Esse. Muǵalim – bolashaqtyń bilim nárin sebýshi
Esse. Muǵalim – bolashaqtyń bilim nárin sebýshi
Mektepke alǵash qadam basqan sátimde qolymnan jetektep, alǵashqy partaǵa otyrǵyzǵan ustazym máńgi kóz aldymda kúni keshe bolǵan sıaqty qalyp qoıdy. Ol kezde ustaz men úshin aspandaǵy aı men kún, eshteńe teń kelmes ózinen bilim nárin shýaq qyp shashatyn mekteptiń kishkentaı kúni sekildi. Onyń aq júreginen shyqqan ár bir sózi men úshin zań bolatyn. Ustazymnyń árbir sózin, árbir qolpashtaǵan, madaqtaǵan sátterinde tóbem kókke eki eli jetpeı ishteı qatty qýanatynmyn. Onyń júris - turysy, kózáınekti murnynyń ushyna kıip alyp, kóziniń ústinen bizge qarap sabaq túsindirgeni bári - bári áli kúnge deıin kóz aldymda. Úıge kelgen soń ustazyma eliktep, kózáınekti murnymnyń ushyna kıip alyp, úıdegi inimdi, sińlimdi otyrǵyzyp qoıyp sabaq ótetinmin, keıde teledıdardaǵy dıktor bolyp kitapty oqyp beretinmin. Muǵalim ataýlynyń barlyǵyn óte taza júretin, úıinde de, basqa jerlerde de kostúm - ıýbkada júrýshi dep oılaıtynmyn, olarǵa qarap qyzyǵatynmyn. Mekteptegi ustazyma degen elikteýshiligim meni ustazdyq jolyn tańdaýyma alyp keldi. Qyzyǵy men shyjyǵy qatar júretin bul kásiptiń mamany bolǵanyma on segiz jyl bolypty. Osy jyldar ishinde áriptesterimmen birge qanshama túlekterdiń qanatyn qataıtyp, olardyń ómirge qaraı basqan qadamyna jol kórsetip, bilim nárimen sýsyndattyq.
Búgingi óskeleń urpaq ómir súrip otyrǵan ýaqyt ótken býyn zamanyna múldem uqsamaıdy. Bul erekshelik bala bolashaǵynyń, onyń jańa uǵymdardy túsinýi men qabyldaı bilýine, búkil ǵumyr boıynda ózgermeli jaǵdaılarǵa tez ıkemdele bilý qabiletine baılanysty. Sońǵy kezderi áriptesterime myna ýájdi kóp aıtatynmyn. Ne men sabaq túsindire almaımyn, ne bizdiń qoldanyp júrgen ádis tásilimiz eskirdi me? Oqýshy nege sabaq oqymaıdy? Burynǵy oqytqan synyptarymyz bizdiń ymymyzdy túsine qoıatyn edi ǵoı. Oqýshy partada da otyrǵysy kelmeı jybyrlaı beretin bolǵan. Bul sózderimdi áriptesterim de qoldaıtyn. Ózimniń oqytqan sabaǵyma ózimniń kóńilim tolmaıtyn. Balaǵa tárbıe men bilimdi durys jetkize aldym ba? – degen oı meni kóp mazalaıtyn. Osy oı jeteginde júrgende aıaq astynan úsh aılyq kýrsqa oqýǵa bardym. Kýrsqa barǵansha bizdi nege sonsha úsh aılap oqytpaq, ol jerde ne úıretedi eken degen qyzyǵýshylyq boldy. Ol jerde Kembrıdj ýnıversıtetiniń qoldanǵan jańasha oqytý ádis - tásilderin úırendik. Cabaq josparlary bizdikinen ózgeshe, uzaq merzimdi, qysqa merzimdi, orta merzimdi jospar jazýdy úırendik. Sabaq ótý ádis - tásilderi de ózgeshe. Eń birinshi orynda tárbıe, ádeptilik sabaq basynda kórsetiledi.
