InfoHub Logo

Qazirgi qoǵamda «kóshe kórgen bala» degen uǵym jasóspirimder arasynda jıi kezdesedi. Bul termın kóbine ómirdiń qıyndyǵyn erte kórgen, ózin «naǵyz ómirdiń» erejelerimen shyńdalǵan adam retinde kórsetetin jastarǵa qatysty qoldanylady. Biraq, bul túsinik shyn máninde kimge paıdaly? Jastardy tárbıeleýde «kóshe» mádenıetiniń yqpaly qanshalyqty zıandy?

«Kóshe» ıdeologıasynyń túp-tamyry qaıda jatyr?

«Kóshe» túsinigi keńestik kezeńnen beri kele jatqan qubylys. Keńes úkimeti kezinde balalar úıinde tárbıelengen jetimder, qoǵamnan shettetilgender óz erejelerin qalyptastyryp, beıresmı sýbmádenıet qurdy. Bul keıinirek krımınaldy ortaǵa aınalyp, 90-jyldardaǵy qıyn-qystaý kezeńde «kóshe zańy» retinde jastar arasynda beleń aldy. Qazirgi tańda bul mádenıet keıbir jasóspirimder úshin ózin-ózi dáleldeýdiń bir jolyna aınalyp otyr.

«Kóshe kórgen» bala qandaı bolady?

Kóptegen jasóspirimder «kóshe mektebi» arqyly ómirdi úırenip, ózderin erkin sezinetinin aıtady. Biraq, shyn máninde, bul ómir salty olarǵa ne beredi?

Ómirlik tájirıbe: Kóshede júrgen bala erte eseıedi, ómirdiń ashshy-tushshysyn tez sezinedi.Bilimsizdik: Kóshe tárbıesi akademıalyq bilimnen alystatady.Tártipsizdik: «Kóshe zańy» kóbinese zańǵa qaıshy áreketterge ákeledi.Durys emes qundylyqtar: Kúshtilerdiń álsizderdi basýy, zańdy moıyndamaý, agresıa sıaqty zıandy ádetter qalyptasady.

Jastardy «kóshe» ıdeologıasynan qalaı qorǵaýǵa bolady?

1. Ulttyq tárbıe berý: Qazaqtyń batyrlyq, namysshyldyq dástúrlerin durys baǵytta damytý.

2. Ata-ananyń rólin kúsheıtý: Balalar bos ýaqytyn tıimdi ótkizýi úshin ata-ana baqylaý jasaýy qajet.

3. Sport pen ónerge baýlý: Kóshede bosqa ýaqyt ótkizýdiń ornyna sportpen, ónermen aınalysýǵa jaǵdaı jasaý.

4. Quqyq qorǵaý jumystaryn kúsheıtý: Kámeletke tolmaǵandar arasyndaǵy zań buzýshylyqtarǵa tosqaýyl qoıý.

5. Tanymal tulǵalardy úlgi etý: Jastarǵa durys baǵyt beretin sportshylardy, kásipkerlerdi, ǵalymdardy nasıhattaý.

«Kóshe kórgen bala» – ómirge beıim, biraq onyń bolashaǵy bulyńǵyr bolýy múmkin. «Kóshe» ıdeologıasy tek jeke tulǵaǵa ǵana emes, qoǵamǵa da úlken zıan tıgizedi. Sondyqtan, jastardy zıandy sýbmádenıetten qutqaryp, olarǵa durys baǵyt berý – árbir ata-ana men muǵalimniń, tipti búkil qoǵamnyń mindeti.