Elektrondyq kesteler. EEM - da sandyq aqparatty óńdeý
Sabaqtyń taqyryby: Elektrondyq kesteler. EEM - da sandyq aqparatty óńdeý. Kesteniń qurylymy.
Sabaqtyń maqsaty: Formýlalar túrin jáne operatorlaryn oqyp - úırenip, oqýshylardyń sandyq aqparattardy óńdeý mashyqtaryn qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń elektrondyq kesteniń múmkindikteri týraly oı - óristerin keńeıtý.
Tárbıelik: Kompúter kabınetinde tehnıka qaýipsizdigin saqtap, berilgen tapsyrmany uqypty oryndaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: DK, tapsyrmalar, slaıdtar.
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq.
Sabaqtyń túri: Dástúrli.
Qoldanylatyn ádis: Kórnekilikter arqyly baıandaý, kompúter arqyly jattyǵýlar oryndaý.
Sabaqtyń barysy: I. Oqýshylardy sabaqqa uıymdastyrý, klastyń
tazalyǵyn, oqý quraldaryn tekserý.
II. Úı jumysyn suraqtar qoıý arqyly tekserý.
Tehnıka qaýipsizdik erejesin qaıtalaý
Qaıtalaý suraqtary.
1. Excel kestelik prosesorynyń tereze elementterin atańdar.(slaıd - MS Excel - diń
terezesi )
2. Jumysshy kitaptyń jumysshy betterin neshe betke deıin kóbeıtýge bolady?
Jumysshy bet neshe joldan, neshe baǵannan turady?
3. Elektrondyq keste degenimiz ne?
4. Kestege jumysshy betterdi qosý úshin qandaı komanda oryndaımyz?
5. Elektrondyq kesteniń uıashyǵy dep neni aıtady?
6. Uıashyqtyń aýqymy degen ne?
III. Sabaq barysy
Elektrondyq kesteniń mánderi kelesi tıpterde bola alady:
- mátindik;
- sandyq;
- formýlalyq;
- kúndik (slaıd, dápterge jazyp alý)
EK - daǵy mátindik jazbalar áripterdiń, sandardyń jáne arnaıy sımvoldardyń, qandaı da bolsa tizbegi bolýy múmkin. Mysaly, «M. I. Dáýletov», «9 - B synyp», «100 teńge».
Mátindi engizý úshin uıashyq tańdaımyz, ony teremiz. Engizýdi aıaqtalǵannan keıin formýla jolyndaǵy Vvod batyrmasyn shertemiz nemese
Sandyq derekter – bul sıfrdan «+» nemese «-» belgilerinen nemese ondyq útirden bastalýy múmkin sıfrlar tizbegi.(Slaıd, dápterge jazyp alý kerek)
Elektrondyq keste uıashyqtaryna derekterdi ǵana emes, quramdas fýnksıalardy jáne formýlalardy da engizýge bolady.
Elektrondyq kestedegi formýla dep esepteý úshin qoldanylatyn kádimgi matematıkalyq órnekterdi aıtady.(Slaıd, dápterge jazyp alý kerek). Formýlalar belgili ereje boıynsha jazylady.
Formýlalardyń mynandaı túrleri bar:
- matematıkalyq;
- statısıkalyq;
- qarjylyq;
- logıkalyq;
- jiberý(ssylkı) jáne t. b. (slaıd)
Formýlalar operatorlardyń kómegimen jazylady:
- arıfmetıkalyq;
- salystyrý;
- jiberý;
- mátindik(slaıd, dápterge jazyp alý)
Matematıkalyq operatorlar Salystyrý operatorlary
Operator Fýnksıa
Artyq
= Teń
<> Teń emes
= Artyq nemese teń
Operator Fýnksıa
+ Qosý
- Azaıtý
* Kóbeıtý
/ Bólý
^ Dárejege shyǵarý
% Prosentti esepteý
Jiberý operatorlar Mátindik operatorlar
Operator Fýnksıa
׃ Uıashyqtar aýqymy arasyna bólý
; Birshene adresti biriktirý
Operator Fýnksıa
& Sımvoldardy biriktirý
Excel - de barlyq formýlalar árqashan teńdik belgisinen bastalady(jazylǵan formýlany kórsetý, slaıd) =B3+C3+D3, eger ony jiberip qoısa, onda engizilgen formýla mátin retinde qabyldanady. Formýlalardy engizgen ýaqytta olar formýlalar qatarynda beınelenedi. Enter pernesin basqanda Excel berilgen formýla boıynsha esepteýdi oryndaıdy.
