Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 apta buryn)
Meniń tilim - Qazaq tili!
Meniń tilim - Qazaq tili!

Maqsaty: Oqýshylarǵa memlekettik tildiń órkendep, oıanýyna, memlekettik tilimizdi súıýge, memlekettik tildi aıaqqa baspaı, mártebesin bıik ustaý jóninde, ár ulttyń ózindik erekshelikteri, salt - dástúri, dini, til ereksheligi bolatynyn túsindirý. Oqýshylardyń oı - órisin, dúnıetanymyn keńeıtý, sózdik qoryn molaıtý, jurt aldynda erkin aýyz eki sóıleýge baýlý. Oqýshylardyń til týraly bilimderin jetildirý, óz tiline, týǵan jerine qurmet kórsetýge baýlý. Oqýshylardy týǵan halqynyń tilin qasterleıtin sanaly da parasatty azamat etip tárbıeleý.
Kórnekiligi: plakattar «Jasaı ber, ana tilim - qazaq tili!», «Qazaq tili - ult tili», magnıtofon, sharlar, ulttyq kıim.
Barysy:
1 - júrgizýshi: Salamatyzdar ma? Qurmetti ustazdar, qonaqtar, oqýshylar.
2 - júrgizýshi: Tilder merekesine arnalǵan 2 synyptary daıarlaǵan merekelik baǵdarlamamyzdy sizderdiń nazarlaryńyzǵa usynamyz.
1 - júrgizýshi: Memleketimiz táýelsizdik, ana tilimiz memlekettik mártebe alyp, kópten kútken armanymyz oryndaldy.
2 - júrgizýshi: Ia, ár ulttyń ózindik erekshelikteri, salt - dástúrleri, til ereksheligi bolady. Bizdiń ulttyq tárbıemiz ananyń súti, ananyń áldıi, ananyń tilinen bastaý alady.

Tilim meniń!
Tilim úshin myń ólip, tirildi elim,
Aralymmen arymmen qatar qoıyp,
Tildi qorǵaý – paryzym búgin meniń,

Anar:
MEN – QAZAQTYŃ BALASY!
Taqpaq aıtam – jattap al,
Kókeıińe saqtap al!
Týǵan tilim – aıbarym,
Odan ystyq joq maǵan.
Týǵan jerdiń tósinde,
Gúldeı jaınap ósemin.
Ata - anamdy qýantyp,
Bıikterge jetemin.
Batyrlyq bar tegimde,
Kók baıraǵym kógimde.
Ánurandy jatqa aıtam,
Eltańbam tur tórimde.
Elordasy – Astanam,
Saǵan aıtam asqaq án.
Árqashan da qazaq bop,
Týǵanyma maqtanam!
Ózińdiki týyń da,
Ot pen aýa, sýyń da.
Jasa Qazaqstanym,
Beldi bekem býyn da!
Eltańbasy elimniń
Netken kórkem, ádemi.
Tunyǵyndaı kóńildiń
Ortada aspan álemi.
Ánuranym, jan uranym,
Aıtar ánim, sóıler sózim.
Týǵan jerim - saǵynarym,
Máńgi - baqı shyrqalady
Respýblıka Ánurany.

Danıar:
Árbir tilde sóıle álemdi tań qylyp,
Qazaq tilin bilmeý qandaı zańdylyq,
Óser balań baıtaq dalań turǵanda,
Qazaq tili jasaý kerek máńgilik.
Jansaıa:
Qazaq tiliń - Atań, Anań,
Qýat alar Otan da odan.
Dúnıede eshbir asyl
Teń kelmeıdi qatar oǵan.
Arýjan:
- Qýan dalam! Qýanatyn kún búgin!
Serpip tasta, muńdy júrek túńdigin!
Til týraly Zańym endi kúshinde,
Pash etkendeı kesken jańa kindigin!
- Qýan babam! Qýanatyn kún búgin!
Halyq jaýy atandyń - aý sol úshin,
Ǵumyryńdy qurban etip jolyńda ar.
Aıan:
Qýan anam! Ustazyńnan súıinip,
Sátiń de kóp ketken keıde túńilip.
Aq sútińmen boıǵa bitken tilińdi
Pir tutamyn men aldyńa ıilip.
- Qýan balam! Týǵan tildiń kıesi.
Jebep seni bolǵanyńa ıesi.
Tek munymen bitpeıtinin uǵyp ós,
Dúnıede tirshiliktiń kúresi.
Kórkem:
- Qýan halqym! Kúshine endi til zańy,
Súıinshi dep aqyn ulyń jyrlady
El eldigi baǵalanar tilimen,
Sol arqyly qulpyrady, gúl baǵy.
1 - júrgizýshi:
- Týyp ósken Torǵaıdyń dalasynda
Qaıran eli - qazaǵy sanasynda,
Tili úshin jazyqsyz japa shekken
Arysyń kim, oılanbaı tabasyń ba?
Oqýshylar: Hormen Ahmet Baıtursynov!
2 - júrgizýshi:
- Elim dep, tek alyp soqqan júregi
Ahmetteı aǵasyna ini edi.
Qazaq tilin tereń zerttep, tanytqan.
Ǵulamanyń esimin kim biledi?
Oqýshylar: Hormen Qudaıbergen Jubanov!
Júrgizýshi: Qazir qazaqtyń ulttyq bıin tamashalaıyq!
Bı: «Qarajorǵa»

