InfoHub Logo

 

Mańǵystaý oblysy,

Mańǵystaý aýdany

Á.Jangeldın atyndaǵy orta mektep

Bastaýysh synyp muǵalimi

Ermagambetova Saýle

 

 

 

Matematıka sabaqtarynda  bastaýysh synyp oqýshylarynyń

fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý

 

 

                                         «Bar ǵylymnyń bastaýy – mektep, sondyqtan bizdiń                                                  basty maqsatymyz – bilim sapasyn jaqsartý»

                                                                                                  N.Á.Nazarbaev

Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn arttyrý – bilim berý prosesiniń negizi bolyp tabylady. Qazaqstanda keńestik kezeńnen keıingi keńistikte alǵash ret 2012-2016 jyldarǵa arnalǵan fýnksıonaldyq saýattylyqty damytýdyń Ulttyq is-qımyl jospary daıyndaldy, onda oqýshylardyń quzyrettilik bilikterin, alǵan bilimderin shynaıy ómirlik jaǵdaıattarda tıimdi qoldana bilý qabiletterin damytý kózdelgen. Ulttyq jospardyń maqsaty – Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý úshin jaǵdaı jasaý. Qazirgi bilim men ǵylymnyń damyǵan zamanda bilim berý júıesinde «fýnksıonaldyq saýattylyqty» qalyptastyrý eń ózekti máselege aınalyp otyr.

Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytýdyń bes jyldyq Ulttyq is-qımyl josparyn qabyldaý boıynsha naqty mindetter Memleket basshysynyń 2012 jyldyń 27 qańtardaǵy «Áleýmettik-ekonomıkalyq jańǵyrtý – Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Joldaýynda belgilendi.

Álemniń damyǵan elder qataryna ený úshin mańyzdy osy strategıalyq mindetterdi sheshý jaǵdaıynda tulǵanyń shyǵarmashylyqpen oılaýy men máselelerdi  jańasha sheshim tabý qabyldaý qabiletteri, kásibı jol tańdaý biligi, ómir boıy izdenip bilim alýǵa daıyndyǵy, ıaǵnı búgingi jahndaný zamanynyń aǵymyna saı bolý  – onyń basty fýnksıonaldyq qasıetteri bolyp tabylady. Atalǵan fýnksıonaldyq bilikter mektep jáne otbasynda qalyptasady.

Qazirgi kezdegi shapshań júrip jatqan jahandyrý úrdisi álemdik básekelestikti kúsheıte túsýde. Elbasy N.Á.Nazarbaev Qazaqstannyń álemdegi básekege qabiletti 50 eldiń qataryna kirý strategıasy atty joldaýynda «Bilim berý reformasy- Qazaqstannyń básekege naqtyly qabilettigin qamtamasyz etýge múmkindik beretin asa mańyzdy quraldardyń biri» dep atap kórsetti.

Sonymen, fýnksıonaldyq saýattylyq degenimiz adamdardyń syrtqy ortamen, áleýmettik, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq qyzmetterge belsene aralasýy, qarym-qatynasqa kirý qabilettiligi, ıaǵnı búgingi jahandaný dáýirindegi zaman aǵymyna, ilesip otyrýy, óz bilimin únemi bilimin jetildirip otyrýy. Tulǵanyń oqý, uǵyný, qysqa mátinderdi jasaý jáne jeńil arıfmetıkalyq amaldardy oryndaýdaǵy qarapaıym saýattylyǵyna qaraǵanda, jeke tulǵalyq saýattylyqtyń aıyrmashylyǵy tulǵanyń naqty mádenı ortada tirshilik etý úshin biliktilik, ıkemdilik pen daǵdylar, ıaǵnı fýnksıonaldyq saýattylyq bolyp

 

tabylady. Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mándeti – muǵalim balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne  balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý.

Mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵy degenimiz – oqýshynyń pándi tereń túsiný qabiletin damytý, alǵan bilimin synyptan tys jerde, ókez kelgen jaǵdaıda tıimdi paıdalana bilýin qamtamasyz etý,   ıaǵnı, oqýshylardyń mektepte alǵan bilimderin ómirde tıimdi qoldanýyna úıretý.

Matematıkalyq saýattylyq – álemdegi matematıkanyń rolin aıqyndaý jáne túsine bilý, matematıkalyq sóıleý jáne jazý mádenıetine qorshaǵan  ortany jáne olardyń zańdylyqtaryn baıandaý, ony oqyp  úırenýdiń, oqýshylar dúnıeniń ǵylymı beınesin     meńgerý.

Matematıkalyq saýattylyqtyń maqsaty búgingi kún talabyna saı, jan-jaqty damyǵan, belsendi, ómirge talpynysy, turaqty qyzyǵýshylyǵy bar, alǵan bilimdi is- árekette erkin qoldaný daǵdysy qalyptasqan tulǵa.

Matematıka bilim mazmunynyń eń alǵashqy bastamasy bastaýysh synyptarda júzege asatyny belgili. Sebebi, bastaýysh býynda joǵary synyptarda oqylatyn búkil pánniń irgetasy qalanyp qana qoımaıdy, sonymen qatar bilim alýǵa degen talpynys, izdenýshilik, ıaǵnı balalardyń oqý áreketi, tanymdyq belsendilik, jeke bastyń adamı qasıetteriniń negizi osy kezeńde qalanady. Sonymen qatar, osy kezeńde balanyń belsendiligi, onyń rýhanı jáne dene kúshi de damıdy. Osy jasqa saı keletin mazmun men ony oqytýdyń ádisin saralap, taldaý, bala janyna jaqyn qarym-qatynas arqyly olardy damytý ońaı másele emes.

Qazirgi sátte dástúrli emes sabaqtardyń kóbeıýine baılanysty olardy jikteý, ıaǵnı klassıfıkasıalaý qajet boldy.

Klassıfıkasıalaý úlken kólemdi aqparattan ózimizge qajetti jáne qyzyqty, bólimderdi bólip alýǵa kómektesedi. Qazirigi kezde muǵalimderdiń naqty nusqaýlarmen ǵana júre alatyn, ózindik pikiri, kózqarasy, oılaý qabileti tómendep ketken, osynyń negizinde sabaq pen ádis tásilderdiń bir-birine sáıkes kelmeıdi. Osydan kelip ózindik «meni»,ózindik kózqarasy bar «oı-pikiri» qalyptasqan tulǵany qalyptastyrý qıyngǵa soǵady. Sondyqtan bul tulǵalyq qasıetter aldymen muǵalimniń boıynan tabylýy tıis.

İskerlik, shyǵarmashylyq birlesip jasaý, sabaq barysynda jeke, juptyq, toptyq túrde aralasyp jumys júrgizý –dástúrli emes sabaqtyń mańyzdylyǵy bolyp tabylady. Olaı bolsa kez-kelgen oqý páni oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý quraly bola alady.

Matematıka sabaqtarynda fýnksıonaldyq saýattylyqty damytýdyń maqsaty – oqytýda ınovasıalyq ádisterdi, zamanaýı bilimdik jáne aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný.

Matematıka sabaqtarynda oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn eki negizgi mindetterdi sheshý arqyly qalyptastyrý múmkindigi bar:

1. Oqýshynyń áleýetine sáıkes, ıaǵnı balanyń óziniń bilimdik deńgeıine saı keletin jáne jeke tulǵanyń odan ári damýyn qamtamasyz etetin, bilim berýdi iske asyrý múmkindigine, onyń ishinde ózindik bilim alý jolymen jetý.

2. AKT quraldary men óz qabiletterin iske asyrýda ár oqýshyda shyǵarmashylyq áleýmettik mándi qyzmet tájirıbesin qalyptastyrý.

Bastaýysh synypta matematıkany oqytýda kelesi pándik jáne fýnksıonaldyq saýattylyq qalyptasýy tıis.

1. erejeler men úlgilerdi jáne berilgen algorıtmderdi matematıkalyq materıalda qoldaný biliktigin;
2. qorshaǵan ortada bolyp jatqan ártúrli jaǵdaılarda jáne aralas pánderde matematıkalyq bilimin, biliktigin, esepteý, ólsheý jáne grafıktik daǵdylaryn;
3. aýyzsha jáne jazbasha esepteýlerdi tıimdi paıdalana otyryp, praktıkalyq esepteý tehnıkasyn;
4. matematıkaǵa tán oılaý stılin, onyń abstraktylyǵyn, dáleldenýin, qatańdyǵyn;
5. dáleldemeli paıymdaý júrgizý, logıkalyq negizdelgen qorytyndylar jasaý biliktigin;
6. matematıkalyq mátinmen jumys jasaý (taldaý, qajetti aqparatty alý), matematıkalyq termınologıa men sımvoldardy qoldana otyryp, óz oıyn aýyzsha jáne jazbasha túrde anyq jáne naqty túsindirý biliktigin;
7.  jospar boıynsha ártúrli áreketterdi josparlaý oryndaý biligin;
8.  ózin-ózi baqylaý júzege asyrýdy;
9.  óz is áreketin baǵalaýdy;
10. oqý qyzmetiniń ártúrli formalarynda kommýnıkatıvtik qabiletterin qoldana bilýi qajet

Qoryta aıtqanda, tulǵanyń beıimdiligin, qajettiligin qanaǵattandyrýdy, qyzyǵýshylyǵyn eskere otyryp, fýnksıonaldyq saýattylyqqa qol jetkizýdi qamtamasyz etip, jan-jaqty damyǵan, alǵan bilimderin ómirmen baılanystyra alatyn tulǵany tárbıelep oqytý – bilim berý mamandaryna artylǵan jaýapty mindet ekenin túsingenimiz jón.

 

 

Paıdalanylǵan ádebıetter.

1.​ Mektep oqýshylarynyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý jónindegi 2012-2016 jyldarǵa arnalǵan ulttyq is-qımyl jospary: / Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012 jylǵy 25 maýsymdaǵy №832 qaýlysy // resmı mátin. Astana: Ádilet, 2012. – 14 b.

2.​ Nazarbaev, N. Á.: Qazaqstannyń áleýmettik jańǵyrtylýy: Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyna qaraı jıyrma qadam / N.Á. Nazarbaev // Egemen Qazaqstan. – 2012. – 10 shilde.

 3. Nazarbaev, N. Á. «Áleýmettik-ekonomıkalyq jańǵyrtý – Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» Qazaqstan halqyna Joldaýy / N.Á. Nazarbaev // Egemen Qazaqstan. – 2012. – 28 qańtar.

 

 

 

 

 

 

 

Á.Jangeldın atyndaǵy orta mektep memlekettik mekemesi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                        

 

«Matematıka sabaqtarynda bastaýysh synyp oqýshylarynyń

fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý»

 

 

 

 

 

 

 

                                                                              Daıyndaǵan: Ermagambetova S.M.

 

 

 

 

 

2016-2017 o.j.

---