Júrekten jylý taratqan
«Júrekten jylý taratqan» trenıń
Maqsaty: «Qaıyrymdylyq», «meırimdilik» adamgershilik qundylyqtary týraly túsinikterin keńeıtý.
Barysy:
1. Sálemdesý
2. TAMASHA ÓMİR SÚRÝDİŃ 10 KİLTİ (keńes)
3. «Qaıyrymdy bala» mátinmen jumys
4. «Kempirqosaq»
Rýhtyń mekeni – adamnyń júregi. Júrek jylýy, mahabbat, ar - uıat, qaırat, meıirimdilik, jaqsylyq adamshylyq osy júrekten týyndaıdy. Rýhtyń tabıǵaty materıaldyq zat emes, onyń tabıǵaty – asyl nur.
Kún adamnyń rýhy bolsa, kún sáýlesi – aqyl deıik. Sebebi aqyl – rýhtyń quramdas bóligi.
Rýhanı baı adam – eń aldymen ádil, shynshyl, meıirimdi, keshirimdi, qanaǵatshyl, aqyldy bolady. Osyndaı qasıetteri bar adamda adamshylyq mol bolady. Adamgershilik uǵymynda da osy atalǵan qasıettermen birge aıaýshylyq, súıispenshilik, jan aıamaı eńbek etýshilik, t. b. kóptegen sapalar kezdesedi.
Shákárim.
1. «Tanysý» jattyǵýy
Júrgizýshi: Eń aldymen tanyspas buryn jartylaı ekige bólinip sheńber jasalǵan oryndyqqa otyraıyq. Qolymdaǵy dopty oqýshyǵa berip esimderin atatqyza otyryp óz boıyndaǵy úsh qasıetin kezekpen aıtady.
Rızagúl – raqymdy, gúldeı ádemi
2. TAMASHA ÓMİR SÚRÝDİŃ 10 KİLTİ
Árbir halyqtyń danalarynyń artyndaǵy urpaqtaryna qaldyrǵan ulaǵatty sózderi bar. Bul sózderdiń barlyǵy sol halyqtyń asyl qazynasy bolyp tabylady. Muny sol eldiń azamattary sózderiniń arasyna qosyp, áńgimeniń kórkin keltirip jatady. Fılıp E. Hýmbert degen ataqty psıhıatr, profesor «Adamdarǵa baqytty ǵumyr keshýdiń kiltin 10 tarmaqqa qarastyratyn bolsaq, qandaı sózderdi tańdar edim» degen taqyrypta biraz zertteý jumystaryn júrgizip mynadaı qorytyndyǵa barǵan eken:
1. Ózińdi tany – Sokrat.
Óz ishińe saıahat jasa. Kúndelik jaz. Júregiń, kóńiliń, ar - ujdanyń ne deıdi? Ne nárseni aldyńǵy qatarda ustaıdy? Myna álemge tereń úńilip, syry men qyryn meńgerýdiń joly eń aldymen ishki jan-dúnıeńe sapar shegýmen bastalady.
2. Qalaı bolsań sol qalpynda kórip nemese syrttaı qalaı bolsań sol qalybyńdy saqta – Máýlana.
Shynshyl, ádil bol da durys oıla. Júregińniń daýsyna qulaq sal da sony qorǵa. Ómirde bir nárselerdi qorǵaý úshin at salyspasań, barlyq nárse seniń mártebeńdi túsiredi.
3. Eń joǵaryda ǵashyqtyq bar – Azız Paýl.
Úndi yrǵaqqa aınaldyrǵan ǵashyq - dúr. Ǵashyqtyq, súıispenshilik bolmasa, tartymdylyq kem bolsa ómiriń qurǵap qalǵan butaqtan eshqandaı aıyrmashylyǵy qalmaıdy.
Dúnıeni qıal - oıdyń kúshi shyr kóbelek aınaldyrady – Albert Enshteın. İstegen amaldaryńnyń barlyǵy eń aldymen qıal - oıdan bastaý alady. Ómir degen barlyq adamdar úshin, oılaǵandaryn júzege asyrý, istegen isiniń ári isteıtin isiniń eń durysyna jetý. Bobbú Kenedıdiń aıtqanyndaı: Adamdar dúnıege qarap «Ne úshin?» dep suraıdy. Men basqa bir dúnıe jaıly oılap «Nege ondaı bolmasyn?» dep suraımyn.
5. Asqan ádemilik kózdi shyǵarmasa kerek – Mae Vest.
Tamasha ómirdi nege rahattanyp ótkizbeske. Baqytty bólisý kerek. Ómirdi súıispenshilik sezimi odan saıyn qyzyqqa aınaldyrady. Jannyń yrǵaǵynda «qanekeı alǵa, ózińdi kórset» degen lep bar. Tákapparlyq emes, umtylys!
6. Múmkindikterdi qalt jibermegen saıyn kóbeıe túsedi – Sýn Szý.
Jeńis qaısarlyqty qajet etedi. Bastapqy kezdegi qaısarlyq keıinnen senimge aınalady. Senim adam boıyndaǵy qyzmetke degen yntany oıandyrǵanda, múmkindikter odan saıyn joǵarlaı beredi.
7. Ne iste ne isteme. Synaýǵa bolmaıdy! – Ioda.
Ómir jyldam qozǵalys, sheshim men sheshimdi bolýdy talap etedi. Kúdiktengender artta qalady. Ómirdiń ústimen júrmeseń, ómir seniń ústińnen júretin bolady.
8. Kemeldik, qosatyn nárse qalmaǵan kezde emes, alynatyn bir nárse qalmaǵan kezde paıda bolady – Antonıe de S. Ehýperú
Ómirińdi jeńildet. Jeńildete tús, taǵy da taǵy da... Sol kezdegi jaǵdaıǵa bir qara. Arman - tilekterińniń tizimin azaıt. Eger azaıtatyn bolsań, jetistikke jetesiń. Ol kúnniń sáýlesine lýpa ustaǵan sıaqty bolady, eger sáýleni jınaqtaı almasań ómirdi jaǵa almaısyń.
9. Qabilet bolmasa ónershi bolmaıdy, alaıda eńbek etip, ter tókpeseń qabiletiń túkke de jaramaıdy – Emıl Zola.
Tek qana aqyldy, sanaly ári uqypty áreketterdiń nátıjesinde úlken jetistikterge jetýge bolady. Almasty jonbasań qolyńda tek tastyń túıiri qalady.
10. Ómir súrýdiń eki joly bar. Eshqandaı nárse muǵjıza emes sıaqty ómir súrý... Ekinshisi, barlyq nárse muǵjıza sıaqty ómir súrý – Albert Enshteın.
Shúkir etýdi umytpaý kerek!
3. «Qaıyrymdy bala» mátinimen taldaý, pikirtalas ótkizý.
Aıdos mektepten úıine kelip ákesine sabaǵyn tyńdatty. Balasynyń sabaǵyn bilgenine ákesi rıza bolyp balmuzdaq satyp alýǵa aqsha berdi. Balasy ákesiniń bergen aqshasyna birdeńe satyp alý úshin dúkenge júgire jóneldi. Joldan avtobýsqa tóleıtin aqshasyn joǵaltyp alyp jolda jylap turǵan balany kórdi. Onyń jylaǵannan eki beti albyrap, beti – qoly tońyp ketkenin baıqady. Qolyndaǵy aqshasyn balaǵa berip, úıine tez qaıtyp ketýin aıtty. Bala qýanyp avtobýsqa minip ketti. Aıdos burylyp úıine qaıtty..
Mátin mazmunyna baılanysty oqýshylardyń pikirin tyńdaý.
Balanyń qaıyrymdylyǵy nede?
Óziń Aıdostyń ornynda bolsań ne ister ediń? degen suraqqa jaýap
4. «Kempirqosaq» tústerdi tańdaý
Osy jarqyraǵan kúndeı, meıirimdi, jan shýaqty, kóńilderiń aq, adamǵa tek jaqsylyq jasaı biletin, adamgershiligi mol azamat bolyńdar. Búgingi saǵatta az bolsa da, jaqsylyqtyń nuryn, adamgershiliktiń dánin aldyńdar dep oılaı otyryp, ashylǵan kúnniń sońyndaǵy ásem kempirqosaqqa kóńil aýdaraıyq.
1 - túsi. Ár kúndi jaqsy oılar oılaýmen bastańdar.
2 - túsi. Kúni boıy ózińdi qorshaǵan adamdardyń bári týraly tek súıispenshilikpen jáne izgilikpen oılap júr.
3 - túsi. Uıyqtar aldynda búgin qansha adamdy qýantqanyńdy, jubatqanyńdy, Baýyrjanińdi eske túsirý úshin birneshe mınýt arnap kór.
4 – túsi. Ándi jıirek tyńdaǵanyń durys, bárinen jaqsysy janyńdy jadyratyp, rahatqa bólenesiń.
5 – túsi. Basqalardyń qajetine jaraı bilýge talpyn.
6 - túsi. Tynyshtyq saqtaı bilýge úıren. Názik únmen bıazy sóıleýge daǵdylan.
7 – túsi. Jaqsylyqqa jaqsylyq – ár kisiniń isi, jamandyqqa jaqsylyq – er kisiniń isi degen naqyl sóz janyńda júrsin.
Refleksıa
Ádep saqtap ámanda
Árbir adal adamǵa.
Jasasań bir jaqsylyq
Qaıtarady saǵan da.
Yntymaqqa qosyl da,
Yqylas qoı dosyńa,
Ar - maqsatyń naq bolsyn,
Aqylyńnan tosylma.
- Qazir oqýshylar, bárimiz kózimizdi jumyp, ádemi áýenmen ishimizden jaqyndarymyzǵa, dostarymyzǵa, janymyzǵa jaqyn adamdarǵa jaqsy tilek tileıik.
- Kózimizdi ashamyz. Endi bul tilekti jasyryn ustaımyz. Bul tilektiń oryndalýyn tileımiz.
- Qazir myna júrekti bir - birimizge usyna otyryp, jaqsy tilek joldaımyz.
Mysaly men: «Siz búgin sondaı súıkimdi bolyp tursyz. Júzińnen kúlki ketpesin. Dostaryń kóp bolsyn....»
Maqsaty: «Qaıyrymdylyq», «meırimdilik» adamgershilik qundylyqtary týraly túsinikterin keńeıtý.
Barysy:
1. Sálemdesý
2. TAMASHA ÓMİR SÚRÝDİŃ 10 KİLTİ (keńes)
3. «Qaıyrymdy bala» mátinmen jumys
4. «Kempirqosaq»
Rýhtyń mekeni – adamnyń júregi. Júrek jylýy, mahabbat, ar - uıat, qaırat, meıirimdilik, jaqsylyq adamshylyq osy júrekten týyndaıdy. Rýhtyń tabıǵaty materıaldyq zat emes, onyń tabıǵaty – asyl nur.
Kún adamnyń rýhy bolsa, kún sáýlesi – aqyl deıik. Sebebi aqyl – rýhtyń quramdas bóligi.
Rýhanı baı adam – eń aldymen ádil, shynshyl, meıirimdi, keshirimdi, qanaǵatshyl, aqyldy bolady. Osyndaı qasıetteri bar adamda adamshylyq mol bolady. Adamgershilik uǵymynda da osy atalǵan qasıettermen birge aıaýshylyq, súıispenshilik, jan aıamaı eńbek etýshilik, t. b. kóptegen sapalar kezdesedi.
Shákárim.
1. «Tanysý» jattyǵýy
Júrgizýshi: Eń aldymen tanyspas buryn jartylaı ekige bólinip sheńber jasalǵan oryndyqqa otyraıyq. Qolymdaǵy dopty oqýshyǵa berip esimderin atatqyza otyryp óz boıyndaǵy úsh qasıetin kezekpen aıtady.
Rızagúl – raqymdy, gúldeı ádemi
2. TAMASHA ÓMİR SÚRÝDİŃ 10 KİLTİ
Árbir halyqtyń danalarynyń artyndaǵy urpaqtaryna qaldyrǵan ulaǵatty sózderi bar. Bul sózderdiń barlyǵy sol halyqtyń asyl qazynasy bolyp tabylady. Muny sol eldiń azamattary sózderiniń arasyna qosyp, áńgimeniń kórkin keltirip jatady. Fılıp E. Hýmbert degen ataqty psıhıatr, profesor «Adamdarǵa baqytty ǵumyr keshýdiń kiltin 10 tarmaqqa qarastyratyn bolsaq, qandaı sózderdi tańdar edim» degen taqyrypta biraz zertteý jumystaryn júrgizip mynadaı qorytyndyǵa barǵan eken:
1. Ózińdi tany – Sokrat.
Óz ishińe saıahat jasa. Kúndelik jaz. Júregiń, kóńiliń, ar - ujdanyń ne deıdi? Ne nárseni aldyńǵy qatarda ustaıdy? Myna álemge tereń úńilip, syry men qyryn meńgerýdiń joly eń aldymen ishki jan-dúnıeńe sapar shegýmen bastalady.
2. Qalaı bolsań sol qalpynda kórip nemese syrttaı qalaı bolsań sol qalybyńdy saqta – Máýlana.
Shynshyl, ádil bol da durys oıla. Júregińniń daýsyna qulaq sal da sony qorǵa. Ómirde bir nárselerdi qorǵaý úshin at salyspasań, barlyq nárse seniń mártebeńdi túsiredi.
3. Eń joǵaryda ǵashyqtyq bar – Azız Paýl.
Úndi yrǵaqqa aınaldyrǵan ǵashyq - dúr. Ǵashyqtyq, súıispenshilik bolmasa, tartymdylyq kem bolsa ómiriń qurǵap qalǵan butaqtan eshqandaı aıyrmashylyǵy qalmaıdy.
Dúnıeni qıal - oıdyń kúshi shyr kóbelek aınaldyrady – Albert Enshteın. İstegen amaldaryńnyń barlyǵy eń aldymen qıal - oıdan bastaý alady. Ómir degen barlyq adamdar úshin, oılaǵandaryn júzege asyrý, istegen isiniń ári isteıtin isiniń eń durysyna jetý. Bobbú Kenedıdiń aıtqanyndaı: Adamdar dúnıege qarap «Ne úshin?» dep suraıdy. Men basqa bir dúnıe jaıly oılap «Nege ondaı bolmasyn?» dep suraımyn.
5. Asqan ádemilik kózdi shyǵarmasa kerek – Mae Vest.
Tamasha ómirdi nege rahattanyp ótkizbeske. Baqytty bólisý kerek. Ómirdi súıispenshilik sezimi odan saıyn qyzyqqa aınaldyrady. Jannyń yrǵaǵynda «qanekeı alǵa, ózińdi kórset» degen lep bar. Tákapparlyq emes, umtylys!
6. Múmkindikterdi qalt jibermegen saıyn kóbeıe túsedi – Sýn Szý.
Jeńis qaısarlyqty qajet etedi. Bastapqy kezdegi qaısarlyq keıinnen senimge aınalady. Senim adam boıyndaǵy qyzmetke degen yntany oıandyrǵanda, múmkindikter odan saıyn joǵarlaı beredi.
7. Ne iste ne isteme. Synaýǵa bolmaıdy! – Ioda.
Ómir jyldam qozǵalys, sheshim men sheshimdi bolýdy talap etedi. Kúdiktengender artta qalady. Ómirdiń ústimen júrmeseń, ómir seniń ústińnen júretin bolady.
8. Kemeldik, qosatyn nárse qalmaǵan kezde emes, alynatyn bir nárse qalmaǵan kezde paıda bolady – Antonıe de S. Ehýperú
Ómirińdi jeńildet. Jeńildete tús, taǵy da taǵy da... Sol kezdegi jaǵdaıǵa bir qara. Arman - tilekterińniń tizimin azaıt. Eger azaıtatyn bolsań, jetistikke jetesiń. Ol kúnniń sáýlesine lýpa ustaǵan sıaqty bolady, eger sáýleni jınaqtaı almasań ómirdi jaǵa almaısyń.
9. Qabilet bolmasa ónershi bolmaıdy, alaıda eńbek etip, ter tókpeseń qabiletiń túkke de jaramaıdy – Emıl Zola.
Tek qana aqyldy, sanaly ári uqypty áreketterdiń nátıjesinde úlken jetistikterge jetýge bolady. Almasty jonbasań qolyńda tek tastyń túıiri qalady.
10. Ómir súrýdiń eki joly bar. Eshqandaı nárse muǵjıza emes sıaqty ómir súrý... Ekinshisi, barlyq nárse muǵjıza sıaqty ómir súrý – Albert Enshteın.
Shúkir etýdi umytpaý kerek!
3. «Qaıyrymdy bala» mátinimen taldaý, pikirtalas ótkizý.
Aıdos mektepten úıine kelip ákesine sabaǵyn tyńdatty. Balasynyń sabaǵyn bilgenine ákesi rıza bolyp balmuzdaq satyp alýǵa aqsha berdi. Balasy ákesiniń bergen aqshasyna birdeńe satyp alý úshin dúkenge júgire jóneldi. Joldan avtobýsqa tóleıtin aqshasyn joǵaltyp alyp jolda jylap turǵan balany kórdi. Onyń jylaǵannan eki beti albyrap, beti – qoly tońyp ketkenin baıqady. Qolyndaǵy aqshasyn balaǵa berip, úıine tez qaıtyp ketýin aıtty. Bala qýanyp avtobýsqa minip ketti. Aıdos burylyp úıine qaıtty..
Mátin mazmunyna baılanysty oqýshylardyń pikirin tyńdaý.
Balanyń qaıyrymdylyǵy nede?
Óziń Aıdostyń ornynda bolsań ne ister ediń? degen suraqqa jaýap
4. «Kempirqosaq» tústerdi tańdaý
Osy jarqyraǵan kúndeı, meıirimdi, jan shýaqty, kóńilderiń aq, adamǵa tek jaqsylyq jasaı biletin, adamgershiligi mol azamat bolyńdar. Búgingi saǵatta az bolsa da, jaqsylyqtyń nuryn, adamgershiliktiń dánin aldyńdar dep oılaı otyryp, ashylǵan kúnniń sońyndaǵy ásem kempirqosaqqa kóńil aýdaraıyq.
1 - túsi. Ár kúndi jaqsy oılar oılaýmen bastańdar.
2 - túsi. Kúni boıy ózińdi qorshaǵan adamdardyń bári týraly tek súıispenshilikpen jáne izgilikpen oılap júr.
3 - túsi. Uıyqtar aldynda búgin qansha adamdy qýantqanyńdy, jubatqanyńdy, Baýyrjanińdi eske túsirý úshin birneshe mınýt arnap kór.
4 – túsi. Ándi jıirek tyńdaǵanyń durys, bárinen jaqsysy janyńdy jadyratyp, rahatqa bólenesiń.
5 – túsi. Basqalardyń qajetine jaraı bilýge talpyn.
6 - túsi. Tynyshtyq saqtaı bilýge úıren. Názik únmen bıazy sóıleýge daǵdylan.
7 – túsi. Jaqsylyqqa jaqsylyq – ár kisiniń isi, jamandyqqa jaqsylyq – er kisiniń isi degen naqyl sóz janyńda júrsin.
Refleksıa
Ádep saqtap ámanda
Árbir adal adamǵa.
Jasasań bir jaqsylyq
Qaıtarady saǵan da.
Yntymaqqa qosyl da,
Yqylas qoı dosyńa,
Ar - maqsatyń naq bolsyn,
Aqylyńnan tosylma.
- Qazir oqýshylar, bárimiz kózimizdi jumyp, ádemi áýenmen ishimizden jaqyndarymyzǵa, dostarymyzǵa, janymyzǵa jaqyn adamdarǵa jaqsy tilek tileıik.
- Kózimizdi ashamyz. Endi bul tilekti jasyryn ustaımyz. Bul tilektiń oryndalýyn tileımiz.
- Qazir myna júrekti bir - birimizge usyna otyryp, jaqsy tilek joldaımyz.
Mysaly men: «Siz búgin sondaı súıkimdi bolyp tursyz. Júzińnen kúlki ketpesin. Dostaryń kóp bolsyn....»
You Might Also Like
-
Baıqaýdyń maqsaty: Jastarǵa sapaly bilim berip qana qoımaı, sonymen qatar tárbıe de berý. Adamǵa eń birinshi bilim emes tárbıe kerek. Tárbıesiz berilgen bilim adamzattyń qas jaýy. Ol keleshekte onyń ...
