Júsipbek Aımaýytov óleńderi, ómirbaıany
JÚSİPBEK AIMAÝYTOV (1889 - 1931)
Aımaýytov Júsipbek (1889 — 1931) — qazaqtyń kórnekti jazýshysy, qazaq ádebıetin qalyptastyrýshylardyń biri. Týyp ósken jeri Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdanyna qarasty burynǵy «Qyzyl tý», qazirgi Júsipbek Aımaýytov aýyly. Ákesi Aımaýyt kedeı bolǵanymen, arǵy atalary Dándebaı men Qýan ataq - abyroıly, baı, el arasynda bilikti kisiler eken.
Júsipbek jastaıynan arabsha hat taný, oqý úırengen. 1907 j. bastap Baıanaýyldaǵy oryssha - qazaqsha eki klastyq mektebinde, Kerekýdegi (Pavlodar) qazynalyq aýyl sharýashylyq mektebinde, Kerekýdegi eki klasty orys qazaq mektebinde tıip - qashyp oqıdy. Bir jaǵynan bala oqytyp, qarajat tabady.
1911 — 1914 jj. aýylda muǵalim bolyp isteıdi. 1914 jyly Semeıdegi oqytýshylar semınarıasyna qabyldanady. Ony 1918 jyly aıaqtap shyǵady. Munan soń alashordashylardyń isterine aralasyp, Semeıde «Abaı» jýrnalyn shyǵarysyp, Q. Sátbaevpen, M. Áýezovpen tanysady.
Keıin Alashordadan bólinip, Komýnıstik partıa qataryna ótedi (1919). Qazaqstan Keńesteriniń Quryltaıy sezine delegat bolyp qatysyp, Qazaq AQSR Halyq aǵartý komısarıaty komısarynyń orynbasary bolyp taǵaıyndalady (1920). Munan soń Semeı gýbernıalyq oqý bóliminiń meńgerýshisi (1921), «Qazaq tili» gazetiniń redaktory.
Qarqaralyda mektep muǵalimi (1922 — 1924), Tashkentte shyǵatyn «Aq jol» gazetiniń bólim meńgerýshisi (1924 — 1926), Shymkent pedagogıkalyq tehnıkýmynyń dırektory (1926 — 1929) qyzmetterin atqarady.
1929 j. bastalǵan keńestik qýǵyn - súrgin kezinde Qazaqstandaǵy ultshyldyq uıymmen baılanysy bar degen jalamen tutqyndalyp, uzaq tergeýden keıin 1931 jyly atý jazasyna syrttaı úkim shyǵarylǵan.
Júsipbektiń qalamynan týǵan mol murany M. O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵalymdary jınastyryp, ǵylymı zerdeden ótkizip, 1996 - 1999 jyldary bes tom etip jaryqqa shyǵardy. Sóıtip, qazaq oqyrmany áıgili sýretkerdiń shyǵarmalarymen arada 60 jyldan astam ýaqyt ótkende qaıta tabysty.
Júsipbek az ǵana ǵumyrynda ádebıettiń ár túrli janrlarynda ónimdi eńbek etip, qúnarly shyǵarmalar qaldyrǵan. Bes tomdyq shyǵarmalar jınaǵynda onyń óleńderi men «Nur kúıi» poemasy, «Rabıǵa», «Mansap qorlar», «Sylań qyz», «El qorǵany», «Qanapıa Shárbaný», «Shernıaz» atty pesalary, kóptegen áńgimeleri men «Qartqoja», «Aqbilek» romandary, «Kúnikeıdiń jazyǵy» povesi, balalarǵa arnalǵan ertekteri, syn maqalalary men aýdarmalary engen.
Tolyq nusqasyn júkteý
Óleńderi
Ah - ha - ha - haý
Jaz keldi
Jazǵy shilde
Jazǵyturym
Kóshý
Qys
Neǵyp jatyr?
