InfoHub Logo

Kúlásh (Gúlbahram) Jasynqyzy Báıseıitova (1912-1957) — qazaqtyń áıgili ánshisi (lırıka-kaloratýralyq soprano), qazaq opera óneriniń negizin salýshylardyń biri, qoǵam qaıratkeri. KSRO halyq artısi (1936). KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty (1948-1949). Týyp-ósken jeri — Qaraǵandy oblysynyń Shet aýdany. Topyraq buıyrǵan jeri — Almaty qalasy.

Kúláshtiń ánshilik ónerge beıimdiligi jas kezinen-aq baıqala bastaǵan. Onyń boıyndaǵy qabilettiń ushtalýyna án men kúıge júırik ákesi Jasynnyń da áseri zor bolǵan. Jeti jyldyq mektep bitirgen soń Kúlásh Qazaqtyń pedagogıkalyq ınstıtýtyna túsip, mundaǵy kórkem-ónerpazdar úıirmesine belsene aralasady. Qala jastarynyń óner baıqaýlarynda ánshilik darynymen kózge túsedi. Sodan 1930 jyly Qazaqtyń tuńǵysh drama teatrynyń grýppasyna qabyldanady.

Kúlásh sahna óneriniń qyr-syryna qyzyǵa den qoıyp, keshikpeı-aq teatrdyń beldi artıseriniń qatarynan kórine bastaıdy. Ol az ýaqyttyń ishinde B.Maılınniń «Maıdan» pesasynda Púlishtiń, N.V.Gogoldiń «Úılený toıyndaǵy» Agafıa Tohonovanyń, M.Trıgerdiń «Súńgýir qaıyǵyndaǵy» Klaýdıanyń, Q.Báıseıitov pen A.Shanınniń «Záýresindegi» Záýre, M.Áýezovtyń «Eńlik- Kebegindegi» Eńliktiń rolderin oınap, sahnalyq tamasha qabiletimen tanylady. Obrazdardyń tabıǵatyn tap basyp taný, ol tanyǵanyn ómirlik shynaıy sheberlikpen jetkize bilý, ásirese týa bitken ánshilik qabileti keıipker bolmysyn asha túsýi de Kúláshtiń sahna óneri úshin jaralaǵan jan ekenin áıgileı túsedi. Kúlásh 1933 jyly jańadan ashylǵan mýzyka stýdıasyna qabyldanady.

Alǵash ret Qazaq mýzyka teatrynyń shymyldyǵy 1934 jyly «Aıman-SHolpan» (M.Áýezov, I.V.Kosyh) mýzykalyq komedıasymen ashylǵanda, Kúlásh basty roldi úlken sheberlikpen oınap, Aıman beınesi arqyly Qazaq qyzdarynyń ar-namystan jaralǵandaı parasatty bolmysyn shabytpen tulǵalaıdy. Munan ári Kúláshtiń ǵajaıyp qabileti men daryny B.Maılın men I.V.Kosyhtyń «Shuǵasyndaǵy» — Shuǵa, E.Brýsılovskııdiń «Qyz Jibek» operasyndaǵy — Jibek obrazdaryn somdaý barysynda odan ári jarqyrap ashyla túsedi. Bul rolder arqyly onyń boıyndaǵy ánshilik-artıstik qabilettiń ǵajaıyp múmkindikteri barsha bolmysymen kórinis taýyp, qazaq sahna óneriniń sony tabysy retinde jurtshylyqtyń yqylas-iltıpatyna bólendi. Ol jańa qaz basqan qazaq sahna óneriniń shyn máninde tirek tulǵasyna, uıtqysyna aınaldy. Az ýaqyt aıasynda E.Brýsılovskııdiń «Jalbyr», «Er Tarǵyn», «Altyn astyq», «Gvardıa alǵa», «A.A. Zılberdiń «Beket», I.N. Nadırovtyń «Tereń kól», A.Jubanov pen L.Hamıdıdiń «Abaı», M. Tólebaevtyń «Birjan-Sara», D.J.Pýchınıdiń «Chıo-CHıo-San», P.I.Chaıkovskııdiń «Evgenıı Onegın», A.Rýbınshteınniń «Demon» sıaqty operalarynda basty rolderde oınap, basty vokaldyq partıalardy oryndap, qaıtalanbas has sheberligimen tanyldy.

Bir-birine uqsamaıtyn kereǵar obrazdar, ıirim-qaıyrymy ár alýan vokaldyq partıalar Kúláshtiń kóp qyrly, alaýan syrly darynynyń arqasynda almastaı jarqyrap ashylyp, estetıkalyq emosıalyq qýaty meılinshe tegeýrindi obrazdar galerıasy jasaldy. Kúlásh Báıseıitova konserttik ánshi retinde de dúnıe júzine tanylǵan qaıtalanbas daryn ıesi bola bildi.

---