InfoHub Logo

«Alataý» dástúrli óner teatrynyń sahnasynda  8 maýsym kúni  uly jazýshymyz M.Áýezovtyń 125 jyldyǵyna oraı alǵash ret «Aıman – Sholpan» atty mýzykalyq komedıanyń premerasy ótkizildi. Ulttyq dástúrimizdi qaıta jańǵyrtýmen qatar ózimizdiń tól mádenıetimizden syr shertken qoıylym jan - jaqty taqyrypty qamtyp, kórermenniń erekshe yqylasyna bólendi.  Bul qoıylymnyń basty  ıdeıasy - teatrǵa jınalǵan qaýymdy bizdiń umyt bolyp bara jatqan salt - dástúrlerimiz ben kóne tarıhymyzdan habardar etý boldy.  Ulttyq kóne aspaptarmen árlengen dybys, erekshe horeografıalyq qoıylym, halyq ánderimiz ben aıtys óneri de qoıylymnyń ishinen oryn alady.

Elimizdiń túkpir – túkpirinen jınalǵan kórermenniń erekshe kóńilinen shyqqan bul qoıylym «Alataý» dástúrli óner teatrynyń alǵashqy mýzykalyq komedıasy. Bul qoıylymdy osyndaı etip keremet nátıje arqyly jetkize bilýge nebári 3 aı ǵana ýaqyt ketken. Mundaı qysqa ýaqyt ishinde daıyndalǵan shyǵarmashylyq ujymǵa da kishkene aýyr bolǵan sekildi. Sebebi, kúni – túni osy qoıylymdy jaqsy nátıjege jetkizý úshin eńbek etý ol ońaı jumys bolmady. Degenmen de, mańdaı teri eńbekteriniń aqtalǵanyn keshegi lyq tolǵan zal men qoıylymnyń sońyndaǵy kórermenniń erekshe yqylasynan – aq ańǵarýǵa bolady.

Jeńil ázil, aspaptarmen árlengen dybys, aıtys pen ulttyq oıyndarymyz kórinis tabatyn bul qoıylym búgindegi ulttyq týyndylarymyzdy jańǵyrtý maqsatynda atqarylǵan úlken eńbektiń nátıjesi. Qoıylymnyń rejıseri Juldyzbek Jumanbaı ulttyq oıyndarymyz ben halyqtyń ulttyq ánderin, aıtysyn, bı qımyldaryn qoldaný arqyly týyndyǵa erekshe reń berip, óńin kirgizgen.

Jalpy bul qoıylym jyrdyń túpnusqasynan kishkene erekshelenedi. Sebebi, komedıanyń  1 – aktisi qaıtadan jańartylyp jazylyp, kóptegen tustar alynyp tastalynyp, birshama kórinister qosylyp, týyndy ózgeriske ushyraǵan. Sonymen qatar, qoıylymdardyń orny da bir – birimen almasqan.

“Aıman – Sholpan” jyrynyń ózi tunyp turǵan ıýmor deýge keledi. Osyndaı erekshelikti óz tarapyna durys paıdalana bilgen M. Áýezov artyna óshpesteı mura retinde komedıany qaldyrdy. Mundaǵy obrazdar beınesi aıqyn, talas – tartys kórinisteri tereńdetilgen, erekshe boıaý men ózindik órnekter qosa bilgen. Teatr sahnasynda sahnalanǵan qoıylymnyń bastaýy Álibek pen Arystannyń talas – tartysy bolady. Qaısysy Aıman, qaısysy Sholpan ekendigin bilmese de ekeýinde de ózara qyzdarǵa tartys bastalady. Mundaǵy Arystan obrazy – batyl, ári batyr, syrtqy beınesinde de quddy bir aqyn sekildi kórinedi, al Álibek obrazy – syrt kózge ǵana batyr sekildi kóringenimen shamaly qorqaqtaý, álsizdeý sekildi. Osy eki obrazdyń bir-birimen qarama – qaıshy bolýy da bul komedıanyń bir – birin tolyqtyryp turǵan qyry deýge keledi. Al basty keıipkerlerimiz Aıman – Sholpan qyzdarymyzdyń obrazy erekshe halyq kóńilinen shyqqan obraz boldy. Aıman – aqyldy, baısaldy, baıypty qyz bolsa, Sholpan kerisinshe – qyrsyq, tentek, ótkir tildi qyz boldy. Tipti Aıman men Sholpannyń obrazy komedıanyń eń sátti shyqqan obrazy boldy desem qatelespespin. Apaly sińlilerdiń beınesiniń basqalardan erekshelenýi dramatýrgtyń tapqyrlyǵyn, sheberliginiń aıǵaǵy ispetti. Mundaǵy taǵy da basty keıipkerler Maman men Kótibar beıneleri de basqa obrazdardan erekshelengen sátti shyqqan beıneler der edim. Maman men Kótibardyń arasyndaǵy talas – tartystyń ózi rýlardyń arasynda bolatyn túsinispeýshilik kórinisin beıneleıdi. Osy kóirinistiń bóligi arqyly tarıhtan birshama habardar etedi. Komedıamyzdyń sońy Álibek pen Aımannyń, Arystan men Sholpannyń qosylyp, eki rýdyń arasyndaǵy birliktiń bolýymen óz máresine jetedi. Jalpy obrazdardyń barlyǵy da sátti shyqqandyǵyn eskeretin bolsaq, onda bul mýzykalyq komedıanyń ǵumyry uzaq bolary sózsiz.

Qoryta aıtar bolsaq, halyq óneriniń tamasha týyndalaryn taýyp, ornymen áli erekshe paıdalanýynyń arqasynda mýzykalyq komedıa bizdiń halqymyzdyń ulttyq dúnıetanymyn keńinen tanytqan kórkem týyndy bolyp shyqty. Aıtys pen hordyń, bı men ánniń bir – birimen úılesim tapqandyǵynyń ózi de týyndyǵa ózindik erekshelik beredi. Halyqtyń sol dáýirdegi jaı – kúıi men ulttyq oıyndarymyz, salt -  dástúrimiz de kórinis retinde beınelenip, komedıanyń mazmunyn tereńdete tústi. Mýzykalyq komedıa árqashan da qazaqtyń teatrlarynan eshqashan úzilmeıtin klasıkalyq týyndy bolyp qalady. Ulttyq bolmysymyzdy keńinen tanytqan kórkem dúnıe kórermenniń ystyq yqylasyna bólendi. Bul degenimiz Alataý dástúrli óner teatrynyń sahnasynda sahnalǵanǵan  alǵashqy komedıalyq kórkem týyndymyz óte sátti shyqqandyǵynyń aıǵaǵy.

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti, mádenıettaný mamandyǵynyń  3 kýrs stýdenti Konarbaeva Maıa 

Óndiristik tájirıbe jetekshisi: Esbolova Móldir Aýeltaevna

---