Ǵylymı - praktıkalyq konferensıa taqyryby: «Abaı murasy - urpaqqa ulaǵat»
SHQO, Tarbaǵataı aýdany, Aqjar aýyly,
Q. Bılálov atyndaǵy gımnazıa KMM
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Shengelbaeva Gýlnýr Amangeldınovna
Ǵylymı - praktıkalyq konferensıa taqyryby: «Abaı murasy - urpaqqa ulaǵat»
Baıandama taqyryby: Mektepte Abaı shyǵarmashylyǵyn oqytýdyń jańashyl ádistemesi men tehnologıasy
Egemendi el múddesi turǵysyna saı jańa adamdy qalyptastyrýǵa jalpy bastaý bolar tárbıeniń kózi Abaıdan tabylady. Abaı murasyn oqytýda órkenıetke bet burǵan qazaq tili jáne ádebıeti páni oqytýshylary osy zaman talabymen jańasha paıymdap, qaıta oı sarasynan ótkizýdi talap etedi. Abaıdyń adam tulǵasyn qalyptastyrýǵa negiz bolarlyq ǵıbrat sózderi urpaq tárbıesine at salysam degenderdiń tilegimen tikeleı qabysyp jatyr.
Búgingi urpaq tárbıesine jaýaptylardyń kópirtip aıtar ýaǵyzdan arylǵan tusta olqylyqtyń ornyn toltyrar asyl sóz ben aqyl sóz de Abaıda ekeni anyq. Abaıdyń tulǵa qalyptastyrýǵa qatysty aıtqan sózderi – búgingige de, bolashaqqa da baǵdarlama. Olaı bolsa, Abaı ǵıbratyn urpaq boıyna sińirý, onyń shyǵarmalaryndaǵy mazmundy oqýshy ómirine azyq eterlik deńgeıge kóterý – ózekti másele.
Adamnyń áleýmettik belsendiligi, onyń qoǵamdyq qatynasy kúrdelenip, onyń qoǵamdaǵy áleýmettik máni de ózgerýde. Munyń bári urpaq tárbıesiniń mazmuny jáne ádisi jaǵynan da ózgerýin qalaıdy.
Abaı shyǵarmalaryn orta býyn oqýshylaryna oqytý arqyly jańa qoǵamnyń jańa adamyna kerekti qasıet qalyptastyrý jolyn, ony mekteptegi sabaq júıesinde iske asyrý ádistemesi kórsetedi.
Al oqý - tárbıe prosesinde Abaı shyǵarmalaryn nátıjeli ótýdiń bir kepili – muǵalimniń ádebıettaný, pedagogıka, psıhologıa ǵylymdaryn tereń meńgerip, ár sabaqta utymdy ádis - tásilderdi atalǵan negizdermen birlikte qatar óre bilýi. Sondyqtan oqý quralynda Abaı shyǵarmalaryn orta býynda oqytýdyń pedagogıkalyq, psıhologıalyq negizderi, tárbıelik mańyzy, tıimdi ádis - tásilderi usynylyp otyr. Oqýshylardy Abaı shyǵarmalaryna qyzyqtyrý joldaryn izdeý, olarǵa kerekti praktıkalyq jumystar júrgizý, tıimdi ádis - tásilderdi paıdalana otyryp, júrgizgen oń nátıjelerdi ustazdar qaýymyna, sondaı - aq muǵalimdik mamandyqqa daıarlanýshy jastarǵa usyný ýaqyt kúttirmeıtin is - sharanyń biri bolyp esepteledi.
Abaı shyǵarmalary orta mektepte eki júıede oqyp úıreniletinin aıtpaı ketýge bolmaıdy. Eń aldymen ádebıettik oqý sabaqtarynda ıaǵnı 5 - 8 synyptardaǵy Abaıdyń ár alýan taqyryptardaǵy óleńderi, aqyn ómirinen beriletin málimet.
Ekinshisi – joǵarǵy klastardaǵy ádebıet tarıhy kýrsy boıynsha úıreniletin Abaıdyń shyǵarmashylyǵyn monografıalyq túrde oqytý. Ádebıet sabaqtarynyń bul eki júıesi ózara tyǵyz baılanysty deı tursaq ta, olardyń oqytylýy men maqsaty turǵysynan eleýli aıyrmashylyqtary bar. Sondyqtan da, bul eki júıeniń ádistemelik jaǵy eki basqa, ıaǵnı ekeýi eki maqsatqa qaratylǵan.
Abaı Qunanbaev shyǵarmalaryn oqytý mektepte ádebıetti oqytý prınsıpterimen tyǵyz baılanysty. Ol – ádebıettiń qoǵamdyq sana týdyrǵan kórkem ónerdiń bir salasy retindegi aıyrmashylyǵy. Ádebıet – adamtaný, álemtaný ǵylymy.
Abaıdyń jyl mezgiline arnalǵan óleńderinde jyl mezgilderine tán belgilerdi sýrettep, tabıǵat kórinisin elestete otyryp, áleýmettik jaǵdaıdy kórsetý, sony aıqyndaý nıeti basym jatyr. Avtordyń qaı sóziniń qatyńqy da, shytynap shyǵýy, qaharly qysqa, ne sýyq kúzge yzalanýdan góri jyrtyq - tesik, kem - ketik, jupyny ómirge, ondaǵy beıqamdyqqa, qyrsyzdyqqa yzalanýy kóbirek kórinip turady. Oǵan qosa aqynnyń yzalanýynda sol jyrtyq - tesik, jamaý - jasqaýmen júrgender men búrseńdegen balalarǵa jany ashý, aıaý belgisi de baıqalady.
Kúz týraly kóńilsizdeý oı men aqyn sýretteýindegi kórinis kóz aldyńa ekinshi bir sıyqsyz kórinisti alyp keledi. Ol – jyrtyq kıim, jamaý - jasqaýmen júrgen aýyl áıelderi, báriniń qabaǵy jabyrqańqy, búrseńdegen bala, ot jaqpaǵan, sýyqtan quty qashqan úı.
Bul kórinis birinshiden, avtordyń olarǵa degen aıanyshy men jan ashýyn týǵyzyp, ekinshiden, odan týǵan kóńil - kúıdiń keıiske aınalǵany baıqalady. Berilgen empatıalyq áńgime - suhbat arqyly aqynnyń osy kóńil - kúıin oqýshyǵa sezindirý maqsaty kózdelýi kerek.
Olaı bolsa, orta býyn synyptarda Abaı shyǵarmalaryn oqytýda basshylyqqa alar birden - bir tıimdi ádis - tásil sabaqty empatıalyq dıalogqa negizdeı qurý.
Tolyq nusqasyn júkteý
Q. Bılálov atyndaǵy gımnazıa KMM
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Shengelbaeva Gýlnýr Amangeldınovna
Ǵylymı - praktıkalyq konferensıa taqyryby: «Abaı murasy - urpaqqa ulaǵat»
Baıandama taqyryby: Mektepte Abaı shyǵarmashylyǵyn oqytýdyń jańashyl ádistemesi men tehnologıasy
Egemendi el múddesi turǵysyna saı jańa adamdy qalyptastyrýǵa jalpy bastaý bolar tárbıeniń kózi Abaıdan tabylady. Abaı murasyn oqytýda órkenıetke bet burǵan qazaq tili jáne ádebıeti páni oqytýshylary osy zaman talabymen jańasha paıymdap, qaıta oı sarasynan ótkizýdi talap etedi. Abaıdyń adam tulǵasyn qalyptastyrýǵa negiz bolarlyq ǵıbrat sózderi urpaq tárbıesine at salysam degenderdiń tilegimen tikeleı qabysyp jatyr.
Búgingi urpaq tárbıesine jaýaptylardyń kópirtip aıtar ýaǵyzdan arylǵan tusta olqylyqtyń ornyn toltyrar asyl sóz ben aqyl sóz de Abaıda ekeni anyq. Abaıdyń tulǵa qalyptastyrýǵa qatysty aıtqan sózderi – búgingige de, bolashaqqa da baǵdarlama. Olaı bolsa, Abaı ǵıbratyn urpaq boıyna sińirý, onyń shyǵarmalaryndaǵy mazmundy oqýshy ómirine azyq eterlik deńgeıge kóterý – ózekti másele.
Adamnyń áleýmettik belsendiligi, onyń qoǵamdyq qatynasy kúrdelenip, onyń qoǵamdaǵy áleýmettik máni de ózgerýde. Munyń bári urpaq tárbıesiniń mazmuny jáne ádisi jaǵynan da ózgerýin qalaıdy.
Abaı shyǵarmalaryn orta býyn oqýshylaryna oqytý arqyly jańa qoǵamnyń jańa adamyna kerekti qasıet qalyptastyrý jolyn, ony mekteptegi sabaq júıesinde iske asyrý ádistemesi kórsetedi.
Al oqý - tárbıe prosesinde Abaı shyǵarmalaryn nátıjeli ótýdiń bir kepili – muǵalimniń ádebıettaný, pedagogıka, psıhologıa ǵylymdaryn tereń meńgerip, ár sabaqta utymdy ádis - tásilderdi atalǵan negizdermen birlikte qatar óre bilýi. Sondyqtan oqý quralynda Abaı shyǵarmalaryn orta býynda oqytýdyń pedagogıkalyq, psıhologıalyq negizderi, tárbıelik mańyzy, tıimdi ádis - tásilderi usynylyp otyr. Oqýshylardy Abaı shyǵarmalaryna qyzyqtyrý joldaryn izdeý, olarǵa kerekti praktıkalyq jumystar júrgizý, tıimdi ádis - tásilderdi paıdalana otyryp, júrgizgen oń nátıjelerdi ustazdar qaýymyna, sondaı - aq muǵalimdik mamandyqqa daıarlanýshy jastarǵa usyný ýaqyt kúttirmeıtin is - sharanyń biri bolyp esepteledi.
Abaı shyǵarmalary orta mektepte eki júıede oqyp úıreniletinin aıtpaı ketýge bolmaıdy. Eń aldymen ádebıettik oqý sabaqtarynda ıaǵnı 5 - 8 synyptardaǵy Abaıdyń ár alýan taqyryptardaǵy óleńderi, aqyn ómirinen beriletin málimet.
Ekinshisi – joǵarǵy klastardaǵy ádebıet tarıhy kýrsy boıynsha úıreniletin Abaıdyń shyǵarmashylyǵyn monografıalyq túrde oqytý. Ádebıet sabaqtarynyń bul eki júıesi ózara tyǵyz baılanysty deı tursaq ta, olardyń oqytylýy men maqsaty turǵysynan eleýli aıyrmashylyqtary bar. Sondyqtan da, bul eki júıeniń ádistemelik jaǵy eki basqa, ıaǵnı ekeýi eki maqsatqa qaratylǵan.
Abaı Qunanbaev shyǵarmalaryn oqytý mektepte ádebıetti oqytý prınsıpterimen tyǵyz baılanysty. Ol – ádebıettiń qoǵamdyq sana týdyrǵan kórkem ónerdiń bir salasy retindegi aıyrmashylyǵy. Ádebıet – adamtaný, álemtaný ǵylymy.
Abaıdyń jyl mezgiline arnalǵan óleńderinde jyl mezgilderine tán belgilerdi sýrettep, tabıǵat kórinisin elestete otyryp, áleýmettik jaǵdaıdy kórsetý, sony aıqyndaý nıeti basym jatyr. Avtordyń qaı sóziniń qatyńqy da, shytynap shyǵýy, qaharly qysqa, ne sýyq kúzge yzalanýdan góri jyrtyq - tesik, kem - ketik, jupyny ómirge, ondaǵy beıqamdyqqa, qyrsyzdyqqa yzalanýy kóbirek kórinip turady. Oǵan qosa aqynnyń yzalanýynda sol jyrtyq - tesik, jamaý - jasqaýmen júrgender men búrseńdegen balalarǵa jany ashý, aıaý belgisi de baıqalady.
Kúz týraly kóńilsizdeý oı men aqyn sýretteýindegi kórinis kóz aldyńa ekinshi bir sıyqsyz kórinisti alyp keledi. Ol – jyrtyq kıim, jamaý - jasqaýmen júrgen aýyl áıelderi, báriniń qabaǵy jabyrqańqy, búrseńdegen bala, ot jaqpaǵan, sýyqtan quty qashqan úı.
Bul kórinis birinshiden, avtordyń olarǵa degen aıanyshy men jan ashýyn týǵyzyp, ekinshiden, odan týǵan kóńil - kúıdiń keıiske aınalǵany baıqalady. Berilgen empatıalyq áńgime - suhbat arqyly aqynnyń osy kóńil - kúıin oqýshyǵa sezindirý maqsaty kózdelýi kerek.
Olaı bolsa, orta býyn synyptarda Abaı shyǵarmalaryn oqytýda basshylyqqa alar birden - bir tıimdi ádis - tásil sabaqty empatıalyq dıalogqa negizdeı qurý.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
