Er esimi – el esinde
Qyzylorda oblysy, Qarmaqshy aýdany,
A. Janpeıisov atyndaǵy №105 orta mektebiniń
11 synyp oqýshysy Sharıpova Qarlyǵash
«Er esimi – el esinde»
Jer betin typ - tıpyl etýge umtylǵan, aranyn ashyp, álemge alaquıyn jalyn shashyp, jan bitkendi jalmaýǵa jantalasqan qaharly zulmat – soǵys týraly jazýdy bastaǵanymda, bul taqyrypty on betke bolsyn, júz betke bolsyn syıǵyzýdyń múmkin emestigine kózim jetti. Sebebi, soǵys – ýaqytqa táýelsiz, eshqashan ózgermeıtin, eshqandaı synǵa berilmeıtin azap. Mine, bıyl 2015 jyly Jeńistiń 70 jyldyǵyn qarsy alǵaly otyrmyz. Biz, keleshek urpaq, osynshalyq jaqsylyqqa qalaı kenelip otyrǵanymyzdy, osynaý dárejege qalaısha jetkenimizdi, bul jeńistiń qandaı qıyndyqpen kelgenin bilemiz.
Qazir óz aldymyzǵa memleket, táýelsiz el bolsaq ta, ol kezdegi Keńes Odaǵy barlyq halyqtarǵa ortaq memleket bolyp eseptelgendikten, batystan jaý shapqanda, Otanymyzdyń abyroıyn, bostandyǵy men táýelsizdigin qorǵaýda qazaq jurty jappaı erlik pen qaısarlyqtyń eren úlgisin kórsetti. Dalamyz qandaı keń bolsa, peıili de sondaı keń, jer qoınaýy qandaı baı bolsa, júregi de sondaı baı halqymyzdyń qan maıdanda eldik minezderi men erlik qasıetteri synǵa tústi. Osy jolda qansha ardager ákelerimiz, atalarymyz ben apalarymyz qanyn tókti, janyn pıda etti deseńizshi?! Sol kezdegi Keńes Odaǵy halyqtarynyń tutasqan birligi men myzǵymas dostyǵy, halyq pen áskerdiń jappaı erligi Jeńisimizdiń kepili boldy. Maıdanǵa ketken talaı myńdaǵan jumysshylar men sharýalardyń ornyna sheksiz qıyn, uıqysyz, as - sýsyz eńbek vahtasynda áıelder men balalar, múgedekter men zeınetkerler jumys jasady. Ár otbasynyń basshysy maıdanda boldy. Sondyqtan, sol kezdegi adamdarǵa táýlik boıy jumys isteýge týra keldi. «Bir mınýt ishinde sen soǵysqa deıin bir saǵatta istegenińdi isteýge tıistisiń!» degen urandy ustanǵan adamdar qatal tártip pen eriksiz jumys istetýlerge qaramastan, asqan shydamdylyq tanytyp, eshqandaı qysym kórsetýsiz - aq uıymshyldyqtyń asqaq úlgisin kórsetti. Eldiń eldigin, erdiń erligin synaıtyn naǵyz tarıhı alasapyran kezeńde:
Qasıetim meniń
Adaldyǵym menen aqtyǵym.
Janyma qýat –
Júregimniń taza páktigi.
Táńirimnen kúnde
Kóz jasymmenen tileımin
Ótsem eken dep
Tiri janǵa bolmaı jattyǵym, - dep aqyn Ábdildá Tájibaev atamyz jyrlaǵandaı, parasattylyq, adaldyq, júrek páktigi sıaqty izgi qasıetterdi bıik ustap ótken Qazaq halqy el basyna kún týǵan qasiretti shaqta Otandy qorǵaýǵa oılanbastan attandy. «Adal adam Otanyn súıedi. Adal, aq júrekke Otan – anasyndaı. Otannyń degenin isteý – qýanysh, maqtanysh. Otanǵa degen mahabbatty bizde ólsheýge bolmaıdy», - dep jaýynger jazýshy Baýbek Bulqyshev aǵamyz aıtqandaı, jaratylysynan aq júrek ári namysty halyq óz múddesinen Otan múddesin artyq qoıa bildi. Otan úshin ómirin qurban etýden asqan erlik joq dep bildi. Qasıetti Týǵan jerine degen mahabbatyn osylaısha dáleldedi.
