Mazmundama jınaǵy
Mazmundama jınaǵy
Kirispe
Qazaq tiliniń dybystyq júıesin, leksıkasy men gramatıkalyq qurylymdy tereń meńgerý, bir júıede saýatty jazý, tildik - gramatıkalyq qurylymdy oryndy paıdalaný osy pándi oqytýdyn, negizgi maqsaty bolyp tabylady. Bul turǵydan alǵanda, oqýshylardyń bilimderin pysyqtaý men tekserýge arnalǵan mazmundama, jattyǵý, t. b. jınaqtardyń alatyn orny erekshe ekeni belgili.
Sondaı maqsatpen usynylyp otyrǵan bul mazmundamalar jınaǵynyń muǵalimniń paıdalanýyna yńǵaıly bolýyna basa nazar aýdarylǵan: onda kórsetilgen oqýshynyń synybyna baılanysty jazý shapshańdyǵy, mátin normalary, qalyptasqan baǵalaý júıeleri anyq ta, dál sońǵy talaptarǵa saı.
Mazmundamalar 1 - 4 synyptardyń árqaısysyna 10 - 18 mátinnen berilip, jınaqta barlyǵy 49 mátin qamtylǵan. Alynǵan mátinder mazmuny jaǵynan ómir talabyna saı, oqýshynyń oı - órisin, zeıin - qabiletterin jetildirýge negiz bolatyn, saýattylyǵyn arttyrý jumystaryna kómegi tıetindeı deńgeıde qurastyrylǵan. Suryptalyp alǵan búl mátinderde negizinen arǵy - bergi tarıhymyzda ómir súrgen, halqy úshin eńbegi sińgen el perzentteri týraly, óner - bilim jóninde, ulttyq salt - sanamyz ben adamdyq asyl qasıetter jaıynda tartymdy áńgimeler alynǵan. Jınaqtaǵy mazmundamalardy qazaq tili jáne ana tilinen oqylǵan materıaldy bekitý, jınaqtaý, bilim sapasyn anyqtaý sabaqtarynda qoldaný yńǵaıly.
Saýatty jazý - durys oılaýdyń kórinisi. Endeshe búl qural oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtip, olardyń oılaý, shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrýǵa, jazý daǵdylaryn damytýǵa kómektesedi.
Mazmundama jumysynyń túrleri, oǵan qoıylatyn talaptar
Mazmundama jazdyrýdyń túpki maqsaty - oqýshylardyń oıyn jáne tilin damytý. Mazmundamaǵa beriletin mátinder birte - bire kúrdelenip otyrý jaǵyn mátin tańdaǵanda muǵalim qatty eskerý qajet. Mátin onyń ishindegi kórinisteri jaǵynan bolsyn, sózdik, sıntaksıstik jaǵynan bolsyn birinen ekinshisi az - kem qıyndaý bola beredi.
Oqýshylardyń óz oılaryn jazbasha baılanystyryp bere alý bilimderin tekserý maqsatynda muǵalim mazmundama, shyǵarma jumystaryn alady. Olardyń mólsheri baǵdarlamada kórsetiledi.
Mazmundama mátini habarlaý maqsatynda bolǵany jón. 3 synypta sýretteý, taldaý mánindegi elementter kirgizile bastaıdy. Mátinder tárbıelik máni basym, oqýshylar túsinigine laıyq etip alynýy tıis.
Mazmundamaǵa arnalǵan sóz sany:
Synyp - Sóz sany
1 synyp - 20 - 30 sóz
2 synyp - 30 - 50 sóz
3 synyp - 50 - 70 sóz
4 synyp - 70 - 90 sóz
Mazmundama jumystaryn baǵalaǵanda onyń taza, uqypty jazylýy, kallıgrafıalyq normanyń saqtalýy esepke alynady.
Eskertý: jazba jumystarynan oqýshy qanaǵattanarlyqsyz baǵa alǵan jaǵdaıda, sol oqýshymen muǵalim jeke jumystar júrgizedi, úıretedi. Óte tómen baǵa jýrnalǵa qoıylmaıdy. Jýrnalǵa jeke jumystan soń alǵan baǵa der kezinde qoıylýy tıis.
1 - 4 synyptarda jazdyrýǵa bolatyn mazmundamalardy toptaı kelgende mynandaı túrlerin kórsetýge bolady:
• Daıyn áńgime boıynsha mazmundama;
• Sýret boıynsha mazmundama,
• Kıno, dıafılm boıynsha mazmundama.
Daıyn áńgime boıynsha mazmundama. Mazmundamanyń bul túri belgili bir aldyn ala daıyndalǵan áńgime boıynsha jazdyrylady. Daıyn áńgime boıynsha mazmundama kólemi shaǵyn, mazmuny jeńil áńgimeler arqyly júrgiziledi. Mátin sabaqqa deıin taqtaǵa jazylyp qoıylady. Ne bolmasa muǵalim úlken qaǵazǵa aldyn ala jazyp, daıyndap alyp keledi de, taqtaǵa ile qoıady. Mátindi oqymas buryn sol mátinge baılanysty ómirmen baılanystyryp aýyzsha áńgime aıtkyzady. Daıyndyq jumysynan keıin balalar daıyn mátindi oqyp shyǵady. Mátinniń ishindegi qıyndyq týǵyzatyn sózderdi taqtaǵa jazyp, sınonımdik qatarlaryn aıtyp, maǵynasy túsindiriledi. Jazylýy qıyn sózderdi, sóz tirkesterin synypta túbir nemese tuıyq raı formasynda bermeı, mátindegi formasymen bergen jón. Mátindi balalar eki qaıtara oqyp shyǵady. Munda balalar mátindegi sóılemniń qurylysymen, kóptegen sózderdiń jazylýymen tanysady.
Mátin oqylyp bolǵannan keıin, jospar qurýǵa bolady. Jospar boıynsha synypqa suraq qoıylady. Suraq, aýyzsha qoıylyp, oqýshylar mátinnen ol suraqtarǵa jaýap tabady. Mátin suraq boıynsha taldanyp bolǵannan keıin, muǵalim mátindi tutastaı oqyp shyǵady. Mazmundamany jazýǵa kirisedi.
Daıyn áńgime boıynsha júrgiziletin mazmundamanyń birneshe túri bar:
• Mátininiń mazmun tártibi saqtalady da, syrtqy túri az – kem ózgertilip jazylady. Negizinen suraqtarǵa balalar óz sózderimen jaýap beredi.
• Mátin mazmunyn saqtaı otyryp, syrtqy túrin ózgertip jazý.
Munda oqýshylar I jaqpen baıandalǵan oqıǵany III jaqpen mazmundap beredi.
• Yqshamdap mazmundaý. Yqshamdap mazmundaý oqýshylardy shyǵarmashylyq jumysqa daǵdylandyrady. Munda oqýshylar mátindi emin - erkin ıgerip, kerek jerin alyp, óz yńǵaıyna ıkemdep, qajetsizderin qaldyrady. Al munyń ózi mátindegi negizgi oıdy ańǵarýǵa, mátin mazmulyn suryptap, tańdap, talǵap alýǵa úıretedi. Oıdy az sózge syıǵyzyp
aıtýǵa, sózdi taldap qoldanýǵa, sóılem quraýǵa daǵdylandyrady, tilderin damytady.
• Tolyqtyryp mazmundaý. Bul yqshamdap mazmundaýǵa kerisinshe, az sózden kóp maǵyna týdyrý. Berilgen sóılemderdiń tóńireginde jańa oılar tapqyzý maqsatynda júrgiziledi. Oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytyp, tilderin baıytýǵa, sóılem quraý sheberlikteri men oıyn júıeleý daǵdysyna tóselýge úıretýde, tolyqtyryp mazmundaýdyń atqaratyn róli orasan zor.
• Óleń sózben mazmundaý. Óleń sózben berilgen mátindi muǵalim mánerlep oqıdy. Oqýshylar túsingenin óz sózderimen mátin qurap jazady. Keıbir daryndy oqýshylar túsinikterin óleń sózdermen de jazýǵa bolady, Mundaı mazmundamanyń túri balalardyń shyǵarmashylyq qabiletterin arttyryp, qyzyǵýshylyqtaryn týǵyzady.
Sýret boıynsha mazmundaý. Munda balalar sýrettiń mazmunyn túsinýge úırenedi. Mazmundamanyń bul túrin de birneshe topqa bólýge bolady.
İ synyp
Toǵaıda
Balalar toǵaıǵa bardy. Olar toǵaıda gúl, jıdek terdi. Toǵaı janynda ózen bar. Balalar ózennen balyq aýlady. Toǵaıda qustar saırap, aralar ushyp júr. Balalar jaqsy tynyqty. (25 sóz)
Jospar.
1. Toǵaıǵa barý,
2. Ózennen balyq aýlady.
3. Balalardyń tynyǵýy.
Qaıyń
Qaıyń - bıik ósetin, ádemi aǵash. Onyń butaqtary jıi bolady. Qaıyńnyń japyraqtary jyltyr, jap - jasyl. Qaıyńdy ıip shana jasaıdy. Ony ómirde kóp paıdalanady. (23 sóz)
Jospar.
1. Qaıyń qandaı aǵash?
2. Qaıyńnyń ómirdegi paıdasy.
Asan men Mádı
Asan men Mádı syrǵanaq teýip júrdi. Mádı Asannan úlken bolatyn. Asan qolǵabyn joǵaltyp aldy. Qoly tońǵan Asan jylady. Mádı oǵan óz qolǵabyn berdi.
(23 sóz)
Jospar.
1. Balalardyń syrǵanaq tebýi.
2. Mádıdiń qaıyrymdylyǵy.
Nemeresi men atasy
Samattyń atasy ábden qartaıdy. Ol júre almaıdy. Kózi kórmeıdi, qulaǵy estimeıdi. Samat atasyn kútedi. Atasyn dalaǵa súıep shyǵady. Onyń beti - qolyn jýǵyzady, súlgisin áperedi. Samat atasynyń tósegin salady. Kórpesin jabady. Atasy nemeresine alǵysyn aıtty. (34 sóz)
Jospar.
1. Nemeresi men atasy.
2. Samattyń atasyna kómektesýi.
3. Atasy alǵys aıtty.
Mazmundama jınaǵy júkteý
Kirispe
Qazaq tiliniń dybystyq júıesin, leksıkasy men gramatıkalyq qurylymdy tereń meńgerý, bir júıede saýatty jazý, tildik - gramatıkalyq qurylymdy oryndy paıdalaný osy pándi oqytýdyn, negizgi maqsaty bolyp tabylady. Bul turǵydan alǵanda, oqýshylardyń bilimderin pysyqtaý men tekserýge arnalǵan mazmundama, jattyǵý, t. b. jınaqtardyń alatyn orny erekshe ekeni belgili.
Sondaı maqsatpen usynylyp otyrǵan bul mazmundamalar jınaǵynyń muǵalimniń paıdalanýyna yńǵaıly bolýyna basa nazar aýdarylǵan: onda kórsetilgen oqýshynyń synybyna baılanysty jazý shapshańdyǵy, mátin normalary, qalyptasqan baǵalaý júıeleri anyq ta, dál sońǵy talaptarǵa saı.
Mazmundamalar 1 - 4 synyptardyń árqaısysyna 10 - 18 mátinnen berilip, jınaqta barlyǵy 49 mátin qamtylǵan. Alynǵan mátinder mazmuny jaǵynan ómir talabyna saı, oqýshynyń oı - órisin, zeıin - qabiletterin jetildirýge negiz bolatyn, saýattylyǵyn arttyrý jumystaryna kómegi tıetindeı deńgeıde qurastyrylǵan. Suryptalyp alǵan búl mátinderde negizinen arǵy - bergi tarıhymyzda ómir súrgen, halqy úshin eńbegi sińgen el perzentteri týraly, óner - bilim jóninde, ulttyq salt - sanamyz ben adamdyq asyl qasıetter jaıynda tartymdy áńgimeler alynǵan. Jınaqtaǵy mazmundamalardy qazaq tili jáne ana tilinen oqylǵan materıaldy bekitý, jınaqtaý, bilim sapasyn anyqtaý sabaqtarynda qoldaný yńǵaıly.
Saýatty jazý - durys oılaýdyń kórinisi. Endeshe búl qural oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtip, olardyń oılaý, shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrýǵa, jazý daǵdylaryn damytýǵa kómektesedi.
Mazmundama jumysynyń túrleri, oǵan qoıylatyn talaptar
Mazmundama jazdyrýdyń túpki maqsaty - oqýshylardyń oıyn jáne tilin damytý. Mazmundamaǵa beriletin mátinder birte - bire kúrdelenip otyrý jaǵyn mátin tańdaǵanda muǵalim qatty eskerý qajet. Mátin onyń ishindegi kórinisteri jaǵynan bolsyn, sózdik, sıntaksıstik jaǵynan bolsyn birinen ekinshisi az - kem qıyndaý bola beredi.
Oqýshylardyń óz oılaryn jazbasha baılanystyryp bere alý bilimderin tekserý maqsatynda muǵalim mazmundama, shyǵarma jumystaryn alady. Olardyń mólsheri baǵdarlamada kórsetiledi.
Mazmundama mátini habarlaý maqsatynda bolǵany jón. 3 synypta sýretteý, taldaý mánindegi elementter kirgizile bastaıdy. Mátinder tárbıelik máni basym, oqýshylar túsinigine laıyq etip alynýy tıis.
Mazmundamaǵa arnalǵan sóz sany:
Synyp - Sóz sany
1 synyp - 20 - 30 sóz
2 synyp - 30 - 50 sóz
3 synyp - 50 - 70 sóz
4 synyp - 70 - 90 sóz
Mazmundama jumystaryn baǵalaǵanda onyń taza, uqypty jazylýy, kallıgrafıalyq normanyń saqtalýy esepke alynady.
Eskertý: jazba jumystarynan oqýshy qanaǵattanarlyqsyz baǵa alǵan jaǵdaıda, sol oqýshymen muǵalim jeke jumystar júrgizedi, úıretedi. Óte tómen baǵa jýrnalǵa qoıylmaıdy. Jýrnalǵa jeke jumystan soń alǵan baǵa der kezinde qoıylýy tıis.
1 - 4 synyptarda jazdyrýǵa bolatyn mazmundamalardy toptaı kelgende mynandaı túrlerin kórsetýge bolady:
• Daıyn áńgime boıynsha mazmundama;
• Sýret boıynsha mazmundama,
• Kıno, dıafılm boıynsha mazmundama.
Daıyn áńgime boıynsha mazmundama. Mazmundamanyń bul túri belgili bir aldyn ala daıyndalǵan áńgime boıynsha jazdyrylady. Daıyn áńgime boıynsha mazmundama kólemi shaǵyn, mazmuny jeńil áńgimeler arqyly júrgiziledi. Mátin sabaqqa deıin taqtaǵa jazylyp qoıylady. Ne bolmasa muǵalim úlken qaǵazǵa aldyn ala jazyp, daıyndap alyp keledi de, taqtaǵa ile qoıady. Mátindi oqymas buryn sol mátinge baılanysty ómirmen baılanystyryp aýyzsha áńgime aıtkyzady. Daıyndyq jumysynan keıin balalar daıyn mátindi oqyp shyǵady. Mátinniń ishindegi qıyndyq týǵyzatyn sózderdi taqtaǵa jazyp, sınonımdik qatarlaryn aıtyp, maǵynasy túsindiriledi. Jazylýy qıyn sózderdi, sóz tirkesterin synypta túbir nemese tuıyq raı formasynda bermeı, mátindegi formasymen bergen jón. Mátindi balalar eki qaıtara oqyp shyǵady. Munda balalar mátindegi sóılemniń qurylysymen, kóptegen sózderdiń jazylýymen tanysady.
Mátin oqylyp bolǵannan keıin, jospar qurýǵa bolady. Jospar boıynsha synypqa suraq qoıylady. Suraq, aýyzsha qoıylyp, oqýshylar mátinnen ol suraqtarǵa jaýap tabady. Mátin suraq boıynsha taldanyp bolǵannan keıin, muǵalim mátindi tutastaı oqyp shyǵady. Mazmundamany jazýǵa kirisedi.
Daıyn áńgime boıynsha júrgiziletin mazmundamanyń birneshe túri bar:
• Mátininiń mazmun tártibi saqtalady da, syrtqy túri az – kem ózgertilip jazylady. Negizinen suraqtarǵa balalar óz sózderimen jaýap beredi.
• Mátin mazmunyn saqtaı otyryp, syrtqy túrin ózgertip jazý.
Munda oqýshylar I jaqpen baıandalǵan oqıǵany III jaqpen mazmundap beredi.
• Yqshamdap mazmundaý. Yqshamdap mazmundaý oqýshylardy shyǵarmashylyq jumysqa daǵdylandyrady. Munda oqýshylar mátindi emin - erkin ıgerip, kerek jerin alyp, óz yńǵaıyna ıkemdep, qajetsizderin qaldyrady. Al munyń ózi mátindegi negizgi oıdy ańǵarýǵa, mátin mazmulyn suryptap, tańdap, talǵap alýǵa úıretedi. Oıdy az sózge syıǵyzyp
aıtýǵa, sózdi taldap qoldanýǵa, sóılem quraýǵa daǵdylandyrady, tilderin damytady.
• Tolyqtyryp mazmundaý. Bul yqshamdap mazmundaýǵa kerisinshe, az sózden kóp maǵyna týdyrý. Berilgen sóılemderdiń tóńireginde jańa oılar tapqyzý maqsatynda júrgiziledi. Oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytyp, tilderin baıytýǵa, sóılem quraý sheberlikteri men oıyn júıeleý daǵdysyna tóselýge úıretýde, tolyqtyryp mazmundaýdyń atqaratyn róli orasan zor.
• Óleń sózben mazmundaý. Óleń sózben berilgen mátindi muǵalim mánerlep oqıdy. Oqýshylar túsingenin óz sózderimen mátin qurap jazady. Keıbir daryndy oqýshylar túsinikterin óleń sózdermen de jazýǵa bolady, Mundaı mazmundamanyń túri balalardyń shyǵarmashylyq qabiletterin arttyryp, qyzyǵýshylyqtaryn týǵyzady.
Sýret boıynsha mazmundaý. Munda balalar sýrettiń mazmunyn túsinýge úırenedi. Mazmundamanyń bul túrin de birneshe topqa bólýge bolady.
İ synyp
Toǵaıda
Balalar toǵaıǵa bardy. Olar toǵaıda gúl, jıdek terdi. Toǵaı janynda ózen bar. Balalar ózennen balyq aýlady. Toǵaıda qustar saırap, aralar ushyp júr. Balalar jaqsy tynyqty. (25 sóz)
Jospar.
1. Toǵaıǵa barý,
2. Ózennen balyq aýlady.
3. Balalardyń tynyǵýy.
Qaıyń
Qaıyń - bıik ósetin, ádemi aǵash. Onyń butaqtary jıi bolady. Qaıyńnyń japyraqtary jyltyr, jap - jasyl. Qaıyńdy ıip shana jasaıdy. Ony ómirde kóp paıdalanady. (23 sóz)
Jospar.
1. Qaıyń qandaı aǵash?
2. Qaıyńnyń ómirdegi paıdasy.
Asan men Mádı
Asan men Mádı syrǵanaq teýip júrdi. Mádı Asannan úlken bolatyn. Asan qolǵabyn joǵaltyp aldy. Qoly tońǵan Asan jylady. Mádı oǵan óz qolǵabyn berdi.
(23 sóz)
Jospar.
1. Balalardyń syrǵanaq tebýi.
2. Mádıdiń qaıyrymdylyǵy.
Nemeresi men atasy
Samattyń atasy ábden qartaıdy. Ol júre almaıdy. Kózi kórmeıdi, qulaǵy estimeıdi. Samat atasyn kútedi. Atasyn dalaǵa súıep shyǵady. Onyń beti - qolyn jýǵyzady, súlgisin áperedi. Samat atasynyń tósegin salady. Kórpesin jabady. Atasy nemeresine alǵysyn aıtty. (34 sóz)
Jospar.
1. Nemeresi men atasy.
2. Samattyń atasyna kómektesýi.
3. Atasy alǵys aıtty.
Mazmundama jınaǵy júkteý
You Might Also Like
-
Dáris taqyryby: Leksıkalyq omonımder, polısemıa túrleri jáne jasalý joldary.
-
«Aldar Kóse jáne maqtanshaq baı» qazaq ertegisin sahnalyq kóriniske aınaldyryp, Ózin - ózi taný páninde, tárbıe sharalarda róldik jáne sahnalyq kórinis.
