InfoHub Logo

Mazmundamalar jınaǵy
Alǵy sóz
Mazmundama – oqýshynyń óz ana tili men ádebıetten alǵan bilimin tekserýdiń negizgi nysandarynyń biri. Mazmundama arqyly balanyń óz oıyn júıeli baıandaı bilý qabileti men til baılyǵy, saýattylyq deńgeıi anyq kórinedi.
Mazmundama jazǵanda myna nárselerge kóńil bólgen jón.
1. Mátindi mánerlep oqý.
2. Mátinniń mazmunyn qysqasha áńgimelep, túsiniksiz sózderdi túsindirý.
3. Eń túıindi, ózekti nársege kóńil bólý.
4. Mátin quramyndaǵy keıbir sózderdiń mazmunyna, jazylýyna nazar aýdarý.
5. Mátindi ekinshi ret oqý.
6. Mazmundama jospar arqyly da, josparsyz da jazylady.
7. Mátinniń mazmunyn oqýshy óz sózimen jazady.
Jospar qurý - oqýshynyń ózindik izdenisin, oılaý qabiletin tanytatyn jumys.
Mazmundama normalary
Synyptar Sózder sany
5 -------------- 100 - 150 sóz
6 -------------- 150 - 200 sóz
7 -------------- 200 - 250 sóz
8 -------------- 250 - 300 sóz
9 -------------- 300 - 350 sóz
10 ------------ 350 - 400 sóz
11 ------------ 400 - 450 sóz
Baǵalaý normalary
Baǵa ----------- Qateler sany
5 --------------- 1/0 1/o 0/1
4 --------------- 3/3 2/4 1/ 5
3 --------------- 6/5 5/6 3/8
2 --------------- 9/5 8/9

Mazmundama
Báıgetory
Bunyń báıgeden ozǵanyna qýanbaǵan kisi joq. Keıbireýler bul torynyń shapqanyn kórgen joq, biraq syrt qarasynan - aq, ǵumyry jylqy kórmegendeı bas shaıqap, tańdaı qaǵysty.
Báıgetory talaı jarysta qaraqshyǵa aldyna jan salmaı keldi. Báıge alǵan saıyn bunyń seldirleý qaraqoshqyl jalyn bir sıpaýǵa qumarlar kóbeıe berdi. Adamdar neǵurlym sylap - sıpaǵan saıyn bunyń da kóńili óse tústi. Báıge tóbege jıylǵan jurttyń ý - shýy da mıyna ınedeı qadalmaıtyn boldy. Qaıta jurt shýyldańqyraǵan saıyn taqymy qyzady. Jarys joqta da ol jylqydan góri adamǵa úıir. Mańyna jylqy jolap ketse, edireńdep aýzyn asha júgiredi.
Báıgetory bárine úırendi. Bir - eki ret barjamen úlken qalaǵa baryp, báıgege shaýyp qaıtty. Onda aýyldaǵydaı emes, jan - jaǵyn qorshaǵan keń aýlaǵa qamap qoıdy. Sol qorshaýdyń ishinde shabady eken. Samsaǵan halyq eki búıirde aǵashqa minip turady.
Báıgetory ústindegi shabandozdyń taqymynyń ár qımylyn, tizgindegi ár qımylyn, tizgindegi ár dirildi qalt jibermeıdi. Báıge jolynyń ár qımylyn da qalt jibermeıdi. Báıge jolynyń da biraz qupıasyn bilip boldy.

Mazmundaý jospary:
1. Báıgeden ozǵan – Báıgetory
2. ý - shý
3. Samsaǵan halyq
4. Báıge jolynyń qupıasy

Ala sıyr
Kúnde keshqurym, óristen mol qaıtatyn kezde, bala - shaǵa tabynnyń aldynan shyǵamyz. Jan saqtap otyrǵan bir – bir sıyrymyzdy tosyp alyp, úıge aıdap kelemiz. Ádette, ala sıyrdy qarsy alýǵa Ramazan ekeýimiz shyǵatyn edik. Bir kúni, Ramazan syrqattanyp qaldy ma, esimde joq, qolyma jińishke bir shybyqty ustaı salyp jalǵyz kettim.
Tabyn saıdyń ishine jaıylady. Qaryndary sheńbirek atyp toıynǵan mama sıyrlar qara joldyń boıymen shubap kele jatyr. Buzaýyn saǵynǵan qunajyndar jińishke daýsymen óńeshin soza móńirep, men kele jatyrmyn dep, habar berip qoıady.
Bizdiń ala sıyr ózin mańǵaz ustaıdy, jón josyqsyz móńiremeıdi. Ekeýimiz birimizdi – birimiz alystan tanımyz. Maǵan kele jatyrsyń - aý degendeı ala sıyr aldyma túsip, aıdalýǵa beıimdele beredi.
Jalańash aıaǵymmen joldyń maı shańyn burq - burq keship, qannen - qapersiz, sıyrdyń sońynda kele jatyrmyn. Qaı jermen qalaı júrip otyrýdy ala sıyr ózi biledi. Jolda kolhozdyń at qorasy bar. At qoraǵa jaqyndap qalǵan kezde jaýyn satyrlap jaýyp ketti. Men qoraǵa kirip kettim. Jaýyn jaýa qoımaıdy ǵoı dep jalańash shyqqan edim. Taqtaıdyń jaryǵynan syǵalap edim ala sıyr artyna birer qarap, bógelgendeı bolyp edi, endi ol da kórinbeı ketti.

Áńgime ótkizý úshin suraqtar:
1. Balalar keshqurym qaıda barady?
2. Kele jatqan sıyr, qunajyndar qandaı belgi beredi?
3. Ala sıyr turaly ne aıtýǵa bolady?
4. Sıyr aıdap kele jatqan bala qandaı jaǵdaıǵa qaldy?
5. Ala sıyr ne isteıdi?