Urpaǵyna beıbit ómir syılaý úshin jan aıamaǵan jandardyń biri – meniń atam – Tańqaev Shárip Sháýenuly. Ol 1922 jyly 8 tamyzda Qyzylorda oblysy Qarmaqshy aýdany Qyzyltam aýyltyq sovetinde dúnıege kelgen. 1941 jyly 13 qazanda Keńes úkimetiniń Qarýly kúshteri qataryna alynady. Sol mezetten bastap qarýly kúshter qatarynda atqysh, 30 qarashadan bastap atqyshtar vzvodynyń komandıri qyzmetin atqarǵan. 1942 jyly 31 tamyzda Stalıngrad túbindegi shaıqasta, 1945 jyly 4 qańtar Ýkraına túbindegi shaıqasta atqyshtar dıvızıasynyń komandıry qyzmetinde bolǵan. Uly Jeńisti qarsy alǵannan keıin, Qarmaqshy aýdanynyń ortalyǵynda orman sharýashylyǵy bóliminde esepshi qyzmetin atqarǵan. Atamnyń keıingige úlgi bolar erliginiń kýási retinde artynda qalǵan urpaǵy, bizdiń qolymyzda qalǵany – tek qana orden, nagradalar men madaqtamalary. Medaldary: «Uly Otan soǵysynyń İİ dárejeli» ordeni, «Eren eńbegi úshin» medali, t. b. «Keńes odaǵy Qarýly kúshterine 60 jyl» medali, Uly Jeńistiń 20 jyldyq, 30 jyldyq, 40 jyldyq, 50 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan medaldarmen nagradtalǵan. Aýdannyń qurmetti aqsaqaly, eńbek ardageri, soǵys ardageri, óz Otanyn qorǵaýǵa úlesin qosqan azamat bolǵandyǵyn nemeresi retinde men de maqtan tutamyn. Atam – Shárip ózi úlken úles qosqan Jeńistiń jemisin kóre otyryp, balalary men nemereleriniń qyzyǵyn kórip, 1988 jyly 7 sáýirde dúnıe salǵan.
Biz jas bolsaq ta, Uly Otan soǵysyna ár úıdiń er azamattary attanyp, Otan úshin jan qıǵanyn bilemiz. KSRO kezinde Otanyn qorǵaý úshin attanǵan ár azamat, qasyq qany qalǵansha jeńiske jetý jolynda oqqa ushsa da, «Otan úshin» dep ózin ólimge qıdy. Olardyń erlikterin bolashaq urpaq, biz, máńgi umytpaımyz.
Balam, seniń bul halqyń – batyr halyq,
Batyrlyǵyn jaýyna tatyrdy anyq, - dep aqyndar óz jyryna arqaý etken halqymyzdyń batyrlyǵy, erligi qan maıdanda talaı ret dáleldendi. Dúnıeni dúr silkindirgen osy alapat soǵysta qazaqtyń 497 azamaty Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn aldy, tarıhta óshpesteı iz qaldyrdy. «El shetine jaý tıdi» degendi estigende, qazaq batyrlary qoldaryna qarý alyp, bir kisideı keýdelerin oqqa tosýǵa ázir ekendikterin bildirdi. Jaý jaǵadan alǵanda, elin qorǵaý ómirlik paryzy dep bilgen, elin naǵyz erlershe qorǵap, Otan soǵysynyń laýlaǵan otynyń ishinde qaza tapqan jalyndy pýblısıs, er júrek jaýynger Baýbek Bulqyshev Otandy qorǵaýdy óziniń azamattyq boryshy dep túsindi. "Ómir súrgim keledi" dep shyryldaǵan nebári jıyrma segiz jastaǵy jaýynger óziniń eren eńbegi men keremet batyrlyǵynyń arqasynda dúnıe júzine tanylyp, úlken qurmetke bólendi. Jaýynger qalamynan shyqqan jalyndy ún jerlesteriniń janyn tebirentip, otty jyldarda erekshe mańyzymen uran bolyp qala berdi.
