Jan qazynasy - adamgershilik negizi
Maqsaty: 1. Bilimdik-tanymdyq: Oqýshylardyń bilimdik daǵdysyn qalyptastyra otyryp, dinı baǵyttaǵy saýattylyǵyn jetildirý arqyly sóıleý tilin damytý, adamgershilik qasıetterin shyńdaý.
Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
2. Tárbıeligi: Jasóspirimderdiń oı-sanasyn oıata otyryp, ózin-ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Júrisi: İ. Uıymdastyrý bólimi
Oqýshylarǵa Balam, anaý ne? atty jaǵdaıat suraqtaryna oı júgirtý.
Ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinesińder? degen suraq beriledi. Suraqqa oqýshylar toptasyp jaýap beredi. Búgingi sharamyzdyń negizin asha otyryp shara jalǵasady.
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
Shyndyq pen sumdyq atty beınetaspaǵa nazar aýdarylady.
Adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz? (kórermenderge suraq berilip, pikirlesýge múmkindik jasalady).
Ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný.(halyq, zańger, ǵalym pikirleri).
Rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
5. Altynbek Qorazbaevtyń Áke muńy termesin tyńdaý.
6. Shaǵyn logıkalyq suraqtarǵa jaýap.
İİİ. Qorytyndy bólimi.
Trenıń oıyny Bilgenge marjan (ár oqýshynyń bir sózben óz oıyn qorytýy ).
Men toptastyrý refleksıasy, Ne bildik?
Sharanyń barysy.
Synyp jetekshisiniń sózi: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi sharamyzdyń arnaıy qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Synyp jetekshisi sózinen keıin Balam, anaý ne? atty jaǵdaıatty sheshýge ýaqyt beriledi.
Jaǵdaıat: Balam, anaý ne?
... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
Balam, anaý ne? dep surapty.
Ol - túıe - dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
Ol - túıe, túıe! Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsamda, seniń Anaý ne, mynaý ne? dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetidikteri suralady.)
- Jaqsydan úıren, jamannan jıren - demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa endeshe baǵdarlamamyzdy jalǵastyra otyryp ornymyzǵa jaıǵasaıyq.
Muǵalim sózi:
Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵadyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Basekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, senimdilik pen shyndyqtyń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Men bul sharany, ıaǵnı Jan qazynasy – adamgershilik negizi atty taqyrypta ótkize otyryp negizinen bala men ata - ananyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa arnaımyn. Óıkeni qazirgi tańda bul másele de kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
Sharamyzdy ári qaraı jalǵastyra otyryp arnaıy daıyndalǵan ata – ana men bala qarym – qatynas týraly Shyndyq pen sumdyq atty beınetaspaǵa zer salaıyq. Keıinnen óz pikirlerimizdi ári jalǵastyrarmyz. (Beınetaspa kórsetiledi)
Osy jerde pikiralys suraqtar arqyly jalǵasady.
Kórgeni jaqsy kósh bastar, - demeı me, halyq aıtsa - qalyp aıtpas
- degen taǵy bar, olaı bolsa adamnań jan qazynasyn qalaı túsinemiz? Bul jóninde endi pikir bildirýdi kórermederge de bersek, baǵdarlamamyzdyń arnaıy qonaǵymyzdyń pikirin bilsek.
- Keıin oqýshylar da pikir bildiredi.
Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń? - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsinýde oılaryn aıtqan halyq pikiri men zańger, ǵalym aǵalarymyzdyń oı - pikirlerine nazar aýdaralyq. (Arnaıy daıyndalǵan beınetaspa kórsetiledi).
Osy jerde pikiralys suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol - dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı jan qazynasyn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy jan qazynasynan bastalady demeı me? Olaı bolsa kezekti taǵy da beınetúsirilimge bereıik.
Osy jerde oqýshylar men kórermender arasynda ortaq pikiralys júredi.
Ótkenim búginginiń baspaldaǵy,
Búgingim erteńime bastar taǵy - degendeı kezekti Altynbek Qorazbaevtyń Áke muńy termesi tyńdalady.
Osydan keıin oqýshylarǵa logıkalyq suraqtar beriledi:
Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılansty suraqtar qoıylyp talqylanady.
QORYTYNDY:
Búgingi bizdiń pikiralysymyzda elimizdiń kez - kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin tarazyladyq.
Bilgenge marjan
Oqýshylarǵa oılaryn qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Oqýshylar sol sózge oraı óz oılaryn qysqasha bildiredi:
Beriletin sózder:
Aqıqat
Mádenıet
Rýhanıat
Aqyl
Parasat
Júrek tárbıesi
Imanı sezim
Jan dúnıe
Qasıet
Halyq kózqarasy
Oqýshylar osy sharada neni boıyna sińirdi?
Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
2. Tárbıeligi: Jasóspirimderdiń oı-sanasyn oıata otyryp, ózin-ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Júrisi: İ. Uıymdastyrý bólimi
Oqýshylarǵa Balam, anaý ne? atty jaǵdaıat suraqtaryna oı júgirtý.
Ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinesińder? degen suraq beriledi. Suraqqa oqýshylar toptasyp jaýap beredi. Búgingi sharamyzdyń negizin asha otyryp shara jalǵasady.
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
Shyndyq pen sumdyq atty beınetaspaǵa nazar aýdarylady.
Adamnyń jan qazynasyn qalaı túsinemiz? (kórermenderge suraq berilip, pikirlesýge múmkindik jasalady).
Ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsiný.(halyq, zańger, ǵalym pikirleri).
Rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
5. Altynbek Qorazbaevtyń Áke muńy termesin tyńdaý.
6. Shaǵyn logıkalyq suraqtarǵa jaýap.
İİİ. Qorytyndy bólimi.
Trenıń oıyny Bilgenge marjan (ár oqýshynyń bir sózben óz oıyn qorytýy ).
Men toptastyrý refleksıasy, Ne bildik?
Sharanyń barysy.
Synyp jetekshisiniń sózi: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi sharamyzdyń arnaıy qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Synyp jetekshisi sózinen keıin Balam, anaý ne? atty jaǵdaıatty sheshýge ýaqyt beriledi.
Jaǵdaıat: Balam, anaý ne?
... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
Balam, anaý ne? dep surapty.
Ol - túıe - dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
Ol - túıe, túıe! Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsamda, seniń Anaý ne, mynaý ne? dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetidikteri suralady.)
- Jaqsydan úıren, jamannan jıren - demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa endeshe baǵdarlamamyzdy jalǵastyra otyryp ornymyzǵa jaıǵasaıyq.
Muǵalim sózi:
Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵadyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Basekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, senimdilik pen shyndyqtyń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Men bul sharany, ıaǵnı Jan qazynasy – adamgershilik negizi atty taqyrypta ótkize otyryp negizinen bala men ata - ananyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa arnaımyn. Óıkeni qazirgi tańda bul másele de kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
Sharamyzdy ári qaraı jalǵastyra otyryp arnaıy daıyndalǵan ata – ana men bala qarym – qatynas týraly Shyndyq pen sumdyq atty beınetaspaǵa zer salaıyq. Keıinnen óz pikirlerimizdi ári jalǵastyrarmyz. (Beınetaspa kórsetiledi)
Osy jerde pikiralys suraqtar arqyly jalǵasady.
Kórgeni jaqsy kósh bastar, - demeı me, halyq aıtsa - qalyp aıtpas
- degen taǵy bar, olaı bolsa adamnań jan qazynasyn qalaı túsinemiz? Bul jóninde endi pikir bildirýdi kórermederge de bersek, baǵdarlamamyzdyń arnaıy qonaǵymyzdyń pikirin bilsek.
- Keıin oqýshylar da pikir bildiredi.
Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń? - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, jan qazynasyn túsinýde oılaryn aıtqan halyq pikiri men zańger, ǵalym aǵalarymyzdyń oı - pikirlerine nazar aýdaralyq. (Arnaıy daıyndalǵan beınetaspa kórsetiledi).
Osy jerde pikiralys suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol - dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı jan qazynasyn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy jan qazynasynan bastalady demeı me? Olaı bolsa kezekti taǵy da beınetúsirilimge bereıik.
Osy jerde oqýshylar men kórermender arasynda ortaq pikiralys júredi.
Ótkenim búginginiń baspaldaǵy,
Búgingim erteńime bastar taǵy - degendeı kezekti Altynbek Qorazbaevtyń Áke muńy termesi tyńdalady.
Osydan keıin oqýshylarǵa logıkalyq suraqtar beriledi:
Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılansty suraqtar qoıylyp talqylanady.
QORYTYNDY:
Búgingi bizdiń pikiralysymyzda elimizdiń kez - kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin tarazyladyq.
Bilgenge marjan
Oqýshylarǵa oılaryn qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Oqýshylar sol sózge oraı óz oılaryn qysqasha bildiredi:
Beriletin sózder:
Aqıqat
Mádenıet
Rýhanıat
Aqyl
Parasat
Júrek tárbıesi
Imanı sezim
Jan dúnıe
Qasıet
Halyq kózqarasy
Oqýshylar osy sharada neni boıyna sińirdi?