=B3+C3+D3 mundaı uzyn formýlanyń ornyna = SÝMM (B3: D3) formýlasyn engizse de bolady.
Elektrondyq kestede qosý (SÝMM) fýnksıasy jıi qoldanylady, sondyqtan Standartty aspaptar taqtasynda belgisiniń batyrmasy qarastyrylǵan (slaıd).
Mynandaı statısıkalyq fýnksıalardy qarastyraıyq:
- SÝMM - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy sandardyń qosyndysyn esepteıtin fýnksıa;
- SRZNACH fýnksıasy bir qatar mánderdiń arıfmetıkalyq ortasyn esepteıdi;
- MIN - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy mınımal (eń kishi) elementti esepteıtin fýnksıa;
- MAKS - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy maksımal (eń úlken) elementti esepteıtin fýnksıa(slaıd, dápterge jazyp alý kerek).
Endi myna tapsyrmany taldap kórek.
Tapsyrma 1.
Úlgi boıynsha kesteni quryńyz.
1. A1 uıashyǵyna kesteniń «Qyzmetkerlerge beriletin syıaqy(teńge)»taqyrybyn engizińiz.
2. A2 uıashyǵyna «Qańtar» sózin engizińiz.
3. A2 uıashyǵyna «Aqpan» sózin engizińiz.
4. A2 uıashyǵyna «Naýryz» sózin engizińiz.
5. A2 uıashyǵyna «Barlyǵy» sózin engizińiz.
6. A3, A4, A5 uıashyqtaryna qyzmetkerlerdiń tegi men aty - jónin toltyryńyz.
7. V3: D5 uıashyqtar aýmaǵyna sáıkes san mánderin engizińiz.
8. «Barlyǵy» baǵanyna (E3 uıashyǵy) = B3+C3+D3 formýlasyn engizińiz.
9. E3 uıashyǵyna = SÝMM (B3: D3) formýlasyn engizińiz.
10. E4 uıashyǵyna = SÝMM (B4: D4) formýlasyn engizińiz.
11. E5 uıashyǵyna = SÝMM (B5: D5) formýlasyn engizińiz.
Aldydaǵy sabaqtarda fýnksıa sheberimen, kestelerdi avtoformattap, dıagram sheberimen jumys isteıtin bolamyz.
Bekitý. Bekitý suraqtary.
1. Formýlalardyń qandaı túrleri bar?
2. Formýlalar qandaı operatorlardyń kómegimen jazylady?
3. Formýlanyń aldynda qandaı tańbany jazý kerek?
4. Taqtadan mátindik operator tańbasyn kórset.
5. Arıfmetıkalyq operatorlardy atap ber.
6. Salystyrý operatorlaryn atap ber.
7. Jiberý operatorlaryn atap ber.
Oqýshylarǵa jańa taqyryp boıynsha kompúterde tapsyrmalardy oryndatý.
Tapsyrma2.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin statısıkalyq formýlany engiz:
• Joldaǵy mınımal elementi
• Joldaǵy maksımal elementi
• Joldaǵy barlyq elementterdiń ortasha mánin
Tapsyrma3.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin matematıkalyq formýlany engiz:
• Uıashyqtardyń qosyndysyn
• Uıashyqtardyń kóbeıtindisin
• Uıashyqtardyń aıyrmasyn
Tapsyrma4.
Kesteniń E1, E2, E3 uıashyqtaryna mátindik operatordy paıdalanyp sózderdi biriktir.
Tapsyrma5.
D5 = (A1 + B1) - C1; E5 = A3 > C2; F = MIN(A1: C4)
D5, E5, F5 uıashyqtaryna joǵarydaǵy formýlalardy engiz.
Tapsyrma6.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin logıkalyq formýlany engiz:
• Uıashyqtardyń sandardy salystyr
Sabaqty qorytyndylaý
Qatysqan oqýshylardy baǵalaý
Úıge tapsyrma: p. 8. 2 mazmundaý
Sabaqtyń maqsaty: Formýlalar túrin jáne operatorlaryn oqyp - úırenip, oqýshylardyń sandyq aqparattardy óńdeý mashyqtaryn qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń elektrondyq kesteniń múmkindikteri týraly oı - óristerin keńeıtý.