Oqýshylar shattyq sheńberin quryp, bir - birine jaqsy tilek tilep, soń topqa bólinedi. Sabaqtyń júrisi de, ózgeshe, muǵalim sabaq túsindirmeıdi, oqýshy sol kúngi taqyrypty synypta óz betinshe úırenip, tobymen aqyldasyp, uıymshyldyqpen bilgenin bir - birine úıretip, sodan nátıje shyǵaryp, poster qorǵaıdy. Bul jerde bilim berý men qatar tárbıe júredi. Balany sabaq kezeńinde uıymshyldyqqa, bir - biriniń aıtqanyn tyńdaýǵa, ádeptilikke, kópshildikke baýlımyz. Bala óz oıyn erkin jetkizip, partada qadalyp otyrmaı, qaıta - qaıta topqa bólinip barlyq ýaqytta qozǵalysta bolady, oıyn oınaıdy, birin - biri baǵalaıdy, sabaqtan alǵan áserin stıkerge jazyp keri baılanys jasaıdy, muǵalim sol keri baılanystan nátıje shyǵaryp otyrady. Bul jańasha ádis tásilmen sabaq ótýdi ata - analarymmen de birge ótkizip kórdim. Olarǵa bul tásildiń unaǵandyǵyn keri baılanys jasaý arqyly bildim.
Jas urpaqqa jańasha bilim berý jolynda túbegeıli ózgerister júrip jatyr. Jeke tulǵa, ıaǵnı daryndy shyǵarmashyl tulǵa qalyptastyrý bilim men tárbıe berýdegi memlekettik istiń eń mańyzdysy. Maqsatty bilim berý - tulǵa damýyn júzege asyratyn másele. Adamzat balasynyń óz urpaǵyn, oqytý men tárbıeleýdegi eń tıimdi izdenisterin, tájirıbelerin jalǵastyryp, tyń joldar izdeý, pedagogıkanyń ozyq úlgilerin jańashyldyqpen damytý jalǵasa bermek.
Oqytýdyń jańasha ádis - tásilderin sabaqta keń qoldaný búgingi kúnniń talaby bolyp otyr. Ol úshin muǵalimde pedagogıkalyq ustanym myqty bolý kerek.
Men ózimniń pedagogıkalyq eńbegimniń ár kúnin, ár saǵatyn sapaly bilim berýdi, sanaly tárbıege baýlýdy maqsat etip qoıdym.
Qazaq halqy qashanda bala tárbıesine úlken mán bergen. Úlkenge qurmet kórsetip, kishige qamqor bolý, qaıyrymdylyq, meıirimdilik, raqymshyl bolý, ata - ana qartaısa ony baǵyp qaǵý tárbıe negizi. Qazaq halqynyń qanyna sińgen ádet - ǵurpy men salt - dástúrin óskeleń urpaqtyń boıyna sińirý ustazdar qaýymy men ata - ananyń mindeti. Soǵan baılanysty tárbıe saǵattarynyń taqyryby ómirdiń ózekti máselelerin qozǵaıtyn taqyryptarǵa negiz bolady. Ustazdyq etken ómirimde ulttyq sana sezimdi qalyptastyrýda «Ardaqtaıyq qazaqtyń ata saltyn!», «Mal ósirseń, qoı ósir, ónimi onyń kól kósir» atty ashyq tárbıe saǵaty, balany mamandyq tańdaýda jol joba kórsetýde «Kim bolam?» atty ashyq tárbıe saǵatyn, «Besikke salý rásimi» jáne «Jigit sultany» syndy synyptan tys sharalaryn, otbasylyq «Tolaǵaı» saıystaryn, mektep psıhology Bısalıeva Áıgerimmen «Emosıa», «Túster álemi»taqyryptarynda trenıń sabaqtaryn jáne «Baqytty balalyq shaq» sýret kórmesin, polısıa qyzmetkeri Muqanǵalıev Erjanmen taǵylymdy kezdesýler ótkizdim.
Synyp jetekshisi tárbıe arqyly balanyń túrli is - áreketterin tıimdi etip, onyń damýyna qajetti materıaldardy iriktep alady, aınaladaǵy tabıǵı jáne áleýmettik ortaǵa kózqarasyn damytady. Tárbıe jumystarynyń sara joldaryn tabý nátıjesinde balanyń oı - órisi keńeıedi, estetıkalyq sezimi men talǵamy artyp, adamgershilik sapasy artady.
Muǵalim – bolashaqtyń bilim nárin sebýshisi. Búgingi qoǵamda muǵalim bedelin kóterý basty maqsattardyń biri bolyp otyr. Qazirgi keıbir ata - ana kózqarasymen qarasaq, muǵalim aqsha jınaýshy, sabaǵyn durys oqytpaıtyn, balasy tentek bolyp bir nárse búldirse de soǵan muǵalimdi kinalaıtyn bolyp aldyq. Osyndaı jat qylyqtardy mektep ómirinen alastaý úshin muǵalimniń eren eńbegi men tózimdiligi, saýattylyǵy, eńbeksúıgishtigi, myqty ustanymy kerek. Sonda ǵana biz muǵalim bedelin kótere alamyz dep oılaımyn.