Tuńǵıyq túpsiz astynda
Oqý, bilim
Otaǵasy
Aımaýytov Júsipbek (1889 — 1931) — qazaqtyń kórnekti jazýshysy, qazaq ádebıetin qalyptastyrýshylardyń biri. Týyp ósken jeri Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdanyna qarasty burynǵy «Qyzyl tý», qazirgi Júsipbek Aımaýytov aýyly. Ákesi Aımaýyt kedeı bolǵanymen, arǵy atalary Dándebaı men Qýan ataq - abyroıly, baı, el arasynda bilikti kisiler eken.
Júsipbek jastaıynan arabsha hat taný, oqý úırengen. 1907 j. bastap Baıanaýyldaǵy oryssha - qazaqsha eki klastyq mektebinde, Kerekýdegi (Pavlodar) qazynalyq aýyl sharýashylyq mektebinde, Kerekýdegi eki klasty orys qazaq mektebinde tıip - qashyp oqıdy. Bir jaǵynan bala oqytyp, qarajat tabady.
1911 — 1914 jj. aýylda muǵalim bolyp isteıdi. 1914 jyly Semeıdegi oqytýshylar semınarıasyna qabyldanady. Ony 1918 jyly aıaqtap shyǵady. Munan soń alashordashylardyń isterine aralasyp, Semeıde «Abaı» jýrnalyn shyǵarysyp, Q. Sátbaevpen, M. Áýezovpen tanysady.
Keıin Alashordadan bólinip, Komýnıstik partıa qataryna ótedi (1919). Qazaqstan Keńesteriniń Quryltaıy sezine delegat bolyp qatysyp, Qazaq AQSR Halyq aǵartý komısarıaty komısarynyń orynbasary bolyp taǵaıyndalady (1920). Munan soń Semeı gýbernıalyq oqý bóliminiń meńgerýshisi (1921), «Qazaq tili» gazetiniń redaktory.
Qarqaralyda mektep muǵalimi (1922 — 1924), Tashkentte shyǵatyn «Aq jol» gazetiniń bólim meńgerýshisi (1924 — 1926), Shymkent pedagogıkalyq tehnıkýmynyń dırektory (1926 — 1929) qyzmetterin atqarady.
1929 j. bastalǵan keńestik qýǵyn - súrgin kezinde Qazaqstandaǵy ultshyldyq uıymmen baılanysy bar degen jalamen tutqyndalyp, uzaq tergeýden keıin 1931 jyly atý jazasyna syrttaı úkim shyǵarylǵan.
Júsipbektiń qalamynan týǵan mol murany M. O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵalymdary jınastyryp, ǵylymı zerdeden ótkizip, 1996 - 1999 jyldary bes tom etip jaryqqa shyǵardy. Sóıtip, qazaq oqyrmany áıgili sýretkerdiń shyǵarmalarymen arada 60 jyldan astam ýaqyt ótkende qaıta tabysty.
Júsipbek az ǵana ǵumyrynda ádebıettiń ár túrli janrlarynda ónimdi eńbek etip, qúnarly shyǵarmalar qaldyrǵan. Bes tomdyq shyǵarmalar jınaǵynda onyń óleńderi men «Nur kúıi» poemasy, «Rabıǵa», «Mansap qorlar», «Sylań qyz», «El qorǵany», «Qanapıa Shárbaný», «Shernıaz» atty pesalary, kóptegen áńgimeleri men «Qartqoja», «Aqbilek» romandary, «Kúnikeıdiń jazyǵy» povesi, balalarǵa arnalǵan ertekteri, syn maqalalary men aýdarmalary engen.
Tolyq nusqasyn júkteý
Óleńderi
Ah - ha - ha - haý
Jaz keldi
Jazǵy shilde
Jazǵyturym
Kóshý
Qys
Neǵyp jatyr?
Tuńǵıyq túpsiz astynda
Oqý, bilim
Otaǵasy
You Might Also Like
-
Qasym Amanjolov — (1911 - 1955) qazaq poezıasynyń asa kórnekti ókili, halqymyzdyń daryndy aqyny.