Tárbıelik: Kompúter kabınetinde tehnıka qaýipsizdigin saqtap, berilgen tapsyrmany uqypty oryndaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: DK, tapsyrmalar, slaıdtar.
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq.
Sabaqtyń túri: Dástúrli.
Qoldanylatyn ádis: Kórnekilikter arqyly baıandaý, kompúter arqyly jattyǵýlar oryndaý.
Sabaqtyń barysy: I. Oqýshylardy sabaqqa uıymdastyrý, klastyń
tazalyǵyn, oqý quraldaryn tekserý.
II. Úı jumysyn suraqtar qoıý arqyly tekserý.
Tehnıka qaýipsizdik erejesin qaıtalaý
Qaıtalaý suraqtary.
1. Excel kestelik prosesorynyń tereze elementterin atańdar.(slaıd - MS Excel - diń
terezesi )
2. Jumysshy kitaptyń jumysshy betterin neshe betke deıin kóbeıtýge bolady?
Jumysshy bet neshe joldan, neshe baǵannan turady?
3. Elektrondyq keste degenimiz ne?
4. Kestege jumysshy betterdi qosý úshin qandaı komanda oryndaımyz?
5. Elektrondyq kesteniń uıashyǵy dep neni aıtady?
6. Uıashyqtyń aýqymy degen ne?
III. Sabaq barysy
Elektrondyq kesteniń mánderi kelesi tıpterde bola alady:
- mátindik;
- sandyq;
- formýlalyq;
- kúndik (slaıd, dápterge jazyp alý)
EK - daǵy mátindik jazbalar áripterdiń, sandardyń jáne arnaıy sımvoldardyń, qandaı da bolsa tizbegi bolýy múmkin. Mysaly, «M. I. Dáýletov», «9 - B synyp», «100 teńge».
Mátindi engizý úshin uıashyq tańdaımyz, ony teremiz. Engizýdi aıaqtalǵannan keıin formýla jolyndaǵy Vvod batyrmasyn shertemiz nemese
Sandyq derekter – bul sıfrdan «+» nemese «-» belgilerinen nemese ondyq útirden bastalýy múmkin sıfrlar tizbegi.(Slaıd, dápterge jazyp alý kerek)
Elektrondyq keste uıashyqtaryna derekterdi ǵana emes, quramdas fýnksıalardy jáne formýlalardy da engizýge bolady.
Elektrondyq kestedegi formýla dep esepteý úshin qoldanylatyn kádimgi matematıkalyq órnekterdi aıtady.(Slaıd, dápterge jazyp alý kerek). Formýlalar belgili ereje boıynsha jazylady.
Formýlalardyń mynandaı túrleri bar:
- matematıkalyq;
- statısıkalyq;
- qarjylyq;
- logıkalyq;
- jiberý(ssylkı) jáne t. b. (slaıd)
Formýlalar operatorlardyń kómegimen jazylady:
- arıfmetıkalyq;
- salystyrý;
- jiberý;
- mátindik(slaıd, dápterge jazyp alý)
Matematıkalyq operatorlar Salystyrý operatorlary
Operator Fýnksıa
Artyq
= Teń
<> Teń emes
= Artyq nemese teń
Operator Fýnksıa
+ Qosý
- Azaıtý
* Kóbeıtý
/ Bólý
^ Dárejege shyǵarý
% Prosentti esepteý
Jiberý operatorlar Mátindik operatorlar
Operator Fýnksıa
׃ Uıashyqtar aýqymy arasyna bólý
; Birshene adresti biriktirý
Operator Fýnksıa
& Sımvoldardy biriktirý
Excel - de barlyq formýlalar árqashan teńdik belgisinen bastalady(jazylǵan formýlany kórsetý, slaıd) =B3+C3+D3, eger ony jiberip qoısa, onda engizilgen formýla mátin retinde qabyldanady. Formýlalardy engizgen ýaqytta olar formýlalar qatarynda beınelenedi. Enter pernesin basqanda Excel berilgen formýla boıynsha esepteýdi oryndaıdy.
