Tólegen Aıbergenov «Arýana – baýyr dúnıe»
SHQO, Kókpekti aýdany,
J. Bolǵanbaev atyndaǵy Samar orta mektebiniń
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Karmenova Bahytjamal Bazylrahmanovna
Sabaqtyń taqyryby: Tólegen Aıbergenov «Arýana – baýyr dúnıe»
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Ómirden erte ketken talantty aqyn T. Aıbergenovtiń «Arýana - baýyr dúnıe» óleńin oqyta otyryp, óleńniń aıtar oıyn ashý, taldaý.
Damytýshylyq: Óz betterimen oılantý, oılandyrý, ózindik dáleldi pikir, tujyrymdy oı aıtýǵa baýlý, úıretý. Oqýshylardyń sóz baılyǵyn, sózdik qoryn baıytý.
Tárbıelik: Oqýshylardyń týǵan jerge, Otanǵa degen súıispenshiligin arttyrý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Q. BİTİBAEVANYŃ «OI TASTAÝ, OILANTÝ, OILAÝ» TEHNOLOGIASY, Syn turǵysynan oılaý tehnologıasy. Blým taksonomıasy.
Kórnekiligi: Aqyn ómiri týraly slaıd, fotoetúd, plakat, markerler.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý. (Amandasý. Kezekshimen suhbat)
- Balalar, búgin biz sabaqta aqyn T. Aıbergenovtiń shyǵarmashylyǵymen tanysamyz jáne aqyn óleńderindegi erekshelikterge toqtalamyz.
Bir toıym bolatyny sózsiz meniń,
Dál qaı kúni ekenin aıta almaımyn.
Biraq, biraq...
Qaıta almaıdy qartyń da bir án salmaı,- dep jyrlap ótken aqberen aqyn T. Aıbergenov az ǵana ǵumyrynda halqyna shynaıy poezıanyń shyrynynan dám tatqyzyp, tereń oı men móldir sezimderdi tek ózine tán tabıǵı daralyqpen jetkize bilgen daryndy sýretker. Ol qazaq óleńine tutas bir betburys ala kelgen iri talant ıesi.
Topqa bólý «Jiger»toby, «Jalyn» toby, «Qaırat» toby. Ár toptan toptarynyń atyn nelikten osylaı atalǵanyn suraý.
II. Qyzyǵýshylyqty oıatý
«Oı shaqyrý» strategıasy boıynsha «Ana» degende oılaryńa ne keledi? Ár top plakattarǵa «Ana» týraly oılaryn túsiredi. Jumystary ortaǵa salynyp taldanady. «Toptastyrý» strategıasy boıynsha «Ana kim?» (Ár toptan bir spıker shyǵyp qorǵaıdy)
Syzbanusqa:
Ana
↓
qorǵan
ómir nárin sebýshi
janashyr
ana tili, qamqor
ómirdiń jaryǵy
meıirim, mahabbat
İİİ. Maǵynany ajyratý. Blým taksonomıasy
Bilim: T. Aıbergenovtiń ómiri boıynsha daıyndalǵan slaıdqa zeıin qoıady.
«Oı qozǵaý» ádisi. T. Aıbergenovtiń shyǵarmashylyǵyna baılanysty suraq – tapsyrmalar.
T. Aıbergenov kim? Ol qashan, qaıda dúnıege kelgen? Qandaı oqý ornyn bitirgen? Qandaı shyǵarmalaryn bilesińder? (Ár top oqýlyq, ınternetten ákelgen qosymsha materıaldary boıynsha izdený, taldaý. Zertteý jumystarymen aınalysyp, jumystaryn ortaǵa salady)
Syzbanusqa
"Arman sapary" (1963), "Ómirge saıahat" (1965), "Qumdaǵy munaralar" (1968), "Men saǵan ǵashyq edim" (1970), "Amanat" (1975), "Bir toıym bar" (1981), "Aq erke, Aq jaıyq", "Jańǵyrǵan Mańǵystaý", "Qazaqstan", "Seni oıladym", "Meni oıla", "Aq qaıyńdar", t. b.
