InfoHub Logo

Baıaǵyda bir sánqoı bolypty. Onyń jatsa-tursa bar oılaıtyny etiktiń qalyby, taraq jáne tamasha bir sándi jaǵa bolypty. Mine, áńgimemiz de sol jaıynda bolmaq.

Jaryq dúnıede birshama ǵumyr súrgen sol qystyrma jaǵa endi úılený jaıly oılana bastady. Birde onyń shulyqtyń baýlyǵymen jýylýyna týra keldi.

— Oı, – dedi jaǵa. – Netken symbat, netken náziktik, netken súıkimdilik! Mundaı ǵajapty ǵumyr boıy kórgen emespin! Sizdiń esimińizdi bilýime ruqsat pa eken?

— Oı, joq-joq, – dep jaýap berdi baýlyq.

— Al endi sizdiń meken-jaıyńyzdy bilýge bolmas pa eken? Baýlyq aıryqsha uıalshaq edi, oǵan suraq ta ersileý kórindi, sol sebepti til qatqan joq.

— Siz, bálkim, belbeý bolarsyz? – dep sózin jalǵastyrdy jaǵa. – Kóılektiń belinen býatyn kádimgi taspa baý sekildi? Iá, ıá, súıikti boıjetken men sizdiń ári sulý, ári paıdaly ekenińizdi kórip turmyn.

— Ótinemin, menimen áńgimelespeı-aq qoıyńyzshy! – dedi baýlyq. Men sizge eshqandaı yńǵaı bildirgen joq sıaqty edim ǵoı.

— Sizdiń sulýlyǵyńyz az syltaý ma! – dedi jaǵa.

— Oı, ótinishimdi jerge tastamańyzshy, menen aýlaq júrińizshi! – dep daýystady baýlyq. Siz túrińizge qaraǵanda naǵyz erkeksiz!

— O ne degenińiz, men sánqoı emespin be? – dedi jaǵa. Mende etik qalyp pen taraq ta bar!

Munysy ótirik bolatyn. Bul onyki emes, qojasynyń zattary edi. Qystyrma jaǵa bekerge maqtandy.

— Ármen tur, ármen tur! – dedi baýlyq. Mundaı sózge meniń boıym úırenbegen.

— Shybyq tımes shyńq eter ekensiń, – dedi jaǵa.

Álden soń ol kirlennen alynyp jýyldy, krahmaldanyp, kúnge keptirilip tegisteýish taqtaıǵa qoıyldy. Qyzdyrylǵan útik ákelindi.

— Kánızák! – dep jaǵa útiktiń tabanyna til qatty. Kórkem jesir! Órtenip baramyn! Men taban astynda ózgerip baramyn! Janyp baramyn! Siz meni jandyryp jiberdińiz! Oı!.. Qolyńdy ber, júregińdi ber!

— Oı, alba-julba neme! – dedi, útiktiń tabany jáne jaǵanyń ústinen maqtanyshpen júrip ótti. Ol ózin temir jolmen vagondardy súıretip kele jatqan lokomotıvteı sezindi. Alba-julba neme! – dedi ol taǵy da.

Jaǵanyń jıekteri eptep toza bastaǵan-dy. Sony durystaýǵa qaıshy kele qaldy.

— O! – dep jaǵa tańdaıyn qaqty. – Siz býynsyz bıshi bolarsyz, tegi! Sizdiń aıaǵyńyzdy sozýyńyzdyń ózi ǵajap qoı! Mundaı keremetti ǵumyry kórgen emespin! Sizge teń keletin adam balasy bar ma eken, sirá? Teńdesińiz joq!

— Bilemiz! – dedi qaıshy.

— Siz grafınıa bolýǵa laıyqsyz! – dep sózin jalǵastyrdy jaǵa. Meniń ıeligimde bar bolǵany sánqoı myrza, etiktiń bul jáne taraq qana... Shirkin, meniń jeke menshik meken-jaıym bolsa ǵoı...

— Quda túspekshi! – dep daýystady qaıshy. Ashý ústinde ol jaǵany qattyraq kesip jiberse kerek, ony túkke jaramsyz etip tastady.

Ony amalsyz laqtyryp tastaýǵa týra keldi.

— Endi taraqqa quda túsýden ózge amalym joq, – dedi jaǵa. Boıjetken, sizdiń tisterińiz qalaı saqtalǵan, ǵajap eken!.. Siz turmysqa shyǵý jóninde oılanyp kórdińiz be, sirá?

— O ne degenińiz! – dedi taraq. – Men qalyńdyqpyn! Etiktiń uıasyna uzatylǵaly jatyrmyn!

— Qalyńdyq! – dep aıqaı saldy jaǵa.

Endi ol quda túsetin eshkim qalǵan joq, sondyqtan da ol qudalyq ataýlyny jek kórip ketti.

Ýaqyt óte berdi. Aqyrynda ózge eski-qusqy qaldyqtarmen birge jaǵa qaǵaz fabrıkasyna tap boldy. Bul jerde eski-qusqy qaldyqtar qoǵamy bas qosty. Juqa mata qaldyqtary qalyń dórekilerinen ózderin aýlaq ustaýǵa tyrysyp baqty. Árqaısysynyń da aıtar áńgimesi az emes-tin. Áıtse de jaǵanyń hıkaıasy bárinikinen de uzaq: ol baryp turǵan maqtanshaqtyń ózi-tin.

— Men qaptaǵan qalyńdyqtyń ortasynda qaldym! – dep daýryqty ol. Sońymnan qalmaı ózderi júgiretin. Óıtpegende she! Krahmaldanǵanda men sondaı kerbez kórinetinmin. Mende tipti jeke menshik qalyp pen taraq ta boldy. Biraq olardy eshqashan paıdalanǵan emespin. Meniń bir qyryn jatatyn kezimdi kórseńder edi ǵoı! Men alǵashqy qalyńdyǵym baýlyqty ǵumyry umytarmyn ba! Ol sondaı bir juqa, názik, jumsaq bolatyn! Ol maǵan bola aǵash shelekke qulap tústi. Bir jesir kelinshek te bolǵan. Ol temirdeı appaq bolyp qyzýǵa deıin bardy. Biraq ony da tastap kettim, ol qaıǵydan qaraıyp ketti! Odan keıin býynsyz bıshige jolyqtym. Kórdińder me, meni jaraqattaǵan sol. Aıý áıel edi. Óz taraǵym da maǵan essiz ǵashyq-tyn. Mahabbat muńynan ol óziniń kúlli tisinen aıryldy! Jalpy meniń basymnan keshirgen hıkaıalarymda qısap joq! Men bárinen de buryn baılaýyshty aıaımyn, al men úshin aǵash shelekke batyp ketken baýlyqty kórmeısiń be? Iá, meniń ar-ojdanyma qatysty biraz jaǵdaıattar barshylyq!.. Meniń aıaq qaǵazǵa aınalatyn mezgilim, ıá, mezgilim jetti.

Onyń tilegi oryndaldy, barlyq eski-qusqy qaldyqtar aq qaǵazǵa, al jaǵa bolsa óziniń tarıhy jazylǵan osy bir bet qaǵazǵa aınaldy. Ol maqtanshaqtyǵynyń jazasyn osylaı tartty. Ózimizdiń de abaı bolǵanymyzdyń artyqtyǵy joq. Kim biledi? Bálkim, bizdiń de aqyr aıaǵynda eski-qusqy qaldyqtar qataryna qosylyp, aq qaǵazǵa aınalyp ketýimiz ǵajap emes. Oǵan ári bizdiń bastan keshkenderimiz baıandalyp jazylar bolsa she. Onda búkil syrymyz búkpesiz jalǵannyń jalpaǵyna taralyp ketti deı berińiz!

Aýdarǵan Q.Qurmanǵalıev

---