InfoHub Logo

Taqyryby: Kitap tańdaı bilesiń be?
Maqsaty:
1. Oqýshylardyń kitapqa degen súıispenshiligin arttyrý
2. Oqýshylardy kitap arqyly meıirimdilikke, izgilikke tárbıeleý.
3. Qoǵamymyzdyń erteńi bolar urpaq tárbıesine den qoıýda ata-ana men balalardyń senimdi serigi – kitap oqýǵa baýlý.
Kórnekiligi: 1. Kitap kórme «Kitap - ólmeıtin dúnıe»

2. Kitap týraly qanatty sózder, maqal - mátelder
Kitap tarıhy: Qaıyrly kún qurmetti oqýshylar! Búgingi synyp saǵatymyz aqyl aıtatyn adal dosymyz – kitap jaıly bolmaq. Sender búgingi kitaptardyń túp atasy alǵashqy kitaptyń qashan, qaıda jasalǵanyn bilesińder me?
Alǵashqy kitapty osydan áldeneshe myńdaǵan jyldar buryn vavılondyqtar, assırıalyqtar, taǵy basqa kóne halyqtar jasapty. Bireýler ol kitaptardy ózderiniń qolyndaǵy oqýlyqtar sıaqty bolar dep oılap qalýy múmkin. Ol kezde mundaı kitaptar qaıdan bola qoısyn, balshyqtan jasalypty. Onda oıynshyq kitap bolar dep oılar taǵy bireýler. Tipti de olaı emes. Oqıtyn kitap. Ol qalaı jasalady deısiń ǵoı? Jumsaq balshyqtan qysh jasap, betine úshkir taıaqpen tańbalar túsirgen. Qysh keptirilgen. Sodan soń otqa kúıdirilgen. Dál kúıgen kirpish sıaqty. Sóıtip, tipti kitaphana jasaqtalǵan.
Al qytaıda bambýkten juqa taıaqshalar ázirlenip, soǵan jazǵan. Taıaqshalardy jipke tizip qoıǵan. Kele - kele jazýǵa jibek matalardy paıdalanǵan.

Bizdiń zamanymyzdyń İİ ǵasyrynda qaǵaz dúnıege kelgen. Al Ejelgi Egıpet kitap sózderin tasqa qashap jazǵan. Bizdiń jartastaǵy jazýlardy ózderiń de kózben nemese sýretinen kórgen bolarsyńdar. Ejelgi ata - babalarymyz da sóıtken ǵoı. Odan keıin papırýsqa, qamys tárizdi ósimdiktiń japyraǵyn nyǵyzdap, bir - birine jelimdep, soǵan jazǵan. Ondaı kitaptardyń uzyndyǵy ondaǵan metrge jetken. ondaı kitaptardy qalaı saqtaǵan? Shıyrshyqtap orap, tútikshege salyp qoıǵan. Greksıa, Rım 2 myń jyl boıy osyndaı kitaptar shyǵaryp kelgen.

Bizdiń zamanymyzdyń İİ ǵasyrynda pergem patshalyǵynda kitap jazýǵa arnalǵan taǵy bir materıal dúnıege kelgen. Ol pergament dep atalǵan. Janýarlardyń terisinen ázirlegen(Osydan biraz jyl buryn bizdiń Qoja ahmet Iassaýı babamyzdyń óleńderi jazylǵan pergament tabylǵanyn biletin bolarsyńdar ). Al pergam patshalyǵy b. z. d. 283 - 133 jyldar aralyǵynda kishi azıanyń soltústik batys jaǵynda ómir súrgen. Rımniń yqpalynda bolǵan.

Sóıte - sóıte Hİİİ ǵasyrda Eýropada kitap shyǵarýdyń negizgi materıaly qaǵaz paıda bolǵan. Osylaı, kitap qazirgi kúıine jetý úshin qanshama zamandy, qanshama ǵasyrlardy artqa tastaǵan.
Kitap baspasy: Kitap – arabtyń «jazý» degen sózi. Kitap rýhanı qazyna, ómir aınasy, zamana syry, tarıh shejiresi, oqý – tárbıe quraly. Alǵashqy kitap jazý qupıasyn tek dinbasylarmen monahtar ǵana bilgen. Sondyqtan, dúnıe júzindegi tuńǵysh kitaptar – evreı elindegi «Taýrat», qytaı tilindegi «Konfýsıı», parsy tilindegi «Avesta», Iýnan grek tilindegi «İnjý» Evangedıev, arab tilindegi «Quran».

Alǵashqy kitap basylymy aǵashtan jasaldy. Kallıgrafıa qalyby Hİ ǵasyrda paıda boldy. Al 1045 jyly shyń eliniń ónerpazy Bı shen quımaly áripterdi (lıter) jasap shyǵardy. Eýropada tuńǵysh ret HV ǵasyrda nemis ónertapqyshy I. Gýtenerg baspa stanogyn jasady. Rýste tuńǵysh basylymdy 1564 jyly Máskeýde ıvan Fedorov pen Petr Mstıslaves basyp shyǵardy.
Qazaq kitap baspasy Reseıge qosylǵan soń qalyptasty. Biraq arab tilinde İH ǵasyrda jazylǵan «Oǵyznama», Mahmýd Qashqarıdyń «Dıýanı luǵatı - at - túrik» t. b. kitaptary boldy.
1800 jyly tuńǵysh qazaqsha kitaptar shyǵaryla bastady. Tóńkeristen keıin ózimizde shyqty.
QazASSR - i qurylǵannan keıin respýblıka OAQ - nyń Prezıdıýmy Orynborda 1920 3 qarashada Qazaq memlekettik baspasy týraly ereje bekitilgen.
Qazaq tilinde kitap basyp shyǵarý isine Tatarstan, Ózbekstannyń progresshil basshylary edáýir at salysqan.

Kitap týraly ne bilemiz?
Adamzat qaýymy óziniń ilgeri damýynda bir beleske qol jetkizdim, bilimdi mádenıetti boldym, aıshylyq alys qıyrlarǵa bir saǵatta jetetin tehprogresti ıgerdim dese, bári de kitap óneriniń daýymen tikeleı baılanysty.

«Kitap – bilim bulaǵy!». Kitap – danalardyń danasy. Oǵan jetetin birde - bir qundylyq joq. Endeshe, osy tóńirektegi tańqalarlyq qyzyq ýaqıǵalarǵa qulaq túrelik.
1998 jyly londondaǵy «Krıstı» aýksıonynda Djefrı Choserdiń «Kenterberıı áńgimeleri» degen kitabyn satýǵa qoıdy. Kitaptyń quny 7394000 dollardy qurady. Tańqalatyndaı dáneńe joq. Osy jalǵyz dana kitap 1477 jyly alǵash basylyp shyqqandy. Kitaptyń shyn baǵasyn biletinder odan aqsha aıamaǵan.
Álemdegi eń úlken sózdik qataryna «Nemis sózdigi» jatady. 33 tomnan turatyn bul sózdikte 34519 bet bar.

Kitap týraly tolǵaý.
Bizdiń ata - babamyz «kitap – kóp aqyldyń quıylǵan kóli», «Kitap – bilim bulaǵy», «Kitap – ǵajap dos» - dep beker aıtpaǵan. Barlyq bilimdi biz kitaptan alamyz, kitap bizdi qaıyrymdylyqqa, adaldyqqa, ádilettikke, zulymdyqpen kúrese bilýge úıretedi.
Kitap arqyly biz ótkenge kóz jiberemiz, jaqsysynan taǵylym alamyz. Qymbat mura retinde baǵalaımyz. Kitap týraly: «Men odan artyq qaıyrymdy kórshini, odan ádil dosty, odan asqan elgezek jolserikti, odan artyq kónbis ustazdy, odan asqan daryndy aqylshyny bilmeımin», - degen eken arab jazýshysy Ál - Jıhaz.
«Bilimniń kózi kitapta» Maqal - mátelder men ǵulamalar aıtqan naqyl sózder jarysy.
Oqýshylar bir - bir maqal - mátel nemese naqyl sóz aıtyp jarysady.
«Kitap aıaýly dosy bola bastaǵan shaqtan bylaı ǵana árbir jan ózin ıntellıgent bola bastadym dep sanaýyna bolady».
M. Áýezov
«Kitapsyz ótilgen bir kún, orny tolmaı bos ketken kún».
«Kitap – adamzat aqyl - oıynyń, injý - marjanyn boıyna jınaıdy da, olardy urpaqtan - urpaqqa jetkizedi, biz bir ýys topyraqqa aınalamyz»
M. Aıbek
«Kitaptyń qasıeti máńgilik»
«Kitap - ómir ustazy»
«Kitap – kóp aqyldyń quıylǵan kóli»
«Kitap – rýhanı qundylyq»
«Kitap – bilim bulaǵy, bilim - ómir shyraǵy»
«Kitap bizdiń dosymyz ǵana emes, máńgilik turaqty serigimiz»
«Kitap – el men jerdi súıýge, talapty kishipeıil bolýǵa, tózimdilikke baýlıdy»
«Kitap – mıdyń mıýasy»
M. Álimbaev

Qorytyndy: Qandaıda órkenıetti eldiń damýynda bilim, ǵylym, mádenıet basty oryn ala otyryp, kitap oqýǵa degen qushtarlyq tarata beredi. Kitaptan asqan qazyna joq. Eshqandaı baılyq, dúnıe onyń ornyn basa almaıdy.