Egemendi el bolyp otyrǵan Qazaq eliniń balalary, ıaǵnı bizder óte baqyttymyz. Óıtkeni zamanymyz tynysh, aspanymyz ashyq, ýaıym - qaıǵy joq. Tek alǵa maqsat qoıyp, sol maqsatqa jetý barysynda umtylý ǵana qajet. Otan qorǵaýshy atalarymyz ben ájelermizdiń arqasynda tynysh, beıbit ómir súrýdemiz.
Soǵys bitip, jeńiske jetkenimizge de 70 jyl toldy. Biraq Uly Jeńistiń umytylmaıtyny sıaqty, soǵys ta esten ketpes iz qaldyrdy.
Surapyl soǵysty kózben kórý turmaq, kórkem shyǵarmalardan oqyǵanda, janyń túrshigip kózińe jas úıiriledi. Táýelsizdikke, osyndaı beıǵam ómirge súrleý - soqpaqqa toly tar jolmen kelgenimizdi umytpaǵaımyz.
Bizdiń paryzymyz – Jeńiske jetken bul kúndi máńgi este saqtap qana qoımaı, erjúrek atalarymyzǵa taǵzym etý. "Er esimi – el esinde", - demekshi, bizge jarqyn bolashaq, baqytty ǵumyr syılaǵan atalarymyz ben ájelerimizdiń erligi eshqashan umytylmaq emes!
Ámanda Qazaq eliniń kóginde beıbit qusy ǵana samǵaı bersin! Eshqashan soǵys bolmasyn!
Qamyqpaǵan qıyndyqtyń túginen,
Ózderińe jınap qyrdyń gúlinen.
Búgingi urpaq – baqytty urpaq atynan
Quttyqtaımyz 70 jyl, Jeńis kúnimen!
A. Janpeıisov atyndaǵy №105 orta mektebiniń
11 synyp oqýshysy Sharıpova Qarlyǵash
«Er esimi – el esinde»
Jer betin typ - tıpyl etýge umtylǵan, aranyn ashyp, álemge alaquıyn jalyn shashyp, jan bitkendi jalmaýǵa jantalasqan qaharly zulmat – soǵys týraly jazýdy bastaǵanymda, bul taqyrypty on betke bolsyn, júz betke bolsyn syıǵyzýdyń múmkin emestigine kózim jetti. Sebebi, soǵys – ýaqytqa táýelsiz, eshqashan ózgermeıtin, eshqandaı synǵa berilmeıtin azap. Mine, bıyl 2015 jyly Jeńistiń 70 jyldyǵyn qarsy alǵaly otyrmyz. Biz, keleshek urpaq, osynshalyq jaqsylyqqa qalaı kenelip otyrǵanymyzdy, osynaý dárejege qalaısha jetkenimizdi, bul jeńistiń qandaı qıyndyqpen kelgenin bilemiz.
