Janýarlar nelikten quryp ketedi?
Taqyryby: Janýarlar nelikten quryp ketedi?
1. Oqýshylarǵa sırek kezdesetin, jyldan - jylǵa azaıyp ne joıylyp bara jatqan janýarlar týraly, Qyzyl kitapqa sırek kezdesetin túrleri tirkeletindigin túsindirý, uǵyndyrý.
2. Oqýshyny oılantý ózdiginen izdeniske salý, qıaldatý, oıyn tujyrymdatý, oı - órisin keńeıtý, shyǵarmashylyǵyn damytý.
3. Tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý, qamqorlyq jasaýǵa baýlý, tabıǵatty súıýge úıretý, ekologıalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaqtyń túri: dástúrli sabaq
Sabaqtyń formasy: toppen jumys
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, túsindirý, oı sergitý, oı túıin, taldaý - jınaqtaý ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd.
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Psıhologıalyq daıyndyq
Qorqytpaımyz qustardy,
Qyzyqtaımyz ushqandy.
Úrkitpeımiz ańdardy
Jasamaımyz dushpandyq!
İİ. Ótken materıaldy qaıtalaý.
- Balalar, biz qazir tirshilik ıeleriniń qaı túrleri boıynsha jumys júrgizýdemiz? (Janýarlar týraly)
Úıge tapsyrma:
Sýret boıynsha qorektik tizbek qur. Oqýlyqtyń 116 - betindegi sýret. Muǵalim: Sonymen jerdegi barlyq tirshilik ıeleri bir - birimen qorek tizbegi arqyly baılanysady. Saryshunaq egistikte ósetin dánmen qorektenedi. Sarshunaqtyń ózin túlki ustap jeýi múmkin. Iaǵnı, «dán - sarshunaq - túlki» qorek tizbegi paıda boldy.
Buǵy shóp jeıdi. Buǵynyń ózi - qasqyrdyń jemi. «Shóp - buǵy - qasqyr» qorek tizbegi paıda boldy. Jándikter ósimdik jeıdi. Kólbaqa jándiktermen qorektenedi. Kólbaqany qutan jeıdi. Qorek tizbegi: «ósimdik - jándik - kólbaqa - qutan».
Synypty topqa bólý. Synypty 3 topqa bólý.
1 top: Adamdar toby
2 top: Janýarlar toby
3 top: Ósimdikter toby
3. Jańa sabaq. Jańa taqyrypty túsindirý. Taqyryby: Janýarlar nelikten quryp ketedi?
- Búgin biz sendermen janýarlar men ósimdikterdi saqtap qalý úshin, olardyń joıylyp ketpeýin qadaǵalaý joldarymen tanysamyz.
«Janýarlar nelikten quryp ketedi?»
v Adam janýarlardyń tirshilik ortasyn joıyp jiberedi. ( egin salý úshin ormandar men toǵaılardy kesip, órteıdi, ǵımarattar salady)
v Ańshylyq kásip jáne jónsiz aýlaý. (brakonerlik)
v Tabıǵı apattardyń saldarynan.
v Ózen, kólder men muhıttardyń lastanýynan.
Qazirgi kezde Qazaqstanda sırek kezdesetin ańdardy aýlaýǵa tıym salynǵan.
Iá, shekteýsiz aýlaý men adamdardyń sharýashylyq áreketinen keıbir janýarlar múlde quryp ketken, al kóbi sırek kezdesetin túrge aınalǵan. Olar Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen.
- Endi, balalar, biz Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen keıbir janýarlardyń túrlerimen tanysamyz.
Ǵalymdar janýarlardyń nelikten quryp ketetinin zerttep, onyń sebepterin ashty.
Toǵaı buǵysy buryn Qazaqstanda Syrdarıa men İle ózenderiniń boıynda mekendegen. Biraq 60 - shy jyldardyń ortasynda tolyqtaı joıylǵan. 1981 jyly Tájikstannan birneshe buǵy ákelindi. Olar İle ózeniniń sol jaǵalaýyndaǵy ańshylyq sharýashylyqqa jiberildi. Qazir sany 200 - den asty.
Qabylan – Búginde bul janýar da joıylyp ketý qaýpi bar. Sondyqtan qolda ósirilgen qabylandardy tabıǵı ortaǵa qaıtadan jiberý kerek.
Qazaqstan jerinde kóptegen erekshe qorǵalatyn qoryqtar bar.
Ósimdikter men janýarlar qorǵalatyn tutas tabıǵı aımaqty - qoryqtar dep ataıdy. Aqsý - Jabaǵyly qoryǵy
Almaty, Alakól qoryǵy
Ústirt, Naýryzym qoryǵy
Batys Altaı, Barsakelmes qoryǵy
4. Toptyq jumys. «Sýretter sóıleıdi» strategıasy. Ár topqa sýretter taratylyp beriledi. Ár top múshesi óz oılaryn aıtady. Sodan soń sýret boıynsha qorytyndy oılaryn aıtady.
1 - sýret. Orman ishinde myltyq ustaǵan adam.
2 - sýret. Shashylǵan qoqys
3 - sýret. Gúlderdi basyp júrgen bala.
5. Sergitý sáti.
6. Oqýlyqpen jumys. Mátindi oqý
7. Suraqtar: 1 - top: Jer betindegi janýarlardyń quryp ketýine ne sebep bolǵan?
2 - top: Qoryqtar ne úshin qurylady?
3 - top: Qyzyl kitap týraly ne bilesiń?
8. Toptyq jumys. Myna jaǵdaıattardy taldaý.
1 - jaǵdaıat.
1 - top. – Alaqaı! Biz ormandamyz. Endi qatty aıǵaılap, mýzyka tyńdaýymyzǵa bolady. (Qorytyndy: qatty mýzyka men aıǵaı - shý ormandaǵy janýarlardy shoshytady).
2 - jaǵdaıat.
2 - top: Butanyń ústindegi uıany qyz bala kórdi. Balalardyń árqaısysy úlken jumyrtqalardy ustap kórgileri keldi, biraq qoldaryna almady. (Qorytyndy: jumyrtqaǵa tıisýge bolmaıdy, óıtkeni qus ony qaıtadan baspaı qoıýy múmkin.)
3 - jaǵdaıat.
3 - top. Balalar soqpaqpen kele jatqan. Aldarynan baýyrymen jorǵalap kele jatqan jylan shyqty. Barlyǵy qorqyp ketti, tek bir bala taıaqpen jylandy ura bastady. (Qorytyndy: jylandy urma)
Sergitý sáti:
Janýarlardy atpaımyz,
Jasyl shópti baspaımyz.
Tabıǵatty qorǵaımyz,
Aǵashtardy satpaımyz.
Qol kótersem soltústik
Top - top bassam ońtústik
Qoldy sozsam jan - jaqqa
Kórsetedi baǵytty
1. Oqýshylarǵa sırek kezdesetin, jyldan - jylǵa azaıyp ne joıylyp bara jatqan janýarlar týraly, Qyzyl kitapqa sırek kezdesetin túrleri tirkeletindigin túsindirý, uǵyndyrý.
2. Oqýshyny oılantý ózdiginen izdeniske salý, qıaldatý, oıyn tujyrymdatý, oı - órisin keńeıtý, shyǵarmashylyǵyn damytý.
3. Tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý, qamqorlyq jasaýǵa baýlý, tabıǵatty súıýge úıretý, ekologıalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaqtyń túri: dástúrli sabaq
Sabaqtyń formasy: toppen jumys
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, túsindirý, oı sergitý, oı túıin, taldaý - jınaqtaý ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd.
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Psıhologıalyq daıyndyq
Qorqytpaımyz qustardy,
Qyzyqtaımyz ushqandy.
Úrkitpeımiz ańdardy
Jasamaımyz dushpandyq!
İİ. Ótken materıaldy qaıtalaý.
- Balalar, biz qazir tirshilik ıeleriniń qaı túrleri boıynsha jumys júrgizýdemiz? (Janýarlar týraly)
Úıge tapsyrma:
Sýret boıynsha qorektik tizbek qur. Oqýlyqtyń 116 - betindegi sýret. Muǵalim: Sonymen jerdegi barlyq tirshilik ıeleri bir - birimen qorek tizbegi arqyly baılanysady. Saryshunaq egistikte ósetin dánmen qorektenedi. Sarshunaqtyń ózin túlki ustap jeýi múmkin. Iaǵnı, «dán - sarshunaq - túlki» qorek tizbegi paıda boldy.
Buǵy shóp jeıdi. Buǵynyń ózi - qasqyrdyń jemi. «Shóp - buǵy - qasqyr» qorek tizbegi paıda boldy. Jándikter ósimdik jeıdi. Kólbaqa jándiktermen qorektenedi. Kólbaqany qutan jeıdi. Qorek tizbegi: «ósimdik - jándik - kólbaqa - qutan».
Synypty topqa bólý. Synypty 3 topqa bólý.
