InfoHub Logo

Bergen alar,

Ekken orar

Ahmet Baıtursynov

Biz HHİ ǵasyrdyń zıaly qaýymymyz. Balalar kúnnen kúnge damyp kele jatqan zamanda muǵalim odan eki ese damýy tıis. Ol úshin úzdiksiz eńbek etip, ǵylym shyńynda shyńdalýy kerek.

Qazirgi zaman – ǵylym men bilimniń damyp kele jatqan kezi. Elimizde damyǵan elý eldiń qataryna qosylý maqsatynda jasalyp jatqan jumystar sansyz kóp. Ásirese, bilim salasynda kún sanap tyń ózgerister bet alyp kelýde. Damyǵan memlekettiń damyǵan qyzmetkeri bolý úshin eń aldymen óz mamandyǵyńdy súıe bilýge, qadirleýge, kerisinshe, qadirletýge, syılaýǵa daǵdylandyrý kerek sıaqty. Bul – búgingi zaman talaby.

Búgingi tańnyń balasy da ózgeshe, qashan da jańalyqty tosyp otyrǵandaı. Eski dástúrmen ótilgen sabaqqa qanaǵattanbaǵandyq tanytarlyqtaı ispetti. Aqparattyq quraldarǵa táýeldenip bara jatyr. Al bul bizdiń aýqymdy máselemiz. Sondyqtan zamanaýı muǵalim jetkinshekterdi zaman talabyna saı saýatty etip tárbıeleý, salaýatty ómir súrýge úıretý úshin eń aldymen ózi jan-jaqty bilimdi, shyǵarmashyl jáne oıshyl bolmaǵy kerek. Bálkim, sol sebepti bolar, sońǵy kezderi «óz shákirtterimdi qaıtsem saýatty, qatesiz jazýǵa úıretemin, qalaı etsem olardyń kitap oqýǵa qyzyǵýshylyqtaryn arttyra alamyn» degen oılar janymdy mazalap júr. Aqyry qolyma qalamymdy alyp, jazýǵa kiristim.

Kez kelgen basylym betterinen, nemese ǵalamtor jelilerinen fýnksıonaldyq saýattylyq jaıynda jazylǵan málimetterdi kezdestiremiz. Men de eń aldymen osy máselege toqtaldym. 2012 jyly jıyrma besinshi maýsymda Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti qaýly bekitti. Onda mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytýǵa arnalǵan jospardy júzege asyrý maqsaty kórsetilgen bolatyn. Demek, meniń tujyrymdaýymsha,  fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz — sapaly bilim berýdiń kepili. Sondyqtan, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn arttyrý joldaryn ózdigimshe qarap baqtym. Olardyń erteń damyǵan qoǵamda emin-erkin, baısaldy da saýatty ǵumyr keshýi úshin qalaı jattyqtyrýǵa bolatyn qyrlaryn qarastyrdym. Semınar men konferensıalardan alǵan málimetter men ádistemelik quraldardan oqyǵan bilimimdi ushtastyrdym. Balalardyń kitap oqýǵa qyzyqpaıtyn basqa sebepterin qarastyrdym, ıaǵnı, ár sabaǵymnyń sońynda qosymsha ádebı pikir surap, jáne onyń qaı kitapta, neshinshi betinde, elektrondy kitapty oqymaǵandyǵyn tekserý maqsatynda baspanyń aty men baspadan shyqqan jylyn, avtory men taqyrybyn arnaıy ýaqyt bólip teksetip otyrdym. Nátıjesi jaman bolmady. Oqýshylar qurby-qurdastary men synyptastarynyń aldynda uıatqa qalmaý úshin birtindep oqýǵa kiristi. Al eger de men suraǵan oqýshy oqymaı kelgen bolsa, qosymsha sabaqqa shaqyryp, oqytyp otyrdym. Mysaly, 5 synypta Baýyrjan Momyshulynyń «Ushqan uıa» romanynan alynǵan «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» úzindisin ótken kezde, sabaq sońynda balalarǵa «Ushqan uıa» romanyn kitaphanadan alyp, osy úzindini taýyp kelýdi tapsyrdym. Olar úzdiksiz izdenip, shyǵarmanyń qaı bette basylǵanyn, sonymen qatar shyǵarma jaıynda qysqasha túsinikterin de aıtyp ótti. Joǵaryda aıtylǵan tapsyrmalardy túgelimen derlik oryndady. Osylaısha ár sabaqta osy tásildi úzdiksiz qoldanyp otyrdym.  Al qazir, birtindep qatesiz jazýǵa úıretip júrmin. «Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý» taqyrybyndaǵy maqalalar men jumystardy birshama oqyp baqtym.  Halyq danalyǵy «Jattandy bilim jarǵa jyǵady» deıdi. Boıymdaǵy ilimiimdi kúndelikti ómirde qajetime jaratyp, shákirtterime bilim syılaýǵa kiristim. Bul taqyrypta jumys istep kele jatqan muǵalimder kóp bolǵanymen, fýnksıonaldyq bilim berý júıesinde tolyq meńgermegen ustazdar da jetkilikti.

Bolashaq – saýatty jastardyń kezeńi. Al jastar – bizdiń aldaǵy ómir aınamyz. Sol aınaǵa qarap otyryp, óz kelbetimizdi, ózimizdiń bilim deńgeıimizdi kóremiz. Sondyqtan, qurmetti áriptesterim, óz aınamyzǵa kúnde qarap, baqylap, jáne ony árlep júreıik.

Ashırbekova Aıjan Aýkıshovna

Qaraǵandy qalasy

№10 jalpy bilim beretin orta mektebiniń

qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi

---