1 - júrgizýshi: Qazaq halqynyń salt - dástúrinen habar beretin kishkene sahnalyq kórinisimizdi nazarlaryńyzǵa usynamyz. Ol Bata berý rásimi.
2 - júrgizýshi: Halqymyzda batany ádette jasy úlken, kópti kórgen aqsaqal qarıalar beredi. Aqsaqaldyń biz boıjetken qyz ben balaly kelinshekke bata berý sátin beıneledik.

Bata berý.
Qatysýshylar:
Aqsaqal - Mqhammetalı
Qarıa - Batyrhan
Boıjetken - Kórkem
Balaly kelinshek - Arýjan
Kúıeýi – Saǵyndyq
Birinshi kórinis - alys joldan sharshap kelgen qarıaǵa aldynan sýsyn usynǵan boıjetkenge bergen batasy:
Taldaı boı bersin,
Jaqsy oı bersin,
Qardaı janar bersin!
Anaǵa shýaq bolsyn,
Aǵaǵa qýat bolsyn.
Názik jany bolsyn,
Eliniń ary bolsyn.
Basyńa ónerdiń baǵy qonsyn,
Aq Ordanyń shamy bolsyn!
Áýmın!
Kelesi kórinis - jas balaly kelinshek aýyl aqsaqalynan nárestege bata suraı keledi. Kelinshek:
- Armysyz, ata! Myna nárestege bata suraı keldik.
- Aqsaqal:
- Qolyńdy jaı, balam!
Náresteniń baýy berik bolsyn.
Azamat bolyp er jetsin.
Aqsaqal bolyp tórletsin.
Mineri bolsyn salmaqty
Óneri bolsyn jan - jaqty
Osy aıtqannyń bári kep,
Alla bersin zor baqty!
Áýmın!

Anar:
Ana tilim - baqytym.
Ana tilim, dana tilim baqytym
Qazaq tilin bilý meniń paryzym.
Tilim meniń umytylmas tirligim,
Kim biledi tilimizdiń taǵdyryn.

Alańdatty til taǵdyry búginde.
Sen bolmasań bolar erteń kúnim ne?
Qazaq tilin súıemin men janymmen.
Qazaq bolyp qalý úshin túbinde.

Qazaq tilim bas ıemin men saǵan
Tilge degen bolý kerek keń talǵam.
Memlekettik tilimizdi syılasaq,
Qazaq tili bizder úshin jaralǵan.

Dıana:
Tilimizdiń tarıhy bar qol jetpes,
Aıtsań onyń tarıhyna sóz jetpes.
Ótkenine tilimizdiń kóz júgirtsek,
Tilimizdiń tarıhy bar san jetpes.
Til degen qasıetti uǵym eken,
Qazaq tili jyrlaıtuǵyn jyrym eken,
Umytpaıyq tilimizdi eshqashan.
Qasıetin saqtaıtuǵyn syrym eken.
Tilim saǵan árqashanda bas ıemin,
Bar ǵoı seniń boıyńda qasıetiń,
Tilimiz dep árqashan maqtan tutqan,
Umytpaıyq babalardyń ósıetin.
Aıshat:
Mártebesi tilimizdiń bıik eken
Qazaǵyma qazaq til bop engen eken.
Tilimizdi umytpaıyq árqashan
Qazaq til bop máńgilikke qalǵan eken.

Tilim saǵan arnalady bar kúnim
Sen arqyly tası tústi shattyǵym.
Qazaq tilin bilmeseń sen eger de,
Onda seniń qazaq tilge joqtyǵyń.

Qazaq tilim sensiń bar gúlim
Arnalady meniń saǵan bar kúnim.
Ana tilin umytpasań eshqashan,
Joǵalmaıdy eshqashanda páktigiń.

2 - júrgizýshi: Kelesi kezekte bizdiń oqýshylardyń qazaq tilinde maqal - mátelderdi qanshalyqty biletindikterin baıqap kóreıik. Eki topqa bólý.
Maqal - mátelder saıysy:
1 - top
1. Til tas jarady, tas jarmasa... (bas jarady).
2. Dálelsiz sóz... (jelmen teń).
3. Ine kózinen synady,... (sheshen sózinen synady).
4. Pil kótermegendi,... (til kóteredi).
5. Sóz tapqanǵa... (qolqa joq).
6. Jeti jurttyń tilin bil, (Jeti túrli ilim bil).
7. Sheberdiń qoly ortaq,... (sheshenniń qoly ortaq).
8. