Kómektes septik
Synyby: 4
Taqyryby: Kómektes septik
Sabaqtyń maqsaty:
bilimdik: zat esimniń septelýi týraly túsinik berý, kómektes septiktiń jasalýy týraly bilim berý.
tárbıelik: oqýshylardy adamgershilik qasıetterge, uqyptylyqqa tárbıeleý.
damytýshylyq: mátinmen jumys isteı bilý daǵdysyn jetildirý, jazbasha, aýyzsha sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, keste.
Sabaqtyń túri: dástúrli
Sabaqtyń tıpi: aralas
Sabaqtyń ádisi: túsindirý, suraq - jaýap, «Sen – maǵan, men – saǵan» ádisi.
Sabaqtyń barysy
I. Uıymdastyrý bólimi
Qatar - qatar tizilip,
Oqýshyǵa laıyq,
Tip - túzeý bop turaıyq.
1 qatar jáı otyr,
2 - qatar sende otyr,
3 - qatar tez otyr.
II. Úı tapsyrmasyn suraý. Úıge: 4 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Shyǵys septiktegi sózderdi taýyp, qosymshasyn belgile.
Jaǵymsyz qylyqtan saqtaný – ádeptiliktiń belgisi.
Maǵjanǵa anasy týǵan kúnine dop syılady.
Appaq qar jamylǵan, dalada qyzyl túlki zytyp júr.
Baladan min tabylsa,
Ata - anaǵa syn taǵylar.
İİİ. 1. Sózjumbaq sheshý
1. Kómir
2. Óshirgish
3. Mektep
4. Ereje
5. Kómek
6. Tereze
7. Etik
8. Saǵat
Qandaı sóz shyqty? «Kómektes»
Búgingi ótetin sabaǵymyzdyń taqyryby kómektes septigi.
Kómektes septik
Jalǵaýlary---------------------- Suraqtary
- men, - ben,- pen --------------- kimmen? nemen?
Qazaq tili bal tilim
Óziń barda shalqydym.
Tilimmen birge samalmyn
Tilime kim taǵar min.
Zat esim septeledi jeti túrde,
Bir - birimen shatystyryp alyp júrme.
Jalǵanatyn jalǵaýlary san túrli ǵoı,
Jatta sony oınap - kúlme, bosqa júrme.
Ataý, İlik, Barys, Tabys, Jatys, Shyǵys, Kómektes,
Jattap alsań balaqaı, zat esimdi septe tez.
Septikterdiń aty --------------- Suraqtary ----------------------Septik jalǵaýlary
Ataý septik ----------------------- kim? ne?
İlik septik ------------------------- kimniń? neniń? -----------------nyń, - niń,- dyń, - diń,- tyń,- tiń.
Barys septik --------------------- kimge? nege? qaıda?-------- - ǵa,- ge,- qa,- ke.
Tabys septik --------------------- kimdi? neni?-------------------- - ny,- ni,- dy,- di, - ty,- ti
Jatys septik --------------------- kimde? nede?------------------- ta,- te - da,- de,
Shyǵys septik -------------------- kimnen? neden?-------------- - nan,- nen,- dan,- den,- tan,- ten
Kómektes septik ----------------- kimmen? nemen?-------------- - men,- ben,- pen.
IV. Oqýlyqpen jumys.
1. Mynaý ne balalar? (sandyq)
Ia ózi sıqyrly sandyqqa uqsaıdy eken. Bunyń ishinde ne qyzyq bar eken? Bul sandyqty ashý úshin bizge mynadaı tapsyrma berilip tur.
1 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Qaramen jazylǵan sózderdiń túbiri men qosymshasyn tap.
Qoǵamdyq kólikpen júrý erejelerin bilesiń be? Úlken adamdarmen qashanda “siz” dep sóıles. Ámire halyq ánderin úlken sezimmen shaqyrady. Áset basqa aqyndarmen aıtysqanda, óziniń bilimdiligin baıqatty.
Ia, balalar! tapsyrmany oryndadyq endi sandyqty ashaıyq. (sandyq ashyldy)
V. Pysyqtaý tapsyrmalary
Ertegi tyńdaý.
1. Mynaý ne?
«Jetigen» bul aspap qalaı paıda bolǵan? Sender bilesińder me?
(Ózim jetigenniń sýretin kórsetip:)
Jetigen — shertip oınaıtyn jeti ishegi bar mýzykalyq aspap. Tıektiń ornyna asyqtardy paıdalanǵan. XX ǵasyrda belgili fólklor zertteýshisi Bolat Sarybaev jetigendi kóne kóz qarıalardyń sıpattaýy boıynsha qurastyryp, qaıta qalpyna keltirdi. Ertede jetigen aspabyn jyraýlar jıi qoldanǵan — onyń áýeni ań aýlaýǵa shyqqanda nemese alys joryqqa attanarda sáttilik ákeledi dep sengen. Bul - kóne ulttyq mýzykalyq aspap, qazir men senderge osy aspapqa qatysty bir ertegi aıtpaqpyn. «Ertede Zat esimniń jerinde Septik degen shal bolypty. Onyń 7 uly bolypty. Bir jyly elde jut bolyp, Septik shaldyń úıine de kelip jetipti de, ol uldarynan aıyryla bastapty. Ataý atty uly qaıtys bolǵanda shal aǵashqa attyń qylyn ishek ornyna kerip taǵypty da, kim? ne? dep únsiz egilipti. Aı ótken soń İlik degen balasy ólgende taǵy bir ishek taǵyp: neniń zıany, kimniń kózi tıdi eken?- dep egiledi.
Aı ótken soń Barys atty uly dúnıeden ótedi. Sonda shal taǵy da úshinshi ishekti taǵyp: «Kimge aıtyp jylaıyn, nege ǵana óldi eken?» - dep joqtaý aıtypty. Tabys atty uly dúnıeden ótedi. «Neni aıtyp, kimdi qorǵaıyn» - deıdi. Jatys atty uly da ashtyqtan ólgende «Kimde ketti obalyń, nede jatyp kóz jumdyń?»- dep besinshi ishek taǵyp egiledi. Shyǵys atty uly da ashtyqtan ólgende, sonda altynshy ishek taǵylyp: «Neden qaıtys boldyń, kimnen seni suraımyn?»- dep egiledi. Al jetinshi Kómektes te sol asharshylyqtan qaıtys bolǵanda «Kimmen ómir súrmekpin, endi nemen shuǵyldanamyn?»- dep joqtaý aıtyp egiledi.
Sodan 7 ishek, 7 tıek taǵylyp Jetigen aspaby paıda bolypty»
- Ataý qaıtys bolǵanda kim únsiz egiledi?
- Septik shal
- İlik qaıtys bolǵanda shal ne dedi?
- Neniń zıany, kimniń kózi tıdi eken?- dedi.
Osy retpen Septik shaldyń aýzynan shyqqan suraqtar qaıtalanady.
- Endi osy suraqtardy Jetigen sózine qoıamyz.
- Ne? – Jetigen
- Neniń? - Jetigenniń
- Nege? - Jetigenge
- Neni? - Jetigendi
- Nede? - Jetigende
- Neden? - Jetigennen
- Nemen? – Jetigenmen
2. 2 - jattyǵý Jumbaqtardy oqy. Kómektes septiktegi sózderge suraq qoı.
Jelmen ushyp jetedi,
Jelmen ushyp ketedi.
( Qańbaq)
Tańmen kózin ashady,
Álemge kózin ashady.
(Kún)
3 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Kómektes septiktegi sózderdi taýyp, qosymshalaryn belgile.
Barlyq at kúmis er - toqymmen erttelgen. Ájesi Gaýharmen mýzeıge bardy. Almagúl sypyrǵyshpen eden sypyryp júr. Ǵanı Ásetpen shahmat oınady. Bul shıpajaıda adamdar qymyzben emdeldi.
VI. Sergitý sáti
Alaqandy uraıyq,
Bilegimizdi buraıyq.
Silkip, silkip alaıyq,
Oń qolymyzdy sozaıyq.
Sol qolymyzdy sozaıyq,
Ekeýin birge qosyp ap,
Alaqandy uraıyq.
5 – jattyǵý. Sýrette beınelengen zat ataýlaryna jalǵaý jalǵap, ár sózben baılanystyryp jaz.
Mysaly: kitappen jazý
VII. Sabaqty bekitý:
Sózjumbaq sheshý.
İlik, barys, shyǵys, kómektes septikterdiń jurnaǵyn tabý arqyly N. Á. Nazarbaevtyń urany shyǵady. «Tek, qana, alǵa Qazaqstan!»
VIII. Qorytyndylaý:
Oqýshylar baǵalanady.
IX. Úıge tapsyrma: 4 – jattyǵý.
X. Baǵalaý
Taqyryby: Kómektes septik
Sabaqtyń maqsaty:
bilimdik: zat esimniń septelýi týraly túsinik berý, kómektes septiktiń jasalýy týraly bilim berý.
tárbıelik: oqýshylardy adamgershilik qasıetterge, uqyptylyqqa tárbıeleý.
damytýshylyq: mátinmen jumys isteı bilý daǵdysyn jetildirý, jazbasha, aýyzsha sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, keste.
Sabaqtyń túri: dástúrli
Sabaqtyń tıpi: aralas
Sabaqtyń ádisi: túsindirý, suraq - jaýap, «Sen – maǵan, men – saǵan» ádisi.
Sabaqtyń barysy
I. Uıymdastyrý bólimi
Qatar - qatar tizilip,
Oqýshyǵa laıyq,
Tip - túzeý bop turaıyq.
1 qatar jáı otyr,
2 - qatar sende otyr,
3 - qatar tez otyr.
II. Úı tapsyrmasyn suraý. Úıge: 4 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Shyǵys septiktegi sózderdi taýyp, qosymshasyn belgile.
Jaǵymsyz qylyqtan saqtaný – ádeptiliktiń belgisi.
Maǵjanǵa anasy týǵan kúnine dop syılady.
Appaq qar jamylǵan, dalada qyzyl túlki zytyp júr.
Baladan min tabylsa,
Ata - anaǵa syn taǵylar.
İİİ. 1. Sózjumbaq sheshý
1. Kómir
2. Óshirgish
3. Mektep
4. Ereje
5. Kómek
6. Tereze
7. Etik
8. Saǵat
Qandaı sóz shyqty? «Kómektes»
Búgingi ótetin sabaǵymyzdyń taqyryby kómektes septigi.
Kómektes septik
Jalǵaýlary---------------------- Suraqtary
- men, - ben,- pen --------------- kimmen? nemen?
Qazaq tili bal tilim
Óziń barda shalqydym.
Tilimmen birge samalmyn
Tilime kim taǵar min.
Zat esim septeledi jeti túrde,
Bir - birimen shatystyryp alyp júrme.
Jalǵanatyn jalǵaýlary san túrli ǵoı,
Jatta sony oınap - kúlme, bosqa júrme.
Ataý, İlik, Barys, Tabys, Jatys, Shyǵys, Kómektes,
Jattap alsań balaqaı, zat esimdi septe tez.
Septikterdiń aty --------------- Suraqtary ----------------------Septik jalǵaýlary
Ataý septik ----------------------- kim? ne?
İlik septik ------------------------- kimniń? neniń? -----------------nyń, - niń,- dyń, - diń,- tyń,- tiń.
Barys septik --------------------- kimge? nege? qaıda?-------- - ǵa,- ge,- qa,- ke.
Tabys septik --------------------- kimdi? neni?-------------------- - ny,- ni,- dy,- di, - ty,- ti
Jatys septik --------------------- kimde? nede?------------------- ta,- te - da,- de,
Shyǵys septik -------------------- kimnen? neden?-------------- - nan,- nen,- dan,- den,- tan,- ten
Kómektes septik ----------------- kimmen? nemen?-------------- - men,- ben,- pen.
IV. Oqýlyqpen jumys.
1. Mynaý ne balalar? (sandyq)
Ia ózi sıqyrly sandyqqa uqsaıdy eken. Bunyń ishinde ne qyzyq bar eken? Bul sandyqty ashý úshin bizge mynadaı tapsyrma berilip tur.
1 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Qaramen jazylǵan sózderdiń túbiri men qosymshasyn tap.
Qoǵamdyq kólikpen júrý erejelerin bilesiń be? Úlken adamdarmen qashanda “siz” dep sóıles. Ámire halyq ánderin úlken sezimmen shaqyrady. Áset basqa aqyndarmen aıtysqanda, óziniń bilimdiligin baıqatty.
Ia, balalar! tapsyrmany oryndadyq endi sandyqty ashaıyq. (sandyq ashyldy)
V. Pysyqtaý tapsyrmalary
Ertegi tyńdaý.
1. Mynaý ne?
«Jetigen» bul aspap qalaı paıda bolǵan? Sender bilesińder me?
(Ózim jetigenniń sýretin kórsetip:)
Jetigen — shertip oınaıtyn jeti ishegi bar mýzykalyq aspap. Tıektiń ornyna asyqtardy paıdalanǵan. XX ǵasyrda belgili fólklor zertteýshisi Bolat Sarybaev jetigendi kóne kóz qarıalardyń sıpattaýy boıynsha qurastyryp, qaıta qalpyna keltirdi. Ertede jetigen aspabyn jyraýlar jıi qoldanǵan — onyń áýeni ań aýlaýǵa shyqqanda nemese alys joryqqa attanarda sáttilik ákeledi dep sengen. Bul - kóne ulttyq mýzykalyq aspap, qazir men senderge osy aspapqa qatysty bir ertegi aıtpaqpyn. «Ertede Zat esimniń jerinde Septik degen shal bolypty. Onyń 7 uly bolypty. Bir jyly elde jut bolyp, Septik shaldyń úıine de kelip jetipti de, ol uldarynan aıyryla bastapty. Ataý atty uly qaıtys bolǵanda shal aǵashqa attyń qylyn ishek ornyna kerip taǵypty da, kim? ne? dep únsiz egilipti. Aı ótken soń İlik degen balasy ólgende taǵy bir ishek taǵyp: neniń zıany, kimniń kózi tıdi eken?- dep egiledi.
Aı ótken soń Barys atty uly dúnıeden ótedi. Sonda shal taǵy da úshinshi ishekti taǵyp: «Kimge aıtyp jylaıyn, nege ǵana óldi eken?» - dep joqtaý aıtypty. Tabys atty uly dúnıeden ótedi. «Neni aıtyp, kimdi qorǵaıyn» - deıdi. Jatys atty uly da ashtyqtan ólgende «Kimde ketti obalyń, nede jatyp kóz jumdyń?»- dep besinshi ishek taǵyp egiledi. Shyǵys atty uly da ashtyqtan ólgende, sonda altynshy ishek taǵylyp: «Neden qaıtys boldyń, kimnen seni suraımyn?»- dep egiledi. Al jetinshi Kómektes te sol asharshylyqtan qaıtys bolǵanda «Kimmen ómir súrmekpin, endi nemen shuǵyldanamyn?»- dep joqtaý aıtyp egiledi.
Sodan 7 ishek, 7 tıek taǵylyp Jetigen aspaby paıda bolypty»
- Ataý qaıtys bolǵanda kim únsiz egiledi?
- Septik shal
- İlik qaıtys bolǵanda shal ne dedi?
- Neniń zıany, kimniń kózi tıdi eken?- dedi.
Osy retpen Septik shaldyń aýzynan shyqqan suraqtar qaıtalanady.
- Endi osy suraqtardy Jetigen sózine qoıamyz.
- Ne? – Jetigen
- Neniń? - Jetigenniń
- Nege? - Jetigenge
- Neni? - Jetigendi
- Nede? - Jetigende
- Neden? - Jetigennen
- Nemen? – Jetigenmen
2. 2 - jattyǵý Jumbaqtardy oqy. Kómektes septiktegi sózderge suraq qoı.
Jelmen ushyp jetedi,
Jelmen ushyp ketedi.
( Qańbaq)
Tańmen kózin ashady,
Álemge kózin ashady.
(Kún)
3 - jattyǵý. Sóılemderdi kóshirip jaz. Kómektes septiktegi sózderdi taýyp, qosymshalaryn belgile.
Barlyq at kúmis er - toqymmen erttelgen. Ájesi Gaýharmen mýzeıge bardy. Almagúl sypyrǵyshpen eden sypyryp júr. Ǵanı Ásetpen shahmat oınady. Bul shıpajaıda adamdar qymyzben emdeldi.
VI. Sergitý sáti
Alaqandy uraıyq,
Bilegimizdi buraıyq.
Silkip, silkip alaıyq,
Oń qolymyzdy sozaıyq.
Sol qolymyzdy sozaıyq,
Ekeýin birge qosyp ap,
Alaqandy uraıyq.
5 – jattyǵý. Sýrette beınelengen zat ataýlaryna jalǵaý jalǵap, ár sózben baılanystyryp jaz.
Mysaly: kitappen jazý
VII. Sabaqty bekitý:
Sózjumbaq sheshý.
İlik, barys, shyǵys, kómektes septikterdiń jurnaǵyn tabý arqyly N. Á. Nazarbaevtyń urany shyǵady. «Tek, qana, alǵa Qazaqstan!»
VIII. Qorytyndylaý:
Oqýshylar baǵalanady.
IX. Úıge tapsyrma: 4 – jattyǵý.
X. Baǵalaý
You Might Also Like
