Men - tabıǵattyń bir bólshegimin
«Men - tabıǵattyń bir bólshegimin»
Maqsaty: oqýshylardyń tabıǵattaǵy barlyq tirshilik ıeleriniń bir - birimen ózara baılanystylyǵy týraly túsinigin qalyptastyra otyra ekologıalyq bilimderin damytý.
Kórnekiligi: emblema, plakattar.
Júrgizýshi: Sálemetsizder me, qurmetti ustazdar, qymbatty ulandar!
- Balalar bizdiń respýblıkasymyz qalaı atalady?
- Qazaqstannyń tabıǵaty alýan túrli. Aǵashtardyń alýan túri kezdesedi. Tabıǵat adamǵa baǵa jetpes baılyq, sondyqtan tabıǵat - Anany qorǵap, aıalaýymyz qajet.
- Búgingi tárbıe saǵatymyz «Men - tabıǵattyń bir bólshegimin» dep atalady.
Kún sáýlesi: Sálem, dostar!
Kózimdi tańmen ashamyn,
Álemge nuryn shashamyn.
Men altyn kúnniń sáýlesimin.
Sender maǵan qýanyshtysyńdar ma?
Júrgizýshi: Árıne, qýanyshtymyz. Solaı ma, balalar? Búgingi merekemiz «Men – tabıǵattyń bir bólshegimin»dep atalady. Sen «Kún»áleminen kelip, bizderge jylýlyq pen meıirimdilik syılaısyń.
Kún sáýlesi: Men - kún áleminiń syılyǵymyn. Dostar, meni ustap kórińdershi. Kózderińdi jumyńdar, bastaryńdy kóterińder, men senderdiń betterińdemin. Meni sıpap kórińder.
Endi muryndaryńa jettim, muryndaryńdy sıpańyzdar. Kózderińdemin, bastaryńdamyn. Jaraısyńdar, dostar!
Júrgizýshi: Qyzyqty sergitý jattyǵýy unady ma?
Al endi barlyǵymyz bir - birimizge kúlkilerimizdi syılaıyqshy. «Sálem, dosym» dep qoldarymyzben amandasaıyqshy;
Kún sáýlesi: Dostar, men aspan áleminen kelip jer tabıǵatyn kóreıin dep edim.
Júrgizýshi: Jaqsy, dala arýynyń elshiligine attanaıyq. Tez jetý úshin bizge oıyn kómektesedi. Barlyǵyńyz turyńyzdar, oıyn oınaıyq.
1) Asfáltpen júremiz (aıaqtarymen tarsyldatady).
2) Endi qumdaq jerge keldik (aıaqtaryn tyrpyldatady)
3) Alda ózen, júzý bilesińder me? Al júzip kóreıik. Sharshadyńyz ba?
4) Endi qaıyqqa otyraıyq, esýdi bastaımyz.
5) Jelkenniń kómegimen júreıik, jelkendi kótereıik.
6) Barlyǵymyz jelge kómekteseıik, úrleımiz.
7) Dúrbimen qaraıyq.
Qarańyzshy, bir elge de kelip qaldyq.
Dala arýy shyǵady.
Dala arýy: Men - Dala Arýymyn! Qosh keldińizder! Meniń qoınaýymda taý, ózen, sý, janýarlar men ań, qustar, adamdar men jansyzdar bar! Endi meniń tórt qudiretimmen tanys bolyńdar.
Kún: Álemge qýatty,
Sý: Óńirdiń ózeni -
Ómirdiń ózegi.
Sýsyz jer - ómirsiz
Nýsyz ór, óńir túz.
Aýa: Jer shary - «dáý» álem
Qorshaýly aýamen.
Aýasyz kim shydar?
Aýasyz tunshyǵar.
Jer: Aıalar anamyz,
Saıalar panamyz,
Qulpyrǵan tirlikpen
Jaryq kún - kórik nur.
Jer qutty gúl bitken.
Alyp kún berip tur.
Sáýle men shýaqty
Kún – barlyq tirshilikke nur - sáýle shashyp turǵan qudiretti kúshti ot. Halqymyz Kúnge qarap mezgildi anyqtap, ýaqytty mólsherlegen, keler kúnniń aýa raıyn boljasa, aıǵa, juldyzǵa qarap jol júrgen, oǵan táý etip, óz boıyna erekshe bir kúsh alyp otyrǵan.
Jer: Jer tirshilikke nár berip, adam balasyn asyrap jatyr. Adam balasy ǵasyrlar boıy qasıetti jeri úshin san ret qan tógip, ony búldirmeý, aıalaý úshin talaı ter tókkeni ótken tarıhtan aıan.
Sý - jer júzine tirshilik nárin sińirip, tirek bolyp turǵan sýdyń ómirge qajet qymbat, áýlıe ekendigi barlyǵyna málim. Halyq sýdyń shyǵyp jatqan jerin «Áýlıe bulaq» dep beker aıtpaǵan.
Aýa – barlyq tirshilik ataýlyǵa tynys berýshi qudiret ıesi. «Aýa - ómir tynysy» dep beker aıtpaǵan.
Dala arýy:
- Jaqsy, rahmet qudiretterime.
Júrgizýshi:
Dala Arýy, tórt qudiretterińmen tanys boldyq. Al jaǵdaıyn qalaı?
Dala Arýy:
Ýa, adam balasy,
Qulaq salshy sózime.
Men sharshadym,
Osy meniń jaıymnan
Bolarsyńdar habardar.
Júregimniń dúrsilin
Estińder, adamdar.
(júreginiń dúrsili estiledi)
Kún sáýlesi shyǵady: Sonda qalaı? Nelikten?
(eki oqýshy shyǵady)
Salıma:
Adam, adamdar kináli! Olardyń rahymsyz isterinen qorshaǵan orta zardap shegýde. Qamqorlyq jasaǵandy tabıǵat ta túsinedi, rahymshylyǵyn jasaıdy, shapaǵatyn beredi.
Dıas:
O, tabıǵat! Sen ne degen jomartsyń, Ata - babalardyń ósıetin saqtap, seni qorǵaýǵa, saqtaýǵa, eńbekpen jaqsylyqtar jasap, seniń janashyryń bolýǵa barlyq balalardy shaqyramyn.
Kún sáýlesi:
Sender kimsińder?
Salıma:
Bizder – jas tabıǵat qorǵaýshylarmyz. Tabıǵat qamqorlyqty eń áýeli balalardan kútedi. Baldyrǵandarǵa arnalǵan «Balalar álemindegi paıdaly ister»baǵdarlamasynyń «Jasyl álem» baǵyty jas ekologtarǵa arnalǵan Bizdiń mektepterde «Jas ekolog» toptary qurylyp jumys júrgizýde.
Tabıǵatty qorǵaýǵa, ekologıany jaqsartýǵa kóńil bólýde baldyrǵandar men ulandar óz úlesterin qosýda.
Dıas:
Tabıǵattyń baýyrysyń, dosysyń,
Aıanbaý da kerek shyǵar dos úshin.
Ekeýińniń arandaǵy baılanys
Ómirbaqı úzilmesin, qosylsyn.
Dala Arýy:
- Rahmet, balalar! Senderge senim artamyn, balalar, seńdersińder - bolashaq, seńdersińder - keleshek. Tabıǵatty qorǵaý - Jer anany qorǵaý, tabıǵatty qorǵaý, tabıǵatty qorǵaý - ózińdi qorǵaý ekenin esterińizden shyǵarmańyzdar! Aman - saý bolyńyzdar!
(Dala Arýy ketip qalady)
Júrgizýshi:
Dostar, saıahatymyzdy ári qaraı jalǵastyraıyq. Endi tabıǵattyń toǵyz emshisimen tanys bolaıyq.
Muratbek:
Shat kóńil adamdar,
Aq kóńil adamdar!
Densaýlyq - zor baılyq,
Jan saýlyq – mol baılyq.
Amandyq úshin de
Adamdyq isińde
Qoldanyp el synar,
Tabıǵı emshi bar.
Taıyr:
Eger denim saý bolsyn deseń...
Eger kóńilim jaı bolsyn deseń...
Tabıǵatqa tabyn adam!
Kún:
Nur sáýle shýaqty,
Beretin qýatty
Uly emshi anamyz
Kúnnen kúsh alamyz
Jylytyp, qyzdyryp,
Nuryna júzdirip,
Kún ana shýaǵy
Syrqatty qýady.
