InfoHub Logo

İstemi, Estemi (kytaı jazbalarynda Shı-de-mı, grek jazbalarynda Stemvıs, Menandr jazbasynda Dızavýl esimderimen atalady) (t.j.b. - 576 j.) qaǵan — kórnekti ejelgi túrik ámirshisi ári qolbasshysy, Býmyn qaǵannyń inisi. İstemi bılegen Túrik qaǵandyǵy VI ǵasyrdyń ekinshi jartysynda qýatty memleketke aınaldy.

Kóshpeli túrik qoǵamynda ásker uıymdastyrý isine úlken mán berilgen. Jaqsy mashyqtanǵan, shydamdy atty ásker İstemi áskeriniń negizin qurady. San myńdaǵan áskerler áskerı jasaqtarǵa bólindi. Osyndaı rettelgen jáne uıymdasqan ásker úlken aýmaqty tez basyp alatyn.
Buhara qalasy túbindegi sheshýshi shaıqasta İstemi eftalıtterdi (aq ǵundardy) talqandady. Orta Azıa jerlerin qalalarymen jáne eldi mekenderimen, sondaı-aq onda sozylyp jatqan Uly Jibek jolymen birge basyp aldy. Sóıtip, túrikter burynǵydan da kúsheıe jáne baıı tústi.  Ejelgi Túrik memleketi men Iran arasyndaǵy shekara Ámýdarıa ózeniniń boıymen ótetin boldy. Endi İstemi áskerin bastap Batysqa qaraı jyljydy. Kóp uzamaı ol Edil (Volga) ózenimen Qara teńizge deıingi aralyqtaǵy barlyq halyqtar men taıpalardy baǵyndyrdy. Sol jerde ol Vızantıamen áskerı jáne dıplomatıalyq qarym-qatynas ornatty.

İstemi qaǵannyń qolbasshylyq qabiletiniń arqasynda Túrik qaǵandyǵy Shyǵystan Batysqa sozylǵan Tynyq muhıt pen Qara teńizge deıingi orasan zor aımaqta óz bıligin júrgizdi.

---