Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Sabaqtyń taqyryby: Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik maqsaty: Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri., Genetıkalyq kartalar týraly bilim berý.
2. Tárbıelik maqsaty: Bilimdilik pen saýattylyqqa tárbıeleı otyryp, birin - biri syılaýǵa, tyńdaýǵa úıretý. Óz oılaryn ashyq aıtýǵa daǵdylandyrý.
3. Damytýshylyq maqsaty: Taqyryptyń eń negizin anyqtap, taldaý jasaı bilýge, salystyrýǵa úıretý.
Sabaqtyń tıpi: Aqparattyq oqytý.
Sabaqtyń túri: Jańa taqyrypty meńgertý.
Oqytý ádisi: suraq jaýap, semantıkalyq karta toltyrý, el oqýlyqpen jumys
Kórnekilikter: slaıdtar, keste.
İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy.
1. G. Mendeldiń 1865 jyly shyqqan eńbegi qalaı atalady?
2. Genetıka ǵylymy neni zertteıdi?
3. Genetıka ǵylymynyń negizin qalaǵan ǵalym?
4. Monogıbrıdti býdandastyrýǵa anyqtama
5. Genetıka ǵylymynyń jaryqqa shyqqan jyly?
6. Dıgıbrıdti býdandastyrý degenimiz ne?
7. Gomozıgota uǵymyn qalaı túsinemiz?
8. Tolymsyz domınanttylyq máni nede?
9. Polıgıbrıdti býdandastyrý máni.
10. Mendeldiń birinshi zańy
11. Dıgıbrıdti býdandastyrýdyń táýelsiz ajyraý zańdylyǵyn túsindir.
12. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy degenimiz ne?
13. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasyn ashqan kim?
14. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasyn sıpatta.
V) Sýretti sóılet. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy
S). Assosasıa qurý. « Genetıkalyq kartalar»
İİİ. Jańa taqyryp. Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Genetıkalyq kartalar dep — hromosomada bolatyn tirkes genderdiń ornalasý syzbanusqasyn aıtady. Qazirgi kezde, ásirese, genetıkalyq turǵydan tolyq zerttelgen obektilerdiń, atap aıtqanda, drozofılanyń, júgeri jáne qyzan ósimdikteriniń, tyshqannyń, pishen taıaqshasynyń, t. b. genetıkalyq kartalary jasalǵan. Bolashaqta basqa da ósimdikter men janýarlardyń jáne adamnyń genetıkalyq kartasyn jasaý mindeti tur.
Genetıkalyq kartalar uqsas hromosomalardyń ár juby boıynsha jeke - jeke jasalady. Hromosomalardyń juptaryn tirkestik toptar dep ataıdy. Olardyń sany hromosomalardyń gaploıdty jıyntyǵyna teń bolatyndyǵy buryn aıtylǵan bolatyn. Mysaly, drozofılada 8 hromosoma bolsa, ol 4 tirkestik topty, júgeridegi 20 hromosoma 10 tirkestik topty quraıdy. Tirkestik toptar rım sıfrlarymen İ, İİ, İİİ, İV jáne t. b. bolyp belgilenedi. Kartany durys qurastyrý úshin genderdiń tuqym qýalaý zańdylyqtaryn tolyq zerttep, bilý qajet. Mysaly, drozofılanyń 4 tirkestik topta shoǵyrlanǵan 7000 - ǵa jýyq geni, sol sıaqty júgeriniń 10 tirkestik tobynda bolatyn 10000 - ǵa jýyq geni zerttelgen jáne t. b. Genetıkalyq kartany qurastyrý kezinde tirkesý toby, genderdiń tolyq nemese qysqartylyp alynǵan ataýlary kórsetiledi jáne hromosomada ornalasqan genderdiń ara qashyqtyǵyn kórsetetin sıfrlar jazylady. Gender arasyndaǵy ara qashyqtyqtyń ólshem birligi 1% krosıngoverge teń bolady.
İÚ: Bekitý tapsyrmalary. A) Suraqtarǵa jaýap berý.
• Genetıkalyq kartanyń máni nede?
• Qandaı organızmderdiń genetıkalyq kartasy jasaldy?
• Organızmderdiń genetıkalyq kartasyn jasaýdyń teorıalyq jáne praktıkalyq mańyzdylyǵy nemen túsindiriledi?
• Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri mysal keltir.
• Genderdiń tolyq tirkesý degenimiz ne?
• Genderdiń tolyq emes tirkesýleri degenimiz ne?
V) Esepter shyǵarý. №1 esep.
Suly ósimdiginiń bıik bolýy resessıvti, Eger alynǵan urpaqtardyń jartysy qalypty, al jartysy uzyn bolsa, olardyń ata analarynyń genotıpi qandaı. Esepti shyǵar.
№2 esep.
Eger aq taýyqty qara taýyqpen shaǵylystyrsa, olardan alynatyn urpaqtyń qansha paıyzy shubar bolady? Aq taýyq gomozıgotaly domınantty, qara taýyq tolyq emes geterozıgotaly.
№3 esep.
Shabdalyda túkti V jemisi, tegiske v qaraǵanda domınantty. Al jumsaq jemisiniń aq túsi D sarysynan d domınantty. Tegis aq pen túkti saryny býdandastyrǵanda qandaı urpaqtar dúnıege keledi?
Esepter jınaǵyndaǵy test tapsyrmalaryna jaýap berý. № 24, 25 28 - 30
Ú. Úıge tapsyrma. Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Úİ. Baǵalaý.
Sabaq maqsaty:
1. Bilimdilik maqsaty: Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri., Genetıkalyq kartalar týraly bilim berý.
2. Tárbıelik maqsaty: Bilimdilik pen saýattylyqqa tárbıeleı otyryp, birin - biri syılaýǵa, tyńdaýǵa úıretý. Óz oılaryn ashyq aıtýǵa daǵdylandyrý.
3. Damytýshylyq maqsaty: Taqyryptyń eń negizin anyqtap, taldaý jasaı bilýge, salystyrýǵa úıretý.
Sabaqtyń tıpi: Aqparattyq oqytý.
Sabaqtyń túri: Jańa taqyrypty meńgertý.
Oqytý ádisi: suraq jaýap, semantıkalyq karta toltyrý, el oqýlyqpen jumys
Kórnekilikter: slaıdtar, keste.
İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy.
1. G. Mendeldiń 1865 jyly shyqqan eńbegi qalaı atalady?
2. Genetıka ǵylymy neni zertteıdi?
3. Genetıka ǵylymynyń negizin qalaǵan ǵalym?
4. Monogıbrıdti býdandastyrýǵa anyqtama
5. Genetıka ǵylymynyń jaryqqa shyqqan jyly?
6. Dıgıbrıdti býdandastyrý degenimiz ne?
7. Gomozıgota uǵymyn qalaı túsinemiz?
8. Tolymsyz domınanttylyq máni nede?
9. Polıgıbrıdti býdandastyrý máni.
10. Mendeldiń birinshi zańy
11. Dıgıbrıdti býdandastyrýdyń táýelsiz ajyraý zańdylyǵyn túsindir.
12. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy degenimiz ne?
13. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasyn ashqan kim?
14. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasyn sıpatta.
V) Sýretti sóılet. Tuqym qýalaýdyń hromosomalyq teorıasy
S). Assosasıa qurý. « Genetıkalyq kartalar»
İİİ. Jańa taqyryp. Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Genetıkalyq kartalar dep — hromosomada bolatyn tirkes genderdiń ornalasý syzbanusqasyn aıtady. Qazirgi kezde, ásirese, genetıkalyq turǵydan tolyq zerttelgen obektilerdiń, atap aıtqanda, drozofılanyń, júgeri jáne qyzan ósimdikteriniń, tyshqannyń, pishen taıaqshasynyń, t. b. genetıkalyq kartalary jasalǵan. Bolashaqta basqa da ósimdikter men janýarlardyń jáne adamnyń genetıkalyq kartasyn jasaý mindeti tur.
Genetıkalyq kartalar uqsas hromosomalardyń ár juby boıynsha jeke - jeke jasalady. Hromosomalardyń juptaryn tirkestik toptar dep ataıdy. Olardyń sany hromosomalardyń gaploıdty jıyntyǵyna teń bolatyndyǵy buryn aıtylǵan bolatyn. Mysaly, drozofılada 8 hromosoma bolsa, ol 4 tirkestik topty, júgeridegi 20 hromosoma 10 tirkestik topty quraıdy. Tirkestik toptar rım sıfrlarymen İ, İİ, İİİ, İV jáne t. b. bolyp belgilenedi. Kartany durys qurastyrý úshin genderdiń tuqym qýalaý zańdylyqtaryn tolyq zerttep, bilý qajet. Mysaly, drozofılanyń 4 tirkestik topta shoǵyrlanǵan 7000 - ǵa jýyq geni, sol sıaqty júgeriniń 10 tirkestik tobynda bolatyn 10000 - ǵa jýyq geni zerttelgen jáne t. b. Genetıkalyq kartany qurastyrý kezinde tirkesý toby, genderdiń tolyq nemese qysqartylyp alynǵan ataýlary kórsetiledi jáne hromosomada ornalasqan genderdiń ara qashyqtyǵyn kórsetetin sıfrlar jazylady. Gender arasyndaǵy ara qashyqtyqtyń ólshem birligi 1% krosıngoverge teń bolady.
İÚ: Bekitý tapsyrmalary. A) Suraqtarǵa jaýap berý.
• Genetıkalyq kartanyń máni nede?
• Qandaı organızmderdiń genetıkalyq kartasy jasaldy?
• Organızmderdiń genetıkalyq kartasyn jasaýdyń teorıalyq jáne praktıkalyq mańyzdylyǵy nemen túsindiriledi?
• Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri mysal keltir.
• Genderdiń tolyq tirkesý degenimiz ne?
• Genderdiń tolyq emes tirkesýleri degenimiz ne?
V) Esepter shyǵarý. №1 esep.
Suly ósimdiginiń bıik bolýy resessıvti, Eger alynǵan urpaqtardyń jartysy qalypty, al jartysy uzyn bolsa, olardyń ata analarynyń genotıpi qandaı. Esepti shyǵar.
№2 esep.
Eger aq taýyqty qara taýyqpen shaǵylystyrsa, olardan alynatyn urpaqtyń qansha paıyzy shubar bolady? Aq taýyq gomozıgotaly domınantty, qara taýyq tolyq emes geterozıgotaly.
№3 esep.
Shabdalyda túkti V jemisi, tegiske v qaraǵanda domınantty. Al jumsaq jemisiniń aq túsi D sarysynan d domınantty. Tegis aq pen túkti saryny býdandastyrǵanda qandaı urpaqtar dúnıege keledi?
Esepter jınaǵyndaǵy test tapsyrmalaryna jaýap berý. № 24, 25 28 - 30
Ú. Úıge tapsyrma. Genderdiń tolyq jáne tolyq emes tirkesýleri. Genetıkalyq kartalar
Úİ. Baǵalaý.
You Might Also Like