=B3+C3+D3 mundaı uzyn formýlanyń ornyna = SÝMM (B3: D3) formýlasyn engizse de bolady.
Elektrondyq kestede qosý (SÝMM) fýnksıasy jıi qoldanylady, sondyqtan Standartty aspaptar taqtasynda belgisiniń batyrmasy qarastyrylǵan (slaıd).
Mynandaı statısıkalyq fýnksıalardy qarastyraıyq:
- SÝMM - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy sandardyń qosyndysyn esepteıtin fýnksıa;
- SRZNACH fýnksıasy bir qatar mánderdiń arıfmetıkalyq ortasyn esepteıdi;
- MIN - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy mınımal (eń kishi) elementti esepteıtin fýnksıa;
- MAKS - joldaǵy, baǵandaǵy nemese aýqymdaǵy maksımal (eń úlken) elementti esepteıtin fýnksıa(slaıd, dápterge jazyp alý kerek).
Endi myna tapsyrmany taldap kórek.
Tapsyrma 1.
Úlgi boıynsha kesteni quryńyz.
1. A1 uıashyǵyna kesteniń «Qyzmetkerlerge beriletin syıaqy(teńge)»taqyrybyn engizińiz.
2. A2 uıashyǵyna «Qańtar» sózin engizińiz.
3. A2 uıashyǵyna «Aqpan» sózin engizińiz.
4. A2 uıashyǵyna «Naýryz» sózin engizińiz.
5. A2 uıashyǵyna «Barlyǵy» sózin engizińiz.
6. A3, A4, A5 uıashyqtaryna qyzmetkerlerdiń tegi men aty - jónin toltyryńyz.
7. V3: D5 uıashyqtar aýmaǵyna sáıkes san mánderin engizińiz.
8. «Barlyǵy» baǵanyna (E3 uıashyǵy) = B3+C3+D3 formýlasyn engizińiz.
9. E3 uıashyǵyna = SÝMM (B3: D3) formýlasyn engizińiz.
10. E4 uıashyǵyna = SÝMM (B4: D4) formýlasyn engizińiz.
11. E5 uıashyǵyna = SÝMM (B5: D5) formýlasyn engizińiz.
Aldydaǵy sabaqtarda fýnksıa sheberimen, kestelerdi avtoformattap, dıagram sheberimen jumys isteıtin bolamyz.
Bekitý. Bekitý suraqtary.
1. Formýlalardyń qandaı túrleri bar?
2. Formýlalar qandaı operatorlardyń kómegimen jazylady?
3. Formýlanyń aldynda qandaı tańbany jazý kerek?
4. Taqtadan mátindik operator tańbasyn kórset.
5. Arıfmetıkalyq operatorlardy atap ber.
6. Salystyrý operatorlaryn atap ber.
7. Jiberý operatorlaryn atap ber.
Oqýshylarǵa jańa taqyryp boıynsha kompúterde tapsyrmalardy oryndatý.
Tapsyrma2.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin statısıkalyq formýlany engiz:
• Joldaǵy mınımal elementi
• Joldaǵy maksımal elementi
• Joldaǵy barlyq elementterdiń ortasha mánin
Tapsyrma3.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin matematıkalyq formýlany engiz:
• Uıashyqtardyń qosyndysyn
• Uıashyqtardyń kóbeıtindisin
• Uıashyqtardyń aıyrmasyn
Tapsyrma4.
Kesteniń E1, E2, E3 uıashyqtaryna mátindik operatordy paıdalanyp sózderdi biriktir.
Tapsyrma5.
D5 = (A1 + B1) - C1; E5 = A3 > C2; F = MIN(A1: C4)
D5, E5, F5 uıashyqtaryna joǵarydaǵy formýlalardy engiz.
Tapsyrma6.
Úlgi boıynsha esepteý kestesin quryńdar.
D2, D3, E2, E3, F2, F3 uıashyqtaryna tómendegi mánderdi tabý úshin logıkalyq formýlany engiz:
• Uıashyqtardyń sandardy salystyr
Sabaqty qorytyndylaý
Qatysqan oqýshylardy baǵalaý
Úıge tapsyrma: p. 8. 2 mazmundaý
You Might Also Like
