Logıkalyq esepterdiń keıbir túrleri jáne olardy shyǵarý joldary
Taldyqorǵan qalasynyń
№16 orta mektep gımnazıasynyń
matematıka pániniń muǵalimi
Saparǵalıev Marat Tileýliuly.
Taqyryby: Logıkalyq esepterdiń keıbir túrleri jáne olardy shyǵarý joldary.
Adamnyń erekshe qasıetteriniń biri – esepti durys sheshe bilý. Meniń maqsatym – ár túrli qıyndyqtaǵy esepterdi durys shyǵara bilýge úırený. Bizdiń zamanymyz ǵylym men tehnıkanyń qarqyndy damýymen erekshelenedi. Sondyqtan árbir mektep oqýshysynyń aldynda turǵan mindeti – qazirgi zamanǵy matematıkalyq logıkanyń negizin túsine bilý, logıkalyq esepterdi sheshe bilý. Matematıkalyq logıkany bilmeıinshe, ony oıdaǵydaı meńgerý qıyn. Óıtkeni búgingi kúni ǵylym men tehnıkanyń qaryshtap damýy ol adamnyń oılaý qabiletiniń eń iri jetistikteri bolyp tabylýda.
Arnaıy formýlany qoldanýǵa kelmeıtin, belgili bir algorıtmdi qoldanyp shyǵarýǵa bolmaıtyn, árqaısysyna ózinshe taldaý jasaýdy qajet etetin esepterdi standarttyq emes logıkalyq esepter deımiz.
Logıkalyq esepterdiń sany da, shyǵarý da tásilderi de alýan túrli. Matematıka ǵylymynda logıkalyq esepter birneshe túrge bólinedi, solarǵa jeke - jeke toqtalaıyn. Standartty emes logıkalyq esepterdi jekeleı taqyryptar boıynsha toptap qarastyraıyq.
1) Graf ádisi. (Sáıkes nusqany tabý esepteri)
Mundaı esepterde oqýshydan ár zatqa sáıkes zatty, buıymdy taýyp berý talap etiledi. Esepti sheshýdi baǵandar ádisimen nemese keste kómegimen oryndaǵan ońaı. Keste ádisin qoldanǵanda bir jıynnyń elementterin baǵandar etip, ekinshi jıyn elementterin joldar etip ornalastyramyz. Sodan keıin esep sharty boıynsha ár jeke baǵan men ár joldyń sáıkes ne sáıkes emestigin «+» jáne «-» tańbalarymen belgileýdi oryndaımyz.
1 - Esep: Tórt sportshy: Álıa, Ǵalıa, Madına, Dınara gımnastıkadan - ótken jarysta aldyńǵy 4 oryndy aldy, biraq olardyń kez kelgen ekeýi bul oryndy bólisken joq.
Kim neshinshi oryn aldy?- degen suraqqa úsh jankúıer bylaı dep jaýap berdi.
a) Álıa – İİ, Dınara – İİİ
á) Álıa – İ, Ǵalıa – İİ
b) Madına – İİ, Dınara – İV.
Jankúıerlerdiń árqaısysy bir ret qateleskenin eskerip, ár sportshynyń qandaı oryn alǵanyn tabý kerek.
Jaýaby: Álıa – İ oryn
Madına – İİ oryn
Dınara – İİİ oryn
Ǵalıa – İV oryn
2 - Esep: Úsh adam sóıesip tur: Aqbaev, Qarabaev, Sarybaev. Olardyń qara shashtysy Aqbaevqa aıtady. «Bireýimizdiń shashymyz aq, ekinshiniń shashy qara, úshinshisiniń shashy sary, biraq eshkimniń shashynyń túsi famılıasyna sáıkes kelmeıdi». Olardyń árqaısysynyń shashtarynyń tústeri qandaı?
Sheshýi:
1 - tásil (logıkalyq paıymdaý arqyly)
Qara shashty adam Aqbaevpen sóıleskendikten, Aqbaev qara shashty da bolmaıdy, aq shashty da bolmaıdy (sebebi shashynyń túsi famılásyna sáıkes kelmeý kerek). Olaı bolsa Aqbaev – sary shashty. Onda Qarabaev – aq shashty, al Sarybaev – qara shashty bolady.
2 - tásil. (kesteniń kómegimen )
aldymen eseptiń sharty boıynsha, kesteni salaıyq
№16 orta mektep gımnazıasynyń
matematıka pániniń muǵalimi
Saparǵalıev Marat Tileýliuly.
Taqyryby: Logıkalyq esepterdiń keıbir túrleri jáne olardy shyǵarý joldary.
Adamnyń erekshe qasıetteriniń biri – esepti durys sheshe bilý. Meniń maqsatym – ár túrli qıyndyqtaǵy esepterdi durys shyǵara bilýge úırený. Bizdiń zamanymyz ǵylym men tehnıkanyń qarqyndy damýymen erekshelenedi. Sondyqtan árbir mektep oqýshysynyń aldynda turǵan mindeti – qazirgi zamanǵy matematıkalyq logıkanyń negizin túsine bilý, logıkalyq esepterdi sheshe bilý. Matematıkalyq logıkany bilmeıinshe, ony oıdaǵydaı meńgerý qıyn. Óıtkeni búgingi kúni ǵylym men tehnıkanyń qaryshtap damýy ol adamnyń oılaý qabiletiniń eń iri jetistikteri bolyp tabylýda.
Arnaıy formýlany qoldanýǵa kelmeıtin, belgili bir algorıtmdi qoldanyp shyǵarýǵa bolmaıtyn, árqaısysyna ózinshe taldaý jasaýdy qajet etetin esepterdi standarttyq emes logıkalyq esepter deımiz.
Logıkalyq esepterdiń sany da, shyǵarý da tásilderi de alýan túrli. Matematıka ǵylymynda logıkalyq esepter birneshe túrge bólinedi, solarǵa jeke - jeke toqtalaıyn. Standartty emes logıkalyq esepterdi jekeleı taqyryptar boıynsha toptap qarastyraıyq.
1) Graf ádisi. (Sáıkes nusqany tabý esepteri)
Mundaı esepterde oqýshydan ár zatqa sáıkes zatty, buıymdy taýyp berý talap etiledi. Esepti sheshýdi baǵandar ádisimen nemese keste kómegimen oryndaǵan ońaı. Keste ádisin qoldanǵanda bir jıynnyń elementterin baǵandar etip, ekinshi jıyn elementterin joldar etip ornalastyramyz. Sodan keıin esep sharty boıynsha ár jeke baǵan men ár joldyń sáıkes ne sáıkes emestigin «+» jáne «-» tańbalarymen belgileýdi oryndaımyz.
1 - Esep: Tórt sportshy: Álıa, Ǵalıa, Madına, Dınara gımnastıkadan - ótken jarysta aldyńǵy 4 oryndy aldy, biraq olardyń kez kelgen ekeýi bul oryndy bólisken joq.
Kim neshinshi oryn aldy?- degen suraqqa úsh jankúıer bylaı dep jaýap berdi.
a) Álıa – İİ, Dınara – İİİ
á) Álıa – İ, Ǵalıa – İİ
b) Madına – İİ, Dınara – İV.
Jankúıerlerdiń árqaısysy bir ret qateleskenin eskerip, ár sportshynyń qandaı oryn alǵanyn tabý kerek.
Jaýaby: Álıa – İ oryn
Madına – İİ oryn
Dınara – İİİ oryn
Ǵalıa – İV oryn
2 - Esep: Úsh adam sóıesip tur: Aqbaev, Qarabaev, Sarybaev. Olardyń qara shashtysy Aqbaevqa aıtady. «Bireýimizdiń shashymyz aq, ekinshiniń shashy qara, úshinshisiniń shashy sary, biraq eshkimniń shashynyń túsi famılıasyna sáıkes kelmeıdi». Olardyń árqaısysynyń shashtarynyń tústeri qandaı?
Sheshýi:
1 - tásil (logıkalyq paıymdaý arqyly)
Qara shashty adam Aqbaevpen sóıleskendikten, Aqbaev qara shashty da bolmaıdy, aq shashty da bolmaıdy (sebebi shashynyń túsi famılásyna sáıkes kelmeý kerek). Olaı bolsa Aqbaev – sary shashty. Onda Qarabaev – aq shashty, al Sarybaev – qara shashty bolady.
2 - tásil. (kesteniń kómegimen )
aldymen eseptiń sharty boıynsha, kesteni salaıyq
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
