InfoHub Logo

Kúıikter, teriniń qyshýy, alergıa — bular osy ósimdikterge adam terisi janasqan jaǵdaıda bolatyn jaǵymsyz áserlerdiń tolyq tizimi emes.

Bul qaýipti ósimdikter qalaqaı sıaqty belgili bolmaǵanymen, oǵan qaraǵanda áldeqaıda qaýipti. Soǵan qaramastan olardy súıikti saıabaqtaryńyzdan, kúndelikti jumysqa baratyn joldyń jıeginen, otbasymen taza aýada demalatyn jasyl alańqaılardan kezdestire alasyzdar.

1. Alyp baldyrǵan

Úlken gúlshoǵyry bar, qalyń sabaqty bul alyp «askók»-tiń bıiktigi úsh metrge deıin jetedi. Ony kórseńizder janyna jaqyndamańyzdar.

Baldyrǵan shyrynynyń quramynda fýranokýmarın bar. Ol teriniń últrakúlgin sáýlelerden qorǵaıtyn qabatyn kúıdiredi. Sondyqtan janasqan jerinde kúıiktiń oryndary paıda bolyp, tańǵy nemese keshki álsiz kúnniń sáýlesiniń ózinen úlken teri kúldireýikteri paıda bolady. Al eger shyryny kózdiń shyryshty qabatyna tıgen jaǵdaıda, adam kóz janarynan aıyrylýy da múmkin.

Alaıdaıda baldyrǵannyń zıansyz túrleri de bar. Tipti keıbir túrin adamdar taǵam retinde de paıdalanady.

Degenmen gúlshoǵyr men onyń astyndaǵy japyraqty butalardyń zıansyz ekenine kúmánińiz bolsa, táýekelge barmaǵanyńyz jón.

2. Shalǵyn bottashyǵy

Bul da qolshatyr tárizdes ósimdik. Kishirek jáne ashyq sary tústi gúlshoǵyry bar. Bottashyqtyń shyrynynyń quramyndaǵy Parsnip psoraleny dál baldyrǵannyń quramyndaǵy fýranokýmarın sekildi teriniń kúnniń sáýlesine sezimtaldyǵyn arttyrady. Nátıjesinde janasqannan keıin táýlik ishinde teride kúıik (jolaqtar, daqtar, bórtpeler, kúldireýler) paıda bolady. Bottashyqtyń gúldený kezinde, ıaǵnı tamyz aıynda qaýiptiligi artady.

3. Sarǵaldaq

Ataýy óte názik estilgenmen bul ósimdik óziniń shyn beınesin adam denesine janasqannan keıin kórsetedi.

Sarǵalaqtyń ýly shyryny terini eleýli titirkendiredi. Terige tıgen jeri qyshyp, kúldireıdi. Al aýyz qýysy men murynǵa túsken tozańy jótel men jutqynshaqtyń túıneýin týyrady.

Mine, sol sebepti sarǵalaqtyń shoǵyn jınap, ony ıiskeýden aýlaq bolyńyzdar.

4. Tegeýringúl (delfınıým)

Bul da sarǵaldaqtar tuqymdasyna jatatyn ýly gúlderdiń biri. Degenmen bıik kúlgin, kók tústi gúldermen kómkerilgen sabaqtary sarǵaldaqqa  uqsamaıtyny ras.

Terimen janasqan shyryny men tozańy qalaqaı sekildi jaǵymsyz áser qaldyryp, titirkendiredi.

Keıde delfınıým gúlin ásemdik úshin ósiredi. Ondaı jaǵdaıda gúlge tek qolǵappen janasyp, úı janýarlarynyń gúlge jaqyndamaýyn qadaǵalaý qajet.

5. Qundyzshóp

Sarǵaldaq tuqymdasyna jatatyn taǵy da bir syrttaı kórikti, alaıda ýly ósimdik — qundyzshóp. Onyń shyrynynyń quramynda teri men shyryshty qabattyń qabynýyn týdyratyn ýly alkaloıdter bar. Sol sebepti bul gúlge tek qolǵappen janasýǵa keńes beremiz.

6. Ýly emen

Bul japyraqtary shyrynǵa toly jyltyraǵan ásem buta toksıkodendron (latynshadan aýdarǵanda «ýly aǵashtar») tuqymdasyna jatady.

Onyń japyraqtary men sabaǵynyń quramynda ýrýshıol maıy bar. Ol deneni titirkendirip, alergıa týdyrady. Janasqan jerinde qyshytatyn kúldireýik bórtpeler paıda bolady.

Amerıkanyń baqylaý jáne aýrýdyń alyn-alý ortalyǵynyń (CDC) mamandarynyń aıtýynsha bundaı alergıanyń keı shuǵyl túrleri medısınalyq kómekti qajet etedi.

7. Ýly shyrmaýyq

Ýly emennińtyń jaqyn týysy bolǵandyqtan adam terisine dál solaı áser etedi. Ony basqa shyrmaýyqtan ajyratý ońaı: ár butaqshada úsh japyraq bolady. Jyl mezgiline baılanysty japyraqtary jasyl, qyzǵylt-sary, tipti qyzyl bolyp ózgerip otyrady.

8. Kúımesgúl

Kúımesgúl kóptegen ásem gúlshoǵyrlary bar tik sabaqty ósimdik. Baý-baqshaǵa kórik berý úshin de otyrǵyzylady. Biraq bul ósimdik óte qaýipti. Pisken uryǵy kóp mólsherde efır maıyn bóledi. Eger oǵan sirińke tıgizse ol birden jalyndaı ketedi. Soǵan qaramastan gúldiń ózine eshqandaı zaqym kelmeıdi. Mine, bul osyndaı qyzyq ári qaýipti ósimdik.

Kúımesgúlge qolǵapsyz, jabyq kıimsiz janasýǵa bolmaıdy. Sebebi onyń áseri birden bilinbegenimen, bir táýlikten soń oryndarynda kúldirep kúıgen jaralar paıda boly múmkin. Kúldireýikter jazylǵanymen, keıin oryndarynda tyrtyq qalyp qoıady.

9. Súttigen

Osy tuqymdastyqtaǵy ósimdikter bir-birine múldem uqsamaıtyn, ár túrli, pishindi bolyp keledi. Biri shalǵyn gúlderine uqsasa, endi biri- kaktýs sıaqty. Bárine ortaq bir aq belgisi, ataýy aıtyp turǵandaı-ashy sútshesi.

Bul shyryn ýly. Teride kúıik qaldyrady. Al kózdiń shyryshty qabatyna tıse, qatty ashytyp, ýaqytsha soqyrlyqqa ákeledi. Keı jaǵdaıda adamnyń dene qyzýy kóterilip, isinýi de múmkin.

10. Kádimgi maıkene

Bul ósimik kastor maıynyń qaınar kózi. Biraq maıyn alatyn kezde ósimdik jemisi qýatty býda óńdeýden ótip, quramyndaǵy ýly zattary ydyratylady. Al eger ýynan ajyratpasa qıyndyqtar týatyny anyq.

Maıkenege janasýǵa bolady. Biraq julýǵa keńes bermeımiz. Sebebi jemisiniń syrtyn kezdeısoq zaqymdap alsańyz siz ózińizge rısındi qabyldaısyz. Eger ol aýyz qýysyna tússe (mysaly, qoldy shala jýǵannan), birden gastroenterıt týdyrýy múmkin. Tipti aıaǵy ólimmen aıaqtalýy da ǵajap emes. Qosymsha jaǵymsyz áserleri — nevrologıalyq aýytqýshylyq týdyrady, kózdiń shyryshty qabatynyń zaqymdaıdy.

Aldyńyzda turǵan ósimdiktiń ýly ekenine qalaı kóz jetkizýge bolady.

Zıandy ósimdikti zıansyzynan ajyratý ońaıǵa soqpaıdy. Kóp jaǵdaıda bul tapsyrmany tek bilgir mamandar ǵana oryndaı alady. Mine, sondyqtan bir ǵana keńes beremiz — kúmánińiz bolsa, jolaýdyń qajeti joq.

Eger ýly ósimdikke janasyp ketseńiz ne isteý kerek

1. Tez arada qolyńyzy aǵyn sýǵa jýyńyz. Nemese sýly maılyqpen súrtseńiz de bolady.

2. Titirkenýdi boldyrmaý úshin zaqymdanǵan jerge antıgıstamındi krem jaǵyńyz, nemese antıgıstamındik dári-dármek qabyldańyz. Kez-kelgen túri jaraıdy, bastysy nusqaýlyqty durys oryndasańyz bolǵany.

3. Eger terińizdiń kún sáýlesine sezimtaldyǵyn arttyratyn ósimdikke janassańyz, onda biraz ýaqyt kún kózinen qorǵanyp júrińiz. Kóleńke jerde júrip, jabyq kıim kıgenińiz jón.

---