- 31 tam. 2015 00:00
- 486
Jasýsha, onyń qurylysy 2
Jasýshanyń negizgi qyzmeti
Tiri jasýsha kúrdeli - dınamıkalyq ózgerister ótip turatyn júıe. Onda zat almasýy, jańarý, ósý, kóbeıý sıaqty ózgerister bolyp turady. Jasýshanyń ómir súrý qabiletine onyń tirkenishtigi, qozǵyshtyǵy, ósýi, kóbeıýi kiredi. Jasýshadaǵy zat almasýy nemese qalypty jaǵdaıdaǵy tirshiligi úshin syrtqy ortadan ózine kerekti zattardy qabyldaıdy, sińiredi, olardy qorytady, al kereksiz zattardy syrtqy ortaǵa shyǵarady. Qysqasha aıtqanda jasýshada asımılásıa jáne dıssmılásıa prosesi úzdikisiz júrip turady. Jasýshadaǵy zat almasýy bir-birimen tyǵyz baılanysty, oǵan belgili bir retpen ótetin kóptegen hımıalyq reaksıa jatady. Bul reaksıalardyń jedeldetýshileri (katalızatorlary) ferment bolyp sanalady. Jasýshalarda ótetin fermenttik reaksıalardyń jıyntyǵyn "metobolızm", al onyń ónimderin "metobolıtter" dep ataıdy. Jasýshadaǵy barlyq bıohımıalyq reaksıa ortalyq júıke júıesiniń baqylaýynda bolady.
Jasýshalardyń titirkenishtigi men qozǵyshtyǵy
Jasýsha ishki jáne syrtqy ortanyń ózgeristerine titirkenýmen jaýap beredi. Titirkený, qozý nátıjesinde jasýshalarda, búkil denede qımyl áreketi paıda bolady.