«Jatqa oqý» strategıasy.
T. Aıbergenovtyń «Ana» óleńin ár toptan bir oqýshydan jatqa oqý.
Muǵalimniń ótken sabaqty qorytyndylaýy.
- Iá, ómirde ana ataný, perzent súıý, artyna urpaq qaldyrý qashannan da adamzat balasyna tán eń asyl qasıet, úlken arman emes pe? Jer betindegi tirshiliktiń ózegin keleshekke jalǵaǵan, óser urpaǵyna qundaqtaǵy shaǵynan izgiliktiń dánin ekken – analar. Ana týraly taqyrypty biz búgin T. Aıbergenovtyń «Arýana baýyr – dúnıe» óleńimen jalǵastyramyz. Aqyn, Tólegentanýshy B.Imanov T.Aıbergenov týraly bylaı tolǵaıdy:
Torǵaı óleń ólmedi, aman qaldy
Áketti ajal...
Jyr emes, adamdy aldy.
Bir ómirdiń dastany bastaldy da,
Short úzildi,
Shop – sholaq támamdaldy.
Jaryq dúnıeniń otyz - aq jyl sáýlesin kórgen aqyn bizge otty jyr, ólmes óleń qaldyrdy. Sonyń biri - «Arýana – baýyr dúnıe» óleńi.
Túsiný: «Arýana - baýyr dúnıe» atty óleńimen tanystyrý, mánerlep oqý, oqı otyra mazmunyn túsiný. Ár top óz oıyn ortaǵa salady, pikir almasady. Suraqtarmen jumys: ---- Ańyz degenimiz ne? Aqyn ańyzdy óz óleńine qalaı arqaý etken? Osyǵan uqsas shyǵarmalardy esimizge túsireıik ( Q. Jumadilovtyń «Qozykúreń»áńgimesin, Tahaýı Ahtanovtyń «Kúı ańyzy» áńgimesin eske túsirý)
Taldaý: Óleń qurylysyna qaraı taldaý
Arýana jaýdyń qolyna tússe, botasyn shaınap óltirip,
Qaraly moınyn qaıtadan artqa barmastaı halge keltirip.
Jerine tartyp otyrady eken, monshaqtap jasy bozdaýmen,
Omyraýyn sherge toltyryp.
1 shýmaq, 4 tarmaq, 19 býynnan, 4 joldan turatyn, qara óleń uıqasty óleń.
Jınaqtaý: Oqýshylar árkelki kózqarastaryn baılanystyra otyryp, osy óleńdi qarasózge aınaldyryp jazady. Ortada oqý.
Baǵalaý: Oqýshylar óz oılaryn, jumystaryn baǵalaıdy. Jańa bilimdi qorytyndylaı kele ár toppen jumys júrgizý.
I top osyǵan uqsas shyǵarmalardy eske túsirip, Venn dıagramsy boıynsha salystyrady. (Q. Jumadilovtyń «Qozykúreń»áńgimesin, Tahaýı Ahtanovtyń «Kúı ańyzy» áńgimeleri boıynsha)
II top bes joldy óleń jazady.
III top «Týǵan jer - altyn besigim» atty oı tolǵaý jazady..
Oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystaryn taldaý.
İÚ. Oı qorytý. (sabaqty qorytyndylaý)
Sen muny menen beter uq:
Túkpirimdegi dir ete qalǵysh osynaý quıttaı júrekpen
Kelem men búgin qasıetti baıtaq Qazaqstandy kóterip!
T. Aıbergenov týraly, aqyn ańsap, kóre almaı ketken týǵan Qazaqstannyń erkindigin, egemendigi týraly oı qorytý.
Baǵalaý. Ár oqýshynyń belsendiligine qaraı baǵalaý.
Úıge tapsyrma.
Óleńdi oqý. Erekshe áser etken joldaryn jattaý.