Aýa:
Bolmasyn aýa eshkimniń arman - muńy,
Aýadan artyq as joq jalǵanda uly.
Oılashy, kimge kerek bolamyz biz,
Jutýdan taza aýany qalǵan kúni.
Sý:
Sýsyn da, ári dem
Sý emshi bárinen.
Sýynan berdi jer, jýynsań sergiter,
Sý - ómir júregi, densaýlyq tiregi.
Albına: Boıdy tik ustaý.
Tik ustap deneńdi sapqa tur sen endi,
Janǵa sep shynyǵý, jattyǵý, tynyǵý.
Symbatty bolý da ózińniń qolynda.
Madıar: Dene jattyǵýlary
Sporttyq oıyn da kúsh berer boıyńa,
Sportta em bolar, jattyqsań em qonar.
Ilan: Ashyǵý.
As je, simirip, asqazan sińirip
Jaqsartyp qanyńdy, jaqsartar janyńdy.
Asqazan jumysyn aıala bul úshin.
As ishseń aptyqpa, keıde kón ashtyqqa.
Talǵa da bir sátti, tazala qursaqty.
As ishseń tolasyń, aman - saý bolasyń.
Jańagúl:
Jemis pen kókónis,
Nan, sút, et berer kúsh.
Vıtamın taǵam - nár,
Ony jurt baǵalar..
As - adamnyń arqaýy, aspen kúsh artady.
Taǵam ishi jaǵymdy, tazartar janyńdy.
Dertińdi qýady deneńniń qýaty.
Aınur:
Eńbekpen shynyqtyń, sen endi tynyqtyń
Sergı bil, qur jatpa, seıilde gúl baqta.
Uıqyny qoıa tur, kór kınoteatr,
Janazyq ámanda kúsh berer adamǵa.
Sabıra:
Oı salyp aqylǵa, oń isti maqulda.
Tabıǵat saılaǵan emderdi maqulda.
Talpynsań quryspaı emderdi paıdalan.
Ie bop ataqqa, jetesiń maqsatqa.
Anel: Tabıǵategiz adammen,
Uqsastyq tabam men.
Máńgilik bolsyn egizder,
JER ANA, KÓL, TEŃİZDER!
KÓRİNİS
Aıym:
Búgingi merekede tabıǵat týraly kóp aıtyldy. Al osy otyrǵan qatysýshylardyń pikirin qalaı bilsek eken?
- Qazir men tilshi bolyp, birneshe adamnan suhbat alaıyn.
1 s. Sen óziń tabıǵatty qorǵaýǵa qandaı úles qostyń?
2 s. Deniń saý bolý úshin ne isteý kerek?
3 s. Jınalǵan balalarǵa, jas tabıǵat qorǵaýshylarǵa ne tiler edińiz?
Salıma:
Men túsindim: elimizdiń ár azamaty «Men tabıǵattyń bir bólshegimin» dep sezinse, qorshaǵan ortaǵa jaqsylyqpen qarasa, tipti búgingi merekege kelgen balalar ózderine kishkentaı túsinik alyp, tabıǵatqa qamqor bolýyn túsinse, ol da óz úlesin qosqany bolyp sanalady.
Sahnaǵa globýspen 3 oqýshy shyǵady:
Muratbek:
Jer shary - globýsqa men qaraımyn,
Kenetten ol muńaıdy jany bardaı.
Materıkter maǵan sybyrlaıdy:
«Aıala, sen bizderdi, aıala!»
«Aıalaımyn men sizderdi, aıalaımyn!»
Aızada:
Balalarǵa sol baqyt -
Bolsa Otany aman - saý.
Basyn bultqa boılatyp,
Tursa asqaqtap Alataý.
Japyraqtaryn jaınatyp,
Áldılese baqsha - baý.
Balalarǵa sol baqyt
Jaz ormanda jaqsa alaý.
Jelge qarap sybyrlaımyn:
Júrgizýshi: Tabıǵatpen úndese ómir súreıik!
Kún sáýlesi: Árqashan kún sónbesin!
Qosh, saý bolyńdar! Án: «Árqashan kún sónbesin!»