1 top: Adamdar toby
2 top: Janýarlar toby
3 top: Ósimdikter toby
3. Jańa sabaq. Jańa taqyrypty túsindirý. Taqyryby: Janýarlar nelikten quryp ketedi?
- Búgin biz sendermen janýarlar men ósimdikterdi saqtap qalý úshin, olardyń joıylyp ketpeýin qadaǵalaý joldarymen tanysamyz.
«Janýarlar nelikten quryp ketedi?»
v Adam janýarlardyń tirshilik ortasyn joıyp jiberedi. ( egin salý úshin ormandar men toǵaılardy kesip, órteıdi, ǵımarattar salady)
v Ańshylyq kásip jáne jónsiz aýlaý. (brakonerlik)
v Tabıǵı apattardyń saldarynan.
v Ózen, kólder men muhıttardyń lastanýynan.
Qazirgi kezde Qazaqstanda sırek kezdesetin ańdardy aýlaýǵa tıym salynǵan.
Iá, shekteýsiz aýlaý men adamdardyń sharýashylyq áreketinen keıbir janýarlar múlde quryp ketken, al kóbi sırek kezdesetin túrge aınalǵan. Olar Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen.
- Endi, balalar, biz Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen keıbir janýarlardyń túrlerimen tanysamyz.
Ǵalymdar janýarlardyń nelikten quryp ketetinin zerttep, onyń sebepterin ashty.
Toǵaı buǵysy buryn Qazaqstanda Syrdarıa men İle ózenderiniń boıynda mekendegen. Biraq 60 - shy jyldardyń ortasynda tolyqtaı joıylǵan. 1981 jyly Tájikstannan birneshe buǵy ákelindi. Olar İle ózeniniń sol jaǵalaýyndaǵy ańshylyq sharýashylyqqa jiberildi. Qazir sany 200 - den asty.
Qabylan – Búginde bul janýar da joıylyp ketý qaýpi bar. Sondyqtan qolda ósirilgen qabylandardy tabıǵı ortaǵa qaıtadan jiberý kerek.
Qazaqstan jerinde kóptegen erekshe qorǵalatyn qoryqtar bar.
Ósimdikter men janýarlar qorǵalatyn tutas tabıǵı aımaqty - qoryqtar dep ataıdy. Aqsý - Jabaǵyly qoryǵy
Almaty, Alakól qoryǵy
Ústirt, Naýryzym qoryǵy
Batys Altaı, Barsakelmes qoryǵy
4. Toptyq jumys. «Sýretter sóıleıdi» strategıasy. Ár topqa sýretter taratylyp beriledi. Ár top múshesi óz oılaryn aıtady. Sodan soń sýret boıynsha qorytyndy oılaryn aıtady.
1 - sýret. Orman ishinde myltyq ustaǵan adam.
2 - sýret. Shashylǵan qoqys
3 - sýret. Gúlderdi basyp júrgen bala.
5. Sergitý sáti.
6. Oqýlyqpen jumys. Mátindi oqý
7. Suraqtar: 1 - top: Jer betindegi janýarlardyń quryp ketýine ne sebep bolǵan?
2 - top: Qoryqtar ne úshin qurylady?
3 - top: Qyzyl kitap týraly ne bilesiń?
8. Toptyq jumys. Myna jaǵdaıattardy taldaý.
1 - jaǵdaıat.
1 - top. – Alaqaı! Biz ormandamyz. Endi qatty aıǵaılap, mýzyka tyńdaýymyzǵa bolady. (Qorytyndy: qatty mýzyka men aıǵaı - shý ormandaǵy janýarlardy shoshytady).
2 - jaǵdaıat.
2 - top: Butanyń ústindegi uıany qyz bala kórdi. Balalardyń árqaısysy úlken jumyrtqalardy ustap kórgileri keldi, biraq qoldaryna almady. (Qorytyndy: jumyrtqaǵa tıisýge bolmaıdy, óıtkeni qus ony qaıtadan baspaı qoıýy múmkin.)
3 - jaǵdaıat.
3 - top. Balalar soqpaqpen kele jatqan. Aldarynan baýyrymen jorǵalap kele jatqan jylan shyqty. Barlyǵy qorqyp ketti, tek bir bala taıaqpen jylandy ura bastady. (Qorytyndy: jylandy urma)
Sergitý sáti:
Janýarlardy atpaımyz,
Jasyl shópti baspaımyz.
Tabıǵatty qorǵaımyz,
Aǵashtardy satpaımyz.
Qol kótersem soltústik
Top - top bassam ońtústik
Qoldy sozsam jan - jaqqa
Kórsetedi baǵytty
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