Qazir óz aldymyzǵa memleket, táýelsiz el bolsaq ta, ol kezdegi Keńes Odaǵy barlyq halyqtarǵa ortaq memleket bolyp eseptelgendikten, batystan jaý shapqanda, Otanymyzdyń abyroıyn, bostandyǵy men táýelsizdigin qorǵaýda qazaq jurty jappaı erlik pen qaısarlyqtyń eren úlgisin kórsetti. Dalamyz qandaı keń bolsa, peıili de sondaı keń, jer qoınaýy qandaı baı bolsa, júregi de sondaı baı halqymyzdyń qan maıdanda eldik minezderi men erlik qasıetteri synǵa tústi. Osy jolda qansha ardager ákelerimiz, atalarymyz ben apalarymyz qanyn tókti, janyn pıda etti deseńizshi?! Sol kezdegi Keńes Odaǵy halyqtarynyń tutasqan birligi men myzǵymas dostyǵy, halyq pen áskerdiń jappaı erligi Jeńisimizdiń kepili boldy. Maıdanǵa ketken talaı myńdaǵan jumysshylar men sharýalardyń ornyna sheksiz qıyn, uıqysyz, as - sýsyz eńbek vahtasynda áıelder men balalar, múgedekter men zeınetkerler jumys jasady. Ár otbasynyń basshysy maıdanda boldy. Sondyqtan, sol kezdegi adamdarǵa táýlik boıy jumys isteýge týra keldi. «Bir mınýt ishinde sen soǵysqa deıin bir saǵatta istegenińdi isteýge tıistisiń!» degen urandy ustanǵan adamdar qatal tártip pen eriksiz jumys istetýlerge qaramastan, asqan shydamdylyq tanytyp, eshqandaı qysym kórsetýsiz - aq uıymshyldyqtyń asqaq úlgisin kórsetti. Eldiń eldigin, erdiń erligin synaıtyn naǵyz tarıhı alasapyran kezeńde:
Qasıetim meniń
Adaldyǵym menen aqtyǵym.
Janyma qýat –
Júregimniń taza páktigi.
Táńirimnen kúnde
Kóz jasymmenen tileımin
Ótsem eken dep
Tiri janǵa bolmaı jattyǵym, - dep aqyn Ábdildá Tájibaev atamyz jyrlaǵandaı, parasattylyq, adaldyq, júrek páktigi sıaqty izgi qasıetterdi bıik ustap ótken Qazaq halqy el basyna kún týǵan qasiretti shaqta Otandy qorǵaýǵa oılanbastan attandy. «Adal adam Otanyn súıedi. Adal, aq júrekke Otan – anasyndaı. Otannyń degenin isteý – qýanysh, maqtanysh. Otanǵa degen mahabbatty bizde ólsheýge bolmaıdy», - dep jaýynger jazýshy Baýbek Bulqyshev aǵamyz aıtqandaı, jaratylysynan aq júrek ári namysty halyq óz múddesinen Otan múddesin artyq qoıa bildi. Otan úshin ómirin qurban etýden asqan erlik joq dep bildi. Qasıetti Týǵan jerine degen mahabbatyn osylaısha dáleldedi.
Urpaǵyna beıbit ómir syılaý úshin jan aıamaǵan jandardyń biri – meniń atam – Tańqaev Shárip Sháýenuly. Ol 1922 jyly 8 tamyzda Qyzylorda oblysy Qarmaqshy aýdany Qyzyltam aýyltyq sovetinde dúnıege kelgen. 1941 jyly 13 qazanda Keńes úkimetiniń Qarýly kúshteri qataryna alynady. Sol mezetten bastap qarýly kúshter qatarynda atqysh, 30 qarashadan bastap atqyshtar vzvodynyń komandıri qyzmetin atqarǵan. 1942 jyly 31 tamyzda Stalıngrad túbindegi shaıqasta, 1945 jyly 4 qańtar Ýkraına túbindegi shaıqasta atqyshtar dıvızıasynyń komandıry qyzmetinde bolǵan. Uly Jeńisti qarsy alǵannan keıin, Qarmaqshy aýdanynyń ortalyǵynda orman sharýashylyǵy bóliminde esepshi qyzmetin atqarǵan. Atamnyń keıingige úlgi bolar erliginiń kýási retinde artynda qalǵan urpaǵy, bizdiń qolymyzda qalǵany – tek qana orden, nagradalar men madaqtamalary. Medaldary: «Uly Otan soǵysynyń İİ dárejeli» ordeni, «Eren eńbegi úshin» medali, t. b. «Keńes odaǵy Qarýly kúshterine 60 jyl» medali, Uly Jeńistiń 20 jyldyq, 30 jyldyq, 40 jyldyq, 50 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan medaldarmen nagradtalǵan. Aýdannyń qurmetti aqsaqaly, eńbek ardageri, soǵys ardageri, óz Otanyn qorǵaýǵa úlesin qosqan azamat bolǵandyǵyn nemeresi retinde men de maqtan tutamyn. Atam – Shárip ózi úlken úles qosqan Jeńistiń jemisin kóre otyryp, balalary men nemereleriniń qyzyǵyn kórip, 1988 jyly 7 sáýirde dúnıe salǵan.
Biz jas bolsaq ta, Uly Otan soǵysyna ár úıdiń er azamattary attanyp, Otan úshin jan qıǵanyn bilemiz. KSRO kezinde Otanyn qorǵaý úshin attanǵan ár azamat, qasyq qany qalǵansha jeńiske jetý jolynda oqqa ushsa da, «Otan úshin» dep ózin ólimge qıdy. Olardyń erlikterin bolashaq urpaq, biz, máńgi umytpaımyz.
Balam, seniń bul halqyń – batyr halyq,
Batyrlyǵyn jaýyna tatyrdy anyq, - dep aqyndar óz jyryna arqaý etken halqymyzdyń batyrlyǵy, erligi qan maıdanda talaı ret dáleldendi. Dúnıeni dúr silkindirgen osy alapat soǵysta qazaqtyń 497 azamaty Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn aldy, tarıhta óshpesteı iz qaldyrdy. «El shetine jaý tıdi» degendi estigende, qazaq batyrlary qoldaryna qarý alyp, bir kisideı keýdelerin oqqa tosýǵa ázir ekendikterin bildirdi. Jaý jaǵadan alǵanda, elin qorǵaý ómirlik paryzy dep bilgen, elin naǵyz erlershe qorǵap, Otan soǵysynyń laýlaǵan otynyń ishinde qaza tapqan jalyndy pýblısıs, er júrek jaýynger Baýbek Bulqyshev Otandy qorǵaýdy óziniń azamattyq boryshy dep túsindi. "Ómir súrgim keledi" dep shyryldaǵan nebári jıyrma segiz jastaǵy jaýynger óziniń eren eńbegi men keremet batyrlyǵynyń arqasynda dúnıe júzine tanylyp, úlken qurmetke bólendi. Jaýynger qalamynan shyqqan jalyndy ún jerlesteriniń janyn tebirentip, otty jyldarda erekshe mańyzymen uran bolyp qala berdi.
Egemendi el bolyp otyrǵan Qazaq eliniń balalary, ıaǵnı bizder óte baqyttymyz. Óıtkeni zamanymyz tynysh, aspanymyz ashyq, ýaıym - qaıǵy joq. Tek alǵa maqsat qoıyp, sol maqsatqa jetý barysynda umtylý ǵana qajet. Otan qorǵaýshy atalarymyz ben ájelermizdiń arqasynda tynysh, beıbit ómir súrýdemiz.
Soǵys bitip, jeńiske jetkenimizge de 70 jyl toldy. Biraq Uly Jeńistiń umytylmaıtyny sıaqty, soǵys ta esten ketpes iz qaldyrdy.
Surapyl soǵysty kózben kórý turmaq, kórkem shyǵarmalardan oqyǵanda, janyń túrshigip kózińe jas úıiriledi. Táýelsizdikke, osyndaı beıǵam ómirge súrleý - soqpaqqa toly tar jolmen kelgenimizdi umytpaǵaımyz.
Bizdiń paryzymyz – Jeńiske jetken bul kúndi máńgi este saqtap qana qoımaı, erjúrek atalarymyzǵa taǵzym etý. "Er esimi – el esinde", - demekshi, bizge jarqyn bolashaq, baqytty ǵumyr syılaǵan atalarymyz ben ájelerimizdiń erligi eshqashan umytylmaq emes!
Ámanda Qazaq eliniń kóginde beıbit qusy ǵana samǵaı bersin! Eshqashan soǵys bolmasyn!
Qamyqpaǵan qıyndyqtyń túginen,
Ózderińe jınap qyrdyń gúlinen.
Búgingi urpaq – baqytty urpaq atynan
Quttyqtaımyz 70 jyl, Jeńis kúnimen!
You Might Also Like
