InfoHub Logo

Maǵjannyń kúndelikti turmystaǵy qoldanylyp júrgen óleńderin barlyǵymyz bilemiz. Maǵjan atamyzdyń óleńderinde qandaı da bir jalyn bar jáne sol jylyndy ekiniń biri túsine bermeıdi. Muqaǵalı poezıanyń atasy bolsa, Maǵjan lırıkanyń qaharmany. Maǵjannyń kóptegen óleńderi áıelderge arnalǵanyn barlyǵymyz bilemiz. Sonysyna karamastan Maǵjan ózindegi rýhty jáne dinı saýatyn paıǵambar óleń joldaryn túsirip ketti.Mysaly:

Kún batysta qarańǵylyq qaptaǵan,

Kúni batyp jańa tańy atpaǵan.

Túnerip júr túnnen týǵan periler,

Tabynatyn basqa Táńir tappaǵan.

Bul óleń joldarynan ne baıqaımyz qazaq halqyna belgili bir qarańǵylyq keldi. Qarańǵylyq ol nadandyq. Kúni táýeldi bolǵan halyqtyń jaıyn qandaıda bir ataq alý úshin nasharlatqan qanpezerlerdi de súrettedi. Barlyǵymyz biletinimizdeı kóptegen medreselerdi sol kezde jaýyp tastaǵany da aıtyldy. Endi osy jerdegi adam balasynyń azǵyndyǵyna Mákeń shydap tura almady da:

Tún balasy...Tún jolyna túsken ol,

Saqaýsyń dep Musa tilin kesken ol,

Táńiriniń súıikti uly Aısanyń

Titirkenbeı urttap qanyn ishken ol...

Bul jerdegi İbilistiń adamǵa degen kegel kórsetip tur. İbilistiń Musa paıǵambarmen kezdesýin jáne İbilistiń evreı halqyna sybyr etip Isa paıǵabardy óltirýin de aıtyp ótti. Bul jerdegi hrıstıandardaǵy sharapty İbilis Isanyń qany dep adasýshylyqqa alyp kelgendiginde jazyp ótti.

Tún balasy túnergen tún jamylǵan,

Allaǵa emes, ázázilge tabynǵan.

Injildi órtep, tabanǵa sap qurandy,

Ádildikti kútken essiz qarynnan.

Dál osy jerde Tún balasynyń arsyzdyqqa barǵanyn. Qudaıyn umytqandyǵy jaıly keremet bir paıymdap ótti desek qatelespeımiz. Qasıetti kitaptardy qorlaǵandyǵynda bárimiz bilemiz. Keńes úkimeti kezinde dindi halyqtyń apıyny retinde kórsetip, kitaptardy órtep jaqqandyǵy da ózderińiz málim.

Erte kúnde otty Kúnnen Gýn týǵan,

Otty Gýnnen ot bop oınap men týǵam.

Júzimdi de, qysyq qara kózimdi,

Týa sala jalynmenen men jýǵam.

Myna bir maqamǵa oı salmatyn adam Maǵjan atamyz ózin ne paıǵambarǵa teńep tur degen sózder ketedi. Shyndyǵyna kelgende Bul jerde Gýn degenimiz túrkilerdiń arǵy atasy bolyp keledi. Óziniń túrkilerdiń urpaǵyna teńep tún balasyna jalyndy óleń shýmaqtary men qarsy tura alam degendi alǵa tartady.

Kúnshyǵystan tań keledi – men kelem,

Kók kúńirened: men de kókteı kúńirenem.

Jerdiń júzin qarańǵylyq qaptaǵan,

Jer júzine nur beremin, Kún berem!

 Qaıǵy basqan jer júzine óziniń Gýnniń arýaǵy arqyly jer júrsizine jaryq bergisi keledi. Tar maǵynada oılasaq bul anımızge jaqyn dep oılaısyzdar. Tereń maǵynasy jaryq ol Jaratqannyń belgisi retinde túsindirgisi keldi. Iakı Mákeńniń aıtqysy kelgeni álemdi qudaısyzdyqtan qutqarǵysy keldi. Osyndaı aıbyndy shyǵarmalar qazaq halqynda jeterlik, biraq júrekke deıin jetip oı tolǵaıtyndaı máselerdi kótere bilgen Maǵjan Jýmabaevqa biz qaryzdarmyz.

Tóleý Álisher 

Ál-Farabı atyndaǵy qazaq ulttyq ýnıversıteti. Fılosofıa jáne saıasattaný fakúlteti. Jetekshi Týngatova Ý. A

---