Mektepke alǵash qadam basqan sátimde qolymnan jetektep, alǵashqy partaǵa otyrǵyzǵan ustazym máńgi kóz aldymda kúni keshe bolǵan sıaqty qalyp qoıdy. Ol kezde ustaz men úshin aspandaǵy aı men kún, eshteńe teń kelmes ózinen bilim nárin shýaq qyp shashatyn mekteptiń kishkentaı kúni sekildi. Onyń aq júreginen shyqqan ár bir sózi men úshin zań bolatyn. Ustazymnyń árbir sózin, árbir qolpashtaǵan, madaqtaǵan sátterinde tóbem kókke eki eli jetpeı ishteı qatty qýanatynmyn. Onyń júris - turysy, kózáınekti murnynyń ushyna kıip alyp, kóziniń ústinen bizge qarap sabaq túsindirgeni bári - bári áli kúnge deıin kóz aldymda. Úıge kelgen soń ustazyma eliktep, kózáınekti murnymnyń ushyna kıip alyp, úıdegi inimdi, sińlimdi otyrǵyzyp qoıyp sabaq ótetinmin, keıde teledıdardaǵy dıktor bolyp kitapty oqyp beretinmin. Muǵalim ataýlynyń barlyǵyn óte taza júretin, úıinde de, basqa jerlerde de kostúm - ıýbkada júrýshi dep oılaıtynmyn, olarǵa qarap qyzyǵatynmyn. Mekteptegi ustazyma degen elikteýshiligim meni ustazdyq jolyn tańdaýyma alyp keldi. Qyzyǵy men shyjyǵy qatar júretin bul kásiptiń mamany bolǵanyma on segiz jyl bolypty. Osy jyldar ishinde áriptesterimmen birge qanshama túlekterdiń qanatyn qataıtyp, olardyń ómirge qaraı basqan qadamyna jol kórsetip, bilim nárimen sýsyndattyq.
Búgingi óskeleń urpaq ómir súrip otyrǵan ýaqyt ótken býyn zamanyna múldem uqsamaıdy. Bul erekshelik bala bolashaǵynyń, onyń jańa uǵymdardy túsinýi men qabyldaı bilýine, búkil ǵumyr boıynda ózgermeli jaǵdaılarǵa tez ıkemdele bilý qabiletine baılanysty. Sońǵy kezderi áriptesterime myna ýájdi kóp aıtatynmyn. Ne men sabaq túsindire almaımyn, ne bizdiń qoldanyp júrgen ádis tásilimiz eskirdi me? Oqýshy nege sabaq oqymaıdy? Burynǵy oqytqan synyptarymyz bizdiń ymymyzdy túsine qoıatyn edi ǵoı. Oqýshy partada da otyrǵysy kelmeı jybyrlaı beretin bolǵan. Bul sózderimdi áriptesterim de qoldaıtyn. Ózimniń oqytqan sabaǵyma ózimniń kóńilim tolmaıtyn. Balaǵa tárbıe men bilimdi durys jetkize aldym ba? – degen oı meni kóp mazalaıtyn. Osy oı jeteginde júrgende aıaq astynan úsh aılyq kýrsqa oqýǵa bardym. Kýrsqa barǵansha bizdi nege sonsha úsh aılap oqytpaq, ol jerde ne úıretedi eken degen qyzyǵýshylyq boldy. Ol jerde Kembrıdj ýnıversıtetiniń qoldanǵan jańasha oqytý ádis - tásilderin úırendik. Cabaq josparlary bizdikinen ózgeshe, uzaq merzimdi, qysqa merzimdi, orta merzimdi jospar jazýdy úırendik. Sabaq ótý ádis - tásilderi de ózgeshe. Eń birinshi orynda tárbıe, ádeptilik sabaq basynda kórsetiledi.
Oqýshylar shattyq sheńberin quryp, bir - birine jaqsy tilek tilep, soń topqa bólinedi. Sabaqtyń júrisi de, ózgeshe, muǵalim sabaq túsindirmeıdi, oqýshy sol kúngi taqyrypty synypta óz betinshe úırenip, tobymen aqyldasyp, uıymshyldyqpen bilgenin bir - birine úıretip, sodan nátıje shyǵaryp, poster qorǵaıdy. Bul jerde bilim berý men qatar tárbıe júredi. Balany sabaq kezeńinde uıymshyldyqqa, bir - biriniń aıtqanyn tyńdaýǵa, ádeptilikke, kópshildikke baýlımyz. Bala óz oıyn erkin jetkizip, partada qadalyp otyrmaı, qaıta - qaıta topqa bólinip barlyq ýaqytta qozǵalysta bolady, oıyn oınaıdy, birin - biri baǵalaıdy, sabaqtan alǵan áserin stıkerge jazyp keri baılanys jasaıdy, muǵalim sol keri baılanystan nátıje shyǵaryp otyrady. Bul jańasha ádis tásilmen sabaq ótýdi ata - analarymmen de birge ótkizip kórdim. Olarǵa bul tásildiń unaǵandyǵyn keri baılanys jasaý arqyly bildim.