Maqsaty: oqýshylardyń tabıǵattaǵy barlyq tirshilik ıeleriniń bir - birimen ózara baılanystylyǵy týraly túsinigin qalyptastyra otyra ekologıalyq bilimderin damytý.
Kórnekiligi: emblema, plakattar.
Júrgizýshi: Sálemetsizder me, qurmetti ustazdar, qymbatty ulandar!
- Balalar bizdiń respýblıkasymyz qalaı atalady?
- Qazaqstannyń tabıǵaty alýan túrli. Aǵashtardyń alýan túri kezdesedi. Tabıǵat adamǵa baǵa jetpes baılyq, sondyqtan tabıǵat - Anany qorǵap, aıalaýymyz qajet.
- Búgingi tárbıe saǵatymyz «Men - tabıǵattyń bir bólshegimin» dep atalady.
Kún sáýlesi: Sálem, dostar!
Kózimdi tańmen ashamyn,
Álemge nuryn shashamyn.
Men altyn kúnniń sáýlesimin.
Sender maǵan qýanyshtysyńdar ma?
Júrgizýshi: Árıne, qýanyshtymyz. Solaı ma, balalar? Búgingi merekemiz «Men – tabıǵattyń bir bólshegimin»dep atalady. Sen «Kún»áleminen kelip, bizderge jylýlyq pen meıirimdilik syılaısyń.
Kún sáýlesi: Men - kún áleminiń syılyǵymyn. Dostar, meni ustap kórińdershi. Kózderińdi jumyńdar, bastaryńdy kóterińder, men senderdiń betterińdemin. Meni sıpap kórińder.
Endi muryndaryńa jettim, muryndaryńdy sıpańyzdar. Kózderińdemin, bastaryńdamyn. Jaraısyńdar, dostar!
Júrgizýshi: Qyzyqty sergitý jattyǵýy unady ma?
Al endi barlyǵymyz bir - birimizge kúlkilerimizdi syılaıyqshy. «Sálem, dosym» dep qoldarymyzben amandasaıyqshy;
Kún sáýlesi: Dostar, men aspan áleminen kelip jer tabıǵatyn kóreıin dep edim.
Júrgizýshi: Jaqsy, dala arýynyń elshiligine attanaıyq. Tez jetý úshin bizge oıyn kómektesedi. Barlyǵyńyz turyńyzdar, oıyn oınaıyq.
1) Asfáltpen júremiz (aıaqtarymen tarsyldatady).
2) Endi qumdaq jerge keldik (aıaqtaryn tyrpyldatady)
3) Alda ózen, júzý bilesińder me? Al júzip kóreıik. Sharshadyńyz ba?
4) Endi qaıyqqa otyraıyq, esýdi bastaımyz.
5) Jelkenniń kómegimen júreıik, jelkendi kótereıik.
6) Barlyǵymyz jelge kómekteseıik, úrleımiz.
7) Dúrbimen qaraıyq.
Qarańyzshy, bir elge de kelip qaldyq.
Dala arýy shyǵady.
Dala arýy: Men - Dala Arýymyn! Qosh keldińizder! Meniń qoınaýymda taý, ózen, sý, janýarlar men ań, qustar, adamdar men jansyzdar bar! Endi meniń tórt qudiretimmen tanys bolyńdar.
Kún: Álemge qýatty,
Sý: Óńirdiń ózeni -
Ómirdiń ózegi.
Sýsyz jer - ómirsiz
Nýsyz ór, óńir túz.
Aýa: Jer shary - «dáý» álem
Qorshaýly aýamen.
Aýasyz kim shydar?
Aýasyz tunshyǵar.
Jer: Aıalar anamyz,
Saıalar panamyz,
Qulpyrǵan tirlikpen
Jaryq kún - kórik nur.
Jer qutty gúl bitken.
Alyp kún berip tur.
Sáýle men shýaqty
Kún – barlyq tirshilikke nur - sáýle shashyp turǵan qudiretti kúshti ot. Halqymyz Kúnge qarap mezgildi anyqtap, ýaqytty mólsherlegen, keler kúnniń aýa raıyn boljasa, aıǵa, juldyzǵa qarap jol júrgen, oǵan táý etip, óz boıyna erekshe bir kúsh alyp otyrǵan.
Jer: Jer tirshilikke nár berip, adam balasyn asyrap jatyr. Adam balasy ǵasyrlar boıy qasıetti jeri úshin san ret qan tógip, ony búldirmeý, aıalaý úshin talaı ter tókkeni ótken tarıhtan aıan.
Sý - jer júzine tirshilik nárin sińirip, tirek bolyp turǵan sýdyń ómirge qajet qymbat, áýlıe ekendigi barlyǵyna málim. Halyq sýdyń shyǵyp jatqan jerin «Áýlıe bulaq» dep beker aıtpaǵan.
Aýa – barlyq tirshilik ataýlyǵa tynys berýshi qudiret ıesi. «Aýa - ómir tynysy» dep beker aıtpaǵan.
Dala arýy:
- Jaqsy, rahmet qudiretterime.
Júrgizýshi:
Dala Arýy, tórt qudiretterińmen tanys boldyq. Al jaǵdaıyn qalaı?
Dala Arýy:
Ýa, adam balasy,
Qulaq salshy sózime.
Men sharshadym,
Osy meniń jaıymnan
Bolarsyńdar habardar.
Júregimniń dúrsilin
Estińder, adamdar.
(júreginiń dúrsili estiledi)
Kún sáýlesi shyǵady: Sonda qalaı? Nelikten?
(eki oqýshy shyǵady)
Salıma:
Adam, adamdar kináli! Olardyń rahymsyz isterinen qorshaǵan orta zardap shegýde. Qamqorlyq jasaǵandy tabıǵat ta túsinedi, rahymshylyǵyn jasaıdy, shapaǵatyn beredi.
Dıas:
O, tabıǵat! Sen ne degen jomartsyń, Ata - babalardyń ósıetin saqtap, seni qorǵaýǵa, saqtaýǵa, eńbekpen jaqsylyqtar jasap, seniń janashyryń bolýǵa barlyq balalardy shaqyramyn.
Kún sáýlesi:
Sender kimsińder?
Salıma:
Bizder – jas tabıǵat qorǵaýshylarmyz. Tabıǵat qamqorlyqty eń áýeli balalardan kútedi. Baldyrǵandarǵa arnalǵan «Balalar álemindegi paıdaly ister»baǵdarlamasynyń «Jasyl álem» baǵyty jas ekologtarǵa arnalǵan Bizdiń mektepterde «Jas ekolog» toptary qurylyp jumys júrgizýde.
Tabıǵatty qorǵaýǵa, ekologıany jaqsartýǵa kóńil bólýde baldyrǵandar men ulandar óz úlesterin qosýda.
Dıas:
Tabıǵattyń baýyrysyń, dosysyń,
Aıanbaý da kerek shyǵar dos úshin.
Ekeýińniń arandaǵy baılanys
Ómirbaqı úzilmesin, qosylsyn.
Dala Arýy:
- Rahmet, balalar! Senderge senim artamyn, balalar, seńdersińder - bolashaq, seńdersińder - keleshek. Tabıǵatty qorǵaý - Jer anany qorǵaý, tabıǵatty qorǵaý, tabıǵatty qorǵaý - ózińdi qorǵaý ekenin esterińizden shyǵarmańyzdar! Aman - saý bolyńyzdar!
(Dala Arýy ketip qalady)
Júrgizýshi:
Dostar, saıahatymyzdy ári qaraı jalǵastyraıyq. Endi tabıǵattyń toǵyz emshisimen tanys bolaıyq.
Muratbek:
Shat kóńil adamdar,
Aq kóńil adamdar!
Densaýlyq - zor baılyq,
Jan saýlyq – mol baılyq.
Amandyq úshin de
Adamdyq isińde
Qoldanyp el synar,
Tabıǵı emshi bar.
Taıyr:
Eger denim saý bolsyn deseń...
Eger kóńilim jaı bolsyn deseń...
Tabıǵatqa tabyn adam!
Kún:
Nur sáýle shýaqty,
Beretin qýatty
Uly emshi anamyz
Kúnnen kúsh alamyz
Jylytyp, qyzdyryp,
Nuryna júzdirip,
Kún ana shýaǵy
Syrqatty qýady.