«Týǵan jer - altyn besigim» atty taqyrypqa shyǵarma jazý.
J. Bolǵanbaev atyndaǵy Samar orta mektebiniń
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Karmenova Bahytjamal Bazylrahmanovna
Sabaqtyń taqyryby: Tólegen Aıbergenov «Arýana – baýyr dúnıe»
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Ómirden erte ketken talantty aqyn T. Aıbergenovtiń «Arýana - baýyr dúnıe» óleńin oqyta otyryp, óleńniń aıtar oıyn ashý, taldaý.
Damytýshylyq: Óz betterimen oılantý, oılandyrý, ózindik dáleldi pikir, tujyrymdy oı aıtýǵa baýlý, úıretý. Oqýshylardyń sóz baılyǵyn, sózdik qoryn baıytý.
Tárbıelik: Oqýshylardyń týǵan jerge, Otanǵa degen súıispenshiligin arttyrý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Q. BİTİBAEVANYŃ «OI TASTAÝ, OILANTÝ, OILAÝ» TEHNOLOGIASY, Syn turǵysynan oılaý tehnologıasy. Blým taksonomıasy.
Kórnekiligi: Aqyn ómiri týraly slaıd, fotoetúd, plakat, markerler.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý. (Amandasý. Kezekshimen suhbat)
- Balalar, búgin biz sabaqta aqyn T. Aıbergenovtiń shyǵarmashylyǵymen tanysamyz jáne aqyn óleńderindegi erekshelikterge toqtalamyz.
Bir toıym bolatyny sózsiz meniń,
Dál qaı kúni ekenin aıta almaımyn.
Biraq, biraq...
Qaıta almaıdy qartyń da bir án salmaı,- dep jyrlap ótken aqberen aqyn T. Aıbergenov az ǵana ǵumyrynda halqyna shynaıy poezıanyń shyrynynan dám tatqyzyp, tereń oı men móldir sezimderdi tek ózine tán tabıǵı daralyqpen jetkize bilgen daryndy sýretker. Ol qazaq óleńine tutas bir betburys ala kelgen iri talant ıesi.
Topqa bólý «Jiger»toby, «Jalyn» toby, «Qaırat» toby. Ár toptan toptarynyń atyn nelikten osylaı atalǵanyn suraý.
II. Qyzyǵýshylyqty oıatý
«Oı shaqyrý» strategıasy boıynsha «Ana» degende oılaryńa ne keledi? Ár top plakattarǵa «Ana» týraly oılaryn túsiredi. Jumystary ortaǵa salynyp taldanady. «Toptastyrý» strategıasy boıynsha «Ana kim?» (Ár toptan bir spıker shyǵyp qorǵaıdy)
Syzbanusqa:
Ana
↓
qorǵan
ómir nárin sebýshi
janashyr
ana tili, qamqor
ómirdiń jaryǵy
meıirim, mahabbat
İİİ. Maǵynany ajyratý. Blým taksonomıasy
Bilim: T. Aıbergenovtiń ómiri boıynsha daıyndalǵan slaıdqa zeıin qoıady.
«Oı qozǵaý» ádisi. T. Aıbergenovtiń shyǵarmashylyǵyna baılanysty suraq – tapsyrmalar.
T. Aıbergenov kim? Ol qashan, qaıda dúnıege kelgen? Qandaı oqý ornyn bitirgen? Qandaı shyǵarmalaryn bilesińder? (Ár top oqýlyq, ınternetten ákelgen qosymsha materıaldary boıynsha izdený, taldaý. Zertteý jumystarymen aınalysyp, jumystaryn ortaǵa salady)
Syzbanusqa
"Arman sapary" (1963), "Ómirge saıahat" (1965), "Qumdaǵy munaralar" (1968), "Men saǵan ǵashyq edim" (1970), "Amanat" (1975), "Bir toıym bar" (1981), "Aq erke, Aq jaıyq", "Jańǵyrǵan Mańǵystaý", "Qazaqstan", "Seni oıladym", "Meni oıla", "Aq qaıyńdar", t. b.
«Jatqa oqý» strategıasy.
T. Aıbergenovtyń «Ana» óleńin ár toptan bir oqýshydan jatqa oqý.
Muǵalimniń ótken sabaqty qorytyndylaýy.
- Iá, ómirde ana ataný, perzent súıý, artyna urpaq qaldyrý qashannan da adamzat balasyna tán eń asyl qasıet, úlken arman emes pe? Jer betindegi tirshiliktiń ózegin keleshekke jalǵaǵan, óser urpaǵyna qundaqtaǵy shaǵynan izgiliktiń dánin ekken – analar. Ana týraly taqyrypty biz búgin T. Aıbergenovtyń «Arýana baýyr – dúnıe» óleńimen jalǵastyramyz. Aqyn, Tólegentanýshy B.Imanov T.Aıbergenov týraly bylaı tolǵaıdy:
Torǵaı óleń ólmedi, aman qaldy
Áketti ajal...
Jyr emes, adamdy aldy.
Bir ómirdiń dastany bastaldy da,
Short úzildi,
Shop – sholaq támamdaldy.
Jaryq dúnıeniń otyz - aq jyl sáýlesin kórgen aqyn bizge otty jyr, ólmes óleń qaldyrdy. Sonyń biri - «Arýana – baýyr dúnıe» óleńi.
Túsiný: «Arýana - baýyr dúnıe» atty óleńimen tanystyrý, mánerlep oqý, oqı otyra mazmunyn túsiný. Ár top óz oıyn ortaǵa salady, pikir almasady. Suraqtarmen jumys: ---- Ańyz degenimiz ne? Aqyn ańyzdy óz óleńine qalaı arqaý etken? Osyǵan uqsas shyǵarmalardy esimizge túsireıik ( Q. Jumadilovtyń «Qozykúreń»áńgimesin, Tahaýı Ahtanovtyń «Kúı ańyzy» áńgimesin eske túsirý)
Taldaý: Óleń qurylysyna qaraı taldaý
Arýana jaýdyń qolyna tússe, botasyn shaınap óltirip,
Qaraly moınyn qaıtadan artqa barmastaı halge keltirip.
Jerine tartyp otyrady eken, monshaqtap jasy bozdaýmen,
Omyraýyn sherge toltyryp.
1 shýmaq, 4 tarmaq, 19 býynnan, 4 joldan turatyn, qara óleń uıqasty óleń.
Jınaqtaý: Oqýshylar árkelki kózqarastaryn baılanystyra otyryp, osy óleńdi qarasózge aınaldyryp jazady. Ortada oqý.
Baǵalaý: Oqýshylar óz oılaryn, jumystaryn baǵalaıdy. Jańa bilimdi qorytyndylaı kele ár toppen jumys júrgizý.
I top osyǵan uqsas shyǵarmalardy eske túsirip, Venn dıagramsy boıynsha salystyrady. (Q. Jumadilovtyń «Qozykúreń»áńgimesin, Tahaýı Ahtanovtyń «Kúı ańyzy» áńgimeleri boıynsha)
II top bes joldy óleń jazady.
III top «Týǵan jer - altyn besigim» atty oı tolǵaý jazady..
Oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystaryn taldaý.
İÚ. Oı qorytý. (sabaqty qorytyndylaý)
Sen muny menen beter uq:
Túkpirimdegi dir ete qalǵysh osynaý quıttaı júrekpen
Kelem men búgin qasıetti baıtaq Qazaqstandy kóterip!
T. Aıbergenov týraly, aqyn ańsap, kóre almaı ketken týǵan Qazaqstannyń erkindigin, egemendigi týraly oı qorytý.
Baǵalaý. Ár oqýshynyń belsendiligine qaraı baǵalaý.
Úıge tapsyrma.
Óleńdi oqý. Erekshe áser etken joldaryn jattaý.
«Týǵan jer - altyn besigim» atty taqyrypqa shyǵarma jazý.