Jas urpaqqa jańasha bilim berý jolynda túbegeıli ózgerister júrip jatyr. Jeke tulǵa, ıaǵnı daryndy shyǵarmashyl tulǵa qalyptastyrý bilim men tárbıe berýdegi memlekettik istiń eń mańyzdysy. Maqsatty bilim berý - tulǵa damýyn júzege asyratyn másele. Adamzat balasynyń óz urpaǵyn, oqytý men tárbıeleýdegi eń tıimdi izdenisterin, tájirıbelerin jalǵastyryp, tyń joldar izdeý, pedagogıkanyń ozyq úlgilerin jańashyldyqpen damytý jalǵasa bermek.
Oqytýdyń jańasha ádis - tásilderin sabaqta keń qoldaný búgingi kúnniń talaby bolyp otyr. Ol úshin muǵalimde pedagogıkalyq ustanym myqty bolý kerek.
Men ózimniń pedagogıkalyq eńbegimniń ár kúnin, ár saǵatyn sapaly bilim berýdi, sanaly tárbıege baýlýdy maqsat etip qoıdym.
Qazaq halqy qashanda bala tárbıesine úlken mán bergen. Úlkenge qurmet kórsetip, kishige qamqor bolý, qaıyrymdylyq, meıirimdilik, raqymshyl bolý, ata - ana qartaısa ony baǵyp qaǵý tárbıe negizi. Qazaq halqynyń qanyna sińgen ádet - ǵurpy men salt - dástúrin óskeleń urpaqtyń boıyna sińirý ustazdar qaýymy men ata - ananyń mindeti. Soǵan baılanysty tárbıe saǵattarynyń taqyryby ómirdiń ózekti máselelerin qozǵaıtyn taqyryptarǵa negiz bolady. Ustazdyq etken ómirimde ulttyq sana sezimdi qalyptastyrýda «Ardaqtaıyq qazaqtyń ata saltyn!», «Mal ósirseń, qoı ósir, ónimi onyń kól kósir» atty ashyq tárbıe saǵaty, balany mamandyq tańdaýda jol joba kórsetýde «Kim bolam?» atty ashyq tárbıe saǵatyn, «Besikke salý rásimi» jáne «Jigit sultany» syndy synyptan tys sharalaryn, otbasylyq «Tolaǵaı» saıystaryn, mektep psıhology Bısalıeva Áıgerimmen «Emosıa», «Túster álemi»taqyryptarynda trenıń sabaqtaryn jáne «Baqytty balalyq shaq» sýret kórmesin, polısıa qyzmetkeri Muqanǵalıev Erjanmen taǵylymdy kezdesýler ótkizdim.
Synyp jetekshisi tárbıe arqyly balanyń túrli is - áreketterin tıimdi etip, onyń damýyna qajetti materıaldardy iriktep alady, aınaladaǵy tabıǵı jáne áleýmettik ortaǵa kózqarasyn damytady. Tárbıe jumystarynyń sara joldaryn tabý nátıjesinde balanyń oı - órisi keńeıedi, estetıkalyq sezimi men talǵamy artyp, adamgershilik sapasy artady.
Muǵalim – bolashaqtyń bilim nárin sebýshisi. Búgingi qoǵamda muǵalim bedelin kóterý basty maqsattardyń biri bolyp otyr. Qazirgi keıbir ata - ana kózqarasymen qarasaq, muǵalim aqsha jınaýshy, sabaǵyn durys oqytpaıtyn, balasy tentek bolyp bir nárse búldirse de soǵan muǵalimdi kinalaıtyn bolyp aldyq. Osyndaı jat qylyqtardy mektep ómirinen alastaý úshin muǵalimniń eren eńbegi men tózimdiligi, saýattylyǵy, eńbeksúıgishtigi, myqty ustanymy kerek. Sonda ǵana biz muǵalim bedelin kótere alamyz dep oılaımyn.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Ótkendi pysyqtaý