Aýa:
Bolmasyn aýa eshkimniń arman - muńy,
Aýadan artyq as joq jalǵanda uly.
Oılashy, kimge kerek bolamyz biz,
Jutýdan taza aýany qalǵan kúni.
Sý:
Sýsyn da, ári dem
Sý emshi bárinen.
Sýynan berdi jer, jýynsań sergiter,
Sý - ómir júregi, densaýlyq tiregi.
Albına: Boıdy tik ustaý.
Tik ustap deneńdi sapqa tur sen endi,
Janǵa sep shynyǵý, jattyǵý, tynyǵý.
Symbatty bolý da ózińniń qolynda.
Madıar: Dene jattyǵýlary
Sporttyq oıyn da kúsh berer boıyńa,
Sportta em bolar, jattyqsań em qonar.
Ilan: Ashyǵý.
As je, simirip, asqazan sińirip
Jaqsartyp qanyńdy, jaqsartar janyńdy.
Asqazan jumysyn aıala bul úshin.
As ishseń aptyqpa, keıde kón ashtyqqa.
Talǵa da bir sátti, tazala qursaqty.
As ishseń tolasyń, aman - saý bolasyń.
Jańagúl:
Jemis pen kókónis,
Nan, sút, et berer kúsh.
Vıtamın taǵam - nár,
Ony jurt baǵalar..
As - adamnyń arqaýy, aspen kúsh artady.
Taǵam ishi jaǵymdy, tazartar janyńdy.
Dertińdi qýady deneńniń qýaty.
Aınur:
Eńbekpen shynyqtyń, sen endi tynyqtyń
Sergı bil, qur jatpa, seıilde gúl baqta.
Uıqyny qoıa tur, kór kınoteatr,
Janazyq ámanda kúsh berer adamǵa.
Sabıra:
Oı salyp aqylǵa, oń isti maqulda.
Tabıǵat saılaǵan emderdi maqulda.
Talpynsań quryspaı emderdi paıdalan.
Ie bop ataqqa, jetesiń maqsatqa.
Anel: Tabıǵategiz adammen,
Uqsastyq tabam men.
Máńgilik bolsyn egizder,
JER ANA, KÓL, TEŃİZDER!
KÓRİNİS
Aıym:
Búgingi merekede tabıǵat týraly kóp aıtyldy. Al osy otyrǵan qatysýshylardyń pikirin qalaı bilsek eken?
- Qazir men tilshi bolyp, birneshe adamnan suhbat alaıyn.
1 s. Sen óziń tabıǵatty qorǵaýǵa qandaı úles qostyń?
2 s. Deniń saý bolý úshin ne isteý kerek?
3 s. Jınalǵan balalarǵa, jas tabıǵat qorǵaýshylarǵa ne tiler edińiz?
Salıma:
Men túsindim: elimizdiń ár azamaty «Men tabıǵattyń bir bólshegimin» dep sezinse, qorshaǵan ortaǵa jaqsylyqpen qarasa, tipti búgingi merekege kelgen balalar ózderine kishkentaı túsinik alyp, tabıǵatqa qamqor bolýyn túsinse, ol da óz úlesin qosqany bolyp sanalady.
Sahnaǵa globýspen 3 oqýshy shyǵady:
Muratbek:
Jer shary - globýsqa men qaraımyn,
Kenetten ol muńaıdy jany bardaı.
Materıkter maǵan sybyrlaıdy:
«Aıala, sen bizderdi, aıala!»
«Aıalaımyn men sizderdi, aıalaımyn!»
Aızada:
Balalarǵa sol baqyt -
Bolsa Otany aman - saý.
Basyn bultqa boılatyp,
Tursa asqaqtap Alataý.
Japyraqtaryn jaınatyp,
Áldılese baqsha - baý.
Balalarǵa sol baqyt
Jaz ormanda jaqsa alaý.
Jelge qarap sybyrlaımyn:
Júrgizýshi: Tabıǵatpen úndese ómir súreıik!
Kún sáýlesi: Árqashan kún sónbesin!
Qosh, saý bolyńdar! Án: «Árqashan kún sónbesin!»
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Quraqty tigip daıyndaý jáne qoldaný.
