InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany,
Jańaqorǵan agrarlyq – tehnologıalyq koledjiniń
tarıh - geografıa pániniń muǵalimi Ibadýllaev Mahambethalı

Taqyryby: Geografıa shyńy
Maqsaty: Geografıa sabaǵynda oqýshylardyń tapqyrlyǵyn, alǵyrlyǵyn anyqtaý, oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Oqýshylardy toppen jumys jasaýǵa úıretý arqyly óz betinshe izdený qabiletin damytý
Túri: Saıys sabaq.

Bul «Geografıa shyńy» saıysynyń basty erejesi - stýdentterdiń qımylynyń jyldamdyǵyn, oıynyń ushqyrlyǵyn talap etedi. Endeshe búgingi ıntellektýaldyq oıynymyzdy bastaımyz.
I - týr
Tek qana bir elmen shektesetin elder
Lesoto, Vatıkan jáne San - Marıno elderi bir ǵana elmen shektesedi. Lesotony tolyǵymen IýAR qorshaıdy, al Vatıkan men San - Marınony tolyǵymen Italıa qorshap jatyr.
Eń uzyn geografıalyq ataýlar

«Taumatawhakatangihangak oauauotamateaturipukaka pikimaungahoronukupokaiwhe nua kitanatahu» - Jańa Zelandıadaǵy dóń ataýy eń uzyn geografıalyq ataý bolyp Gınnes Rekordtar kitabyna kirgen bolatyn. 84 áripten turatyn bul ataý maorı tilinen aýdarǵanda «Úlken tizeli erkek Tameteıanyń súıiktisine fleıtada oınap otyryp, taıyp ketip, turyp, taýdy asap, taý kemirgish atalǵan oryn» degendi bildiredi eken.
Osy ataý eń uzyn bolyp eseptelip kelgen edi. Alaıda keıin odan da uzyn georgrafıalyq ataý bar ekeni anyqtaldy. «Krung thep mahanakhon bovorn ratanakosin mahintharayutthaya mahadilok pop noparatratchathani burirom udomratchanivetmahasathan amornpiman avatarnsathit sakkathattiya visnukarmprasit», 163 áripten turatyn bul sóılem Taıland astanasy Bangkoktyń poetıkalyq ataýy bolyp tabylady.
Eń sýyq jáne eń jyly teńiz.
Reseıdegi Aq teńizdiń sý temperatýrasy eń tómen, bar - joǵy - 2 °C - ke teń. Persıd shyǵanaǵy eń jyly teńiz bolyp sanalady. Jazda sý temperatýrasy 35, 6 °C - qa deıin barady.
San - Marıno – álemdegi eń ejelgi konstıtýsıondyq memleket bolyp sanalady.
San - Marıno elin 301 jyly Dıokletıan ımperatorynan qashyp júrgen tas qalaýshysy qurǵan. San - Marıno konstıtýsıasy 1600 jyly qabyldanyp, álemdegi qabyldanǵan eń birinshi konstıtýsıa bolyp sanalady.
Adamzat qazǵan eń tereń oıyq.

Adamzat qazǵan eń tereń oıyq Reseıdegi Kol asatereń sańylaýy bolyp sanalady. Ol 12 262 metrdi qurap, ǵylymı jumystarǵa qazylǵan bolatyn. Munyń saldaryna biraz ǵylymı jańalyqtar jasalǵan eken.

İİ týr.
Erejesine toqtalsam, Sizderdiń aldaryńyzda 4 suraq jasyrýly. Eki top suraqty kezekpen tańdaıdy. Ár suraqqa 500 upaı. Birinshi top bilmese, ekinshi top jaýap beredi. Eki topta bilmese 3 kómek beriledi. Ár kómek saıyn 500 upaıdan 100 upaı azaıtylyp otyrady.
İ suraq:
Shyńǵys hannyń altyn eriniń qurmetine qoıylǵan jer qalaı atalady? (500 upaı. Altynemel)
1 kómek: Almaty oblysy, Kerbulaq aýdanynda ornalasqan (400 upaı)
2 kómek: Ǵalym Shoqan Ýalıhanovtyń zıraty osy jerde (300 upaı)
3 kómek: Dál osy mekende 1996 jyly ulttyq saıabaq ashylǵan (200 upaı)

İİ suraq:
Dala zonasy savannalardan ońtústikke qaraı sýbtropıktik dalalar kósilip jatyr. Muny ońtústik Amerıkada ne dep ataıdy?(500 upaı. Pampa)
1 kómek: Bul úndis tilinen aýdarǵanda «aǵashtary joq keńistik» degendi bildiredi.. Bunda qunarly ferralıt topyraǵy túzilgen.(400 upaı)
2 kómek: Dala ósimdikterinen – shópter, olardyń ishinde - betege ósedi.(300 upaı)
3 kómek: Jazyq keńistigine júırik janýarlar tán. Qustardan - nandý túıe qusy kezdesedi.(200 upaı)

İİİ suraq:
Batys Qazaqstan oblysyndaǵy Aqsoǵym aýylynyń shyǵys jaǵyndaǵy úlken kól. Aýyldan 25 - 30 shaqyrymdaı jerde. Kól aınalasynda qamys kóp. Kól balyqqa baı. Bul qandaı kól?(500 upaı. Shalqar)
1 kómek: Qustardan birqazan, aqqý, qaz, úırekter óte kóp.(400 upaı)
2 kómek: Bul kól Batys Qazaqstandaǵy eń iri kól. Tereńdigi 18 metr(300 upaı)
3 kómek: Kólge shyǵys betten Esen Aqqaty, Sholaq Aqqaty ózenderi quıady.(200 upaı)

IV suraq:
Bul kól Batys jáne shyǵys bop bólinedi. Batys jaǵy keń jáne taıaz. Shyǵys jaǵy ensiz jáne salystyrmaly tereń. Klımattyń kontınenttiligine baılanysty kól sýynyń temperatýrasy qysta tómen, jazda joǵary bolyp keledi. Bul anyqtama qaı kólge tán?(500 upaı, Balqash)
1 kómek: Bul kólde kásiptik mańyzy bar balyqtardyń 20 - dan astam túri bar. Sonymen qatar terisi baǵaly – ondatr jersindirilgen.(400 upaı)
2 kómek: Bul kólge qazaqtyń uly ǵalymy Sh. Ýalıhanov bylaı anyqtama bergen: «Bul kól bıik jar qabaqty pomozyı jynystarynan túzilgen. Ońtústik Shyǵys jaǵalaýy kóterińki. Bul jaǵalaýda qamys kóp ósken.(300 upaı)
3 kómek: Bul Qazaqstan aýmaǵyna kiretin kól. Bul kólge İle, Qaratal, Aqsý, Lepsi quıady(200 upaı)

İII týr.
Bul týrdyń erejesi. Bul týrda da 4 tapsyrma bolady. Onyń ekeýi anagram, ekeýi matematıkalyq esep. Biraq bul 4 tapsyrma ekeýi ǵana oryndalady. Iaǵnı ár top bir suraqtan ǵana tańdaıdy. Upaıdy ózderi jasyryn túrde tańdap, ústel shetine qoıasyzdar. Eger suraqqa durys jaýap bermeseńizder jasyrǵan upaılaryńyz shegeriledi. Suraqty eki top kezekpen tańdaıdy. Biraq tapsyrma berilgende eki topta qatar oılanyp, qaǵazǵa jaýaptaryn jazyp kórsetedi.