InfoHub Logo

Jasýsha, adam, sý, dúnıe, ǵarysh, ósimdikter men janýarlar sıaqty materıanyń qurylymy da bir álem bolyp tabylady. Osy keń bilim áleminiń túbine boılaǵan saıyn Allah Taǵalanyń qudireti men ulylyǵynyń aldynda aqyl óte usaq nárse bolyp qalyp, mindetin júrekke tapsyrady. Berilý men oılaný qanattary arqyly ǵıbadat lázzatymen kókjıekten asyp ary qaraı ushady.

Atom: Álemniń eń kishkentaı qurylymy. Atomnyń ortasyn quraıtyn protonnyń aınalasynda belgili orbıtasy bolady. Osy orbıtalarda elektrondar áreket etedi. Bul elektrondardyń sany atomǵa qaraı ózgeredi. Sýteginde bireý, qalǵandarynda júzdep kezdesedi. Elektron bir sekýntta 2,5 mıllıard ret ıadrony aınalady. Sekýntyna 1000 km jol júredi. Jaratylysynan beri mıllıardtaǵan jyl osylaı jalǵasyp keledi. Elektrondardyń eshqaısysy basqalarmen qıylyspaıdy, soǵyspaıdy jáne buzylmaıdy. Atomda elektrlik teńdik bar. Elektrlik razrád teń bolmasa, barlyq atom bir-birin teber edi. Álemniń joq bolýy osy teńdiktegi mıllıard ese mıllıardtan bir aýytqýmen paıda bolady. Iaǵnı, álemniń jáne jandy nárselerdiń bolmysy óte muqıat teńdiktermen júzege asqan.

Birdeı razrádty elementter bir-birimen tebisedi. Bir-birin ıterýi kerekti protondar men atom ıadrosy bir jerde qalaı birge bolady? Atom fızıgi ǵalym V. Heısenbergtiń aıtýynsha «Protonǵa kórshi bolǵan neıtronnan negatıvti element shyǵady. Bul element - mezon. Negatıv razrád alǵan proton neıtron bolady. Negatıvti razrád joǵaltqan neıtron protonǵa aınalady. Bul qubylys atom ıadrosyndaǵy barlyq protondarmen kórshi neıtrondar arasynda sekýntyna mıllıardtaǵan ret qaıtalanady. Osylaısha, bir protonnyń janyndaǵy protondy ıterýge ýaqyty bolmaıdy. Atom ıadrosyndaǵy protondar men neıtrondar arasyndaǵy  mezon aýysymy bir sát toqtasa álem sol sátte, sekýnttyń mıllıardtan bir bóligindeı az ýaqyt ishinde joq bolady».

---