InfoHub Logo

Qashyqtan bilim alýdyń bolashaǵy onyń qoljetimdiligi men yńǵaılylyǵy sebepti bizdi qatty qyzyqtyrady. Soǵan qaramastan bilim alýdyń dástúrli emes úlgisine biraz saqtyqpen qaraıtynymyz ras. Qashyqtan bilim alýshy stýdenttiń/oqýshynyń qandaı qıyndyqtarmen kezdesetinin jáne ony qalaı sheshýge bolatynyn talqylap kórelik.

№1 kemshilik. Motıvasıa

Bul áriden kele jatqan másele.

Jańa bilim alýdy unatatyn adamdar jáne oqý oryndaryna tek boı sergitý úshin ǵana baratyn adamdar qashan da bolǵan. Zamanaýı tehnologıalardy paıdalanýdyń ózi bul máseleni sheshe almaıdy. Ǵalamtor arqyly bilim alý úlken jaýapkershilikti jáne ózin-ózi baqylaýdy talap etedi. Áıtpese oqýyńyzdy mezgilinen buryn úzýińiz nemese «ony biraz tejep qoıýyńyz» ábden múmkin.  

Kóp adamnyń boıyndaǵy bárin erteńge qaldyrý degen jaman ádet erkin sabaq kestesimen birge qosylyp, nátıjesinde oqylmaǵan aqparattar kólemi jınala beredi de, oqý úrdisi uzaqqa sozylyp ketedi.

Eger ádettegi bilim alý kezinde uqypsyz oqýshylar úshin «qatal baqylaýshy» rólin muǵalimder men kópshiliktiń sógisi atqarsa, qashyqtan bilim alý kezinde bárin óz betińshe oqýdy úırenýge týra keledi.

Kez kelgen adamnyń oqýǵa degen yntasy joǵalyp ketýi múmkin. Munyń aldyn alý úshin psıhologtardyń paıdaly keńesterin paıdalanýdy usynamyz. Bálkim, boıyńyzdaǵy motıvasıany saqtaýǵa sol kómekteser.

№2 kemshilik. Kúmándi bilim berý baǵdarlamalary

Kóp aqsha bolmasa da, adal eńbekpen tapqan az aqshany da beımálim jerge salý rasymen de qorqynyshty emes pe. Kýrsty uıymdastyrýshylar aıaq astynan joǵalyp ketse nemese oqytýshylar biregeı avtorlyq baǵdarlama dep, qarabaıyr dúnıelerin usynyp jatsa qaıtesiz? Bilim berýdiń qanshalyqty salmaqty bolatynyn birneshe belgilerine qarap anyqtaýǵa bolady:

Sapaly ǵalamtorlyq bilim berý arzan bolmaıdy. Qashyqtan oqytý ádettegi bilim berýden áldeqaıda arzan. Biraq bul ony tegin alýǵa bolady degen sóz emes. Baǵasy tym arzan bolsa, demek sizdiń aldyńyzda bir kúndik qana kýrstar.

Bilim berý mekemesiniń barlyq qujatnamalaryn — lısenzıalaryn, sertıfıkattaryn, jarǵylyq qujattaryn surańyz.

Oqytýshylar, olardyń bilimderi, eńbek ótilderi týraly suraqtar qoıyńyz. Nıeti túzý uıymdar bolashaq oqýshylarynyń qalaǵandaryn oryndap, olarǵa barlyq qajetti aqparattardy beredi. Aqparattardy berýden bas tartý, joǵaltyp aldyq deý, «bir aptadan keıin salyp jiberemiz» dep ýáde berý — saqtanýdyń salmaqty sebebi.

Ǵalamtor arqyly bilim berý baǵdarlamasymen aldyn ala tanysyńyz, saqtyqta qorlyq joq. Ózińizdiń ne satyp alatynyńyzdy bilýge quqyńyz bar. Eger sizge baǵdarlama men sabaq josparyn aqysyn tólegennen keıin jiberemiz dese — oılanyńyz: demek, uıymdastyrýshylar sabaqtyń kemshiligin aldyn-ala kórsetkisi kelmeıdi nemese jospar tipti áli de daıyn emes. Sizge bul kerek emes shyǵar?

Bilim almaı turyp barlyq aqparattardy jınańyz. Pikirlerdi oqyńyz, burynǵy oqýshylarǵa hat jazyńyz, oqytýshymen jeke sóılesińiz, baıqaý sabaqtaryna qatysyńyz — siz ózińizdi eshkimniń aldap ketpeıtinine senimdi bolýyńyz kerek.

№3 kemshilik. Alynǵan bilimniń tómen sapasy

Kópshilik qashyqtan sapaly bilim alý múmkin emes — ol tek qana jalań teorıa, eshqandaı tájirıbe joq, bilimdi kúmándi ádistermen tekseredi...

Shyn máninde tájirıbelik kúndizgi oqý eldiń bárine kerek emes. Árıne qashyqtan bilim alyp dáriger bolý múmkin emes. Biraq tildi, tarıhty, psıhologıany, dızaındy, baǵdarlamalaýdy, býhalterlik esepti jáne t.b. qashyqtan oqýǵa bolady.

Tájirıbelik sabaqtardyń barlyǵyn vırtýaldy ortaǵa aýystyrý ońaı. Pándi tereńirek meńgerip, materıaldardy uǵyný jáne kásibı daǵdyny ushtaý úshin onlaın keńester, semınarlar, zerthanalyq jumystar ótiledi.

Ǵalamtor arqyly bilim alýdy tekserýde jáne baǵalaýda belgili bir qıyndyqtar bar. Shynymen de, úı tapsyrmasyn ózińiz oryndadyńyz ba, álde kórshińiz — ǵylym kandıdaty oryndady ma, anyqtaý qıyn. Bilim berý sapasyn memlekettik dıplommen rastaıtyn úlken ýnıversıtetter stýdentterinen onlaın rejıminde, oqytaýshylardyń baqylaýymen synaq alady. 

Aqyl toqtatqan eresek adamdar kóbinese ǵalamtordaǵy biliktilikti arttyratyn nemese jańa mamandyqty úıretetin qysqa merzimdi kýrstardy tańdaıdy. Ádette qysqa merzimdi bilim berýdiń birneshe nusqasyn usynady — keri baılanysty jáne keri baılanyssyz. Ekinshi ádis únemdileý — sizge oqý materıaldaryn jiberedi. Al ony túgel oqyp shyǵý ózińizdiń ar-uıatyńyzǵa baılanysty.

Eger ǵalamtordaǵy kýrstar siz úshin, eń áýeli, bilim alýdyń qaınar kózi bolsa, onda tájirıbeniń bolmaýy da, oqytýshynyń baqylaýynyń azdyǵy da sizge kedergi bolmaıdy.

Eger sizge tálimgerdiń syzǵyshyn ustap tóbeńizden tónip turǵany jáne ekilik qoıǵany kerek bolsa, onda bilim alýdyń basqa jolyn tańdańyz.

Ózińiz baıqaǵandaı, biraz máseleler bar eken. Biraq, sheshimderi de bar. Siz ǵalamtor arqyly bilim alýdyń qanshalyqty táýekeldi ekenin oılanyp otyrǵanyńyzda, mıllıondaǵan adamdar jańa tehnologıalar men jańa bilimniń arqasynda ómirlerin jaqsy jaqqa qaraı ózgertip jatyr. Bári óz qolyńyzda!

Oqýǵa keńes beremiz:

Qashyqtan bilim alýdyń artyqshylyqtary

---