InfoHub Logo

«Dala Ýalaıatynyń gazeti»  (Almaty. Ǵylym. 1994) jınaǵyn qurastyrýshy fılologıa ǵylymynyń kandıdaty Ú. Sýhanberdına óziniń betashar maqalasynda gazet qazaq halqynyń qoǵamdyq- áleýmettik oı- pikirin oıatýǵa, mádenı, ádebı túsiniginiń molaıa berýine edáýir áser etti. Saıası-ekonomıkalyq máselelermen qatar, oqý-aǵartý isiniń jaı-kúıi, óner biliminiń paıdasyn, qazaq ádebıetiniń hal- qadiri qazaq oqyrmandary men ǵalymdarynyń ómiri jaıly birqydyrý qundy maqalalar, habarlar jarıalady.

Gazet betinde Shoqan Ýálıhanovtyń, Abaı Qunanbaevtyń, Ybyraı Altynsarınniń, Máshhúr Júsip Kópeev pen Shákárim Qudaıberıevtiń, Álıhan Bókeıhanovtyń ómir derekterin basýmen qatar gazet atalǵan avtorlardyń maqalarymen habarlaryn úzbeı berip turǵanyn atap kórsetken. Munyń ózi sol tusta qazaq oqyrmandarynyń halqymyzdyń eleýli tulǵalaryn tanyp bilýlerine yqpal etti. Qazirgi tańda olardyń esiminiń el jadynda jańǵyrýy degen tujyrym jasaıdy.

Ol basylymnyń qazaqtar úshin, ultymyz úshin qanshalyqty rol atqarǵanyn aıqyndaı túsedi. Dala ýalaıaty gazetiniń Baıanaýyldaǵy tilshileri Máshhúr Júsip Kópeev pen Sadýaqas Musauly Shormanov ózderi jazǵan maqala habarlarynda sharýashylyq, oqý-aǵartý isi mádenı ómir ádet - ǵuryp, salt - sana týraly  qundy derekter usyna bilgen.   Sonyń biri Máshekeńniń Dýg 20 (Dala Ýalaıaty gazeti) sanynda jaryq kórgen turmys jaıynda bolǵan «Habarlar» atty maqalasy bolsa kerek. Avtor atalǵan maqalada: «Bıylǵy qys kóshpeli  halyqtyń esinen qalmastaı boldy.

Marttyń basy ábdikeı de kún túske sheıin qulaqtanyp bir jylynyp, bir sýyp tur edi. Tústen keıin jel ońynan bolyp solǵyndaý boran boldy. Máshekeńniń  jazysyna qaraǵanda, aýa-raıy marttyń aıaǵyna deıin birese baltyrdan qar jaýyp, birese erip, mal baqqan sharýaǵa oń qabaq tanytpaǵan. Aqyry, bir kúnnen bir kún sýyq bolyp, jel shyǵyp, «súıegi juqaryp, shyńy etip turǵan» mal daladan shóp jeı almady.

Alty aıǵa dep ólshep úıgen pishen qys jeti aı bolyp ketken soń taýsylyp qoldan salarǵa olarǵa dáneńe bolmady. Qoı qozy jalǵyz-jarymdap óle bastady. Qozysyn kótere almaı kóterem  bolyp saýlyq óldi. Enesinen sút shyqpaı tamaqqa jarymaı qozy óldi. Osy keltirilgen úzindegi Máshekeńniń tabıǵat qubylysyn monshaqtaı tizip, sóıleýine qaraǵanda, ár kúndi qaǵazǵa erinbeı, jalyqpaı tizip otyrdy ma?  Joq, álde jady sonshalyqty berik boldy ma eken degen oıǵa qalasyń.

Azyǵy taýsylǵan el ashyǵýǵa aınaldy. Sorly balaǵa sorly qatyn jolyǵady degendeı Baıanaýyl, Qyzyltaý, Dalba úsheýiniń ortasynda segiz bolys Súıindiktiń baılary, mal ıeleriniń ózderi de asharshylyq kórdi. Áıtsede deıdi Máshekeń amal taýyp ash bolmaýǵa tyrysty . Ǵulamanyń osy sózinde ýdaı mysqyl men qatar qyshqyl kekesinde bar synaıly. Beken baıdan putyn eki teńgeden un satyp alǵandaryn baıandaı kelip, endi týrasyna kóshedi: «Bekendi qyzǵan un satqany úshin ǵaıbattaısyńdar.

Ras, munysy maqul emes, áıtse de astyqty kóp qylyp satyp alsańdar, sóıtip, qys qatty bolǵan jyly kedeı beısharalarǵa tıisti baǵamen satsańyzdar zıan bolar ma edi?»- dep saýal tastaıdy. -Sonda Beken qýǵa aldanbaı, ózderiń de , kedeıler de toq bolar edińder. Soqyrǵa taıaq ustatqandaı nadan beıshara baılardyń kókiregi kózin ashatyn osy maqala olarǵa qanshalyqty oı salǵanyn kim bilsin?! Qalaı desek te tańdanyp tańdaı qaǵar usynys. Endi  bir sát  maqaladaǵy  ǵulamanyń sóz qoldanysyna kóz júgirteıik. «Jerdiń qarlysynan qarasy... toıynyp tyrańdap ... Jerdiń júzi jumyrtqadaı appaq... ár nárse óz ózine kelip qaldy... súıegi juqaryp, shyńy jetip... jalǵyz jarymdap óle...»

Al, « sóz óneri dertpen teń» dep  bilip, únemi izdenis ústinde júretin, tilshi ,jýrnalıs bolýǵa talaptanyp júrgen  baýyrlar osy maqaladaǵy Máshekeńniń aýzynan tógilgen aq marjan deýge turarlyq sóz tirkesteri áýlıe qalamgerden sizder men bizderge tábárik bolsyn degen oımen tizip, jazýdy jón kórdim. Qabyl alyp qana qoımaı, qaǵyp alsańdar, ǵulama babanyń eren eńbeginiń, az da bolsyn ótelgeni bolar edi-aý.        

                        Súleımen Baıazıtov

---