InfoHub Logo

Jazǵy demalys kezinde balalar qaýipsizdigi týraly ata-analar úshin jadynama.

Balalardyń demalyp jáne saý bolýy úshin, ata-analarmen, týysqandarymen, dostarymen demalysty uıymdastyrý kezinde birqatar erejeler men talaptardy este saqtaý kerek.

Balalaryńyzǵa jeke qaýipsizdik týraly aıtyńyz; olarmen jeke áńgime júrgizip, jazdaǵy qyzyǵýshylyǵyn bilińiz.

Óz balańyzdyń qaıda, kimmen júrgeni týraly únemi bilip otyryńyz, barǵan ornyn baqylańyz; bógde adamdarmen sóılesýge tyıym salyńyz. Balańyzǵa eger bireý oǵan qıanat jasaǵysy kelse, árqashan kimge bolsa da «joq» dep aıtýǵa tolyq quqyǵy bar ekenin túsindirińiz; qandaı jaǵdaı bolmasyn tanymaıtyn adamdardyń kóligine otyrýǵa bolmaıtynyn túsindirińiz; ne bolsa da, balańyzǵa qandaı jaǵdaı bolmasyn onyń bolǵan ýaqıǵa týraly sizdiń bilýińiz qajet ekenin aıtyp, oǵan ashýlanbaıtynyńyzdy, onyń jaǵynda bolatynyńyz týraly sendirińiz. Qupıada ustaýǵa ýáde berseńiz de, keıbir faktilerdi qupıada eshqashan saqtaýǵa bolmaıtynyn túsindirińiz.

Sýdaǵy júzý men oıyndar raqattanǵannan basqa balanyń ómiri men densaýlyǵyna qaýip týǵyzady. Balańyz sýda bolǵan ýaqytta odan kóz almańyz, basqa nársege aldanbańyz - sol sáttegi mınýt qaıǵyly jaǵdaıǵa ushyratýy múmkin, balalarǵa jalǵyz sýda shomylýǵa, sonymen qosa bilmeıtin jerde súńgýge bolmaıtynyn mindetti túrde túsindirińiz, balalarǵa qarap otyrǵan eresek adamnyń ózi de júzýdi, alǵashqy kómek kórsetýdi bilýi tıis, qoldan dem aldyrý men tikeleı emes júrek ýqalaýyn jasaýdy júrgizýdi bilýi tıis.

Jol-kólik ýaqıǵasynyń qurbany nemese sebepshi bolmaýy úshin balalarǵa jol júrý erejelerin úıretý qajet, jolda jáne qoǵamdyq kólikte muqıat bolýdy úıretińiz; velosıpedte, kvadrosıklda, mopedte, motosıklda balalarmen júrý erejeni jattańyz. Este saqtańyz! 14 jasqa tolmaǵan balalarǵa velosıpedti avtomagıstral men soǵan teń joldarda júrgizýge, al 16 jasqa tolmaǵan balalarǵa skýterdi (mopedti, kvadrosıkldi) júrgizýge tyıym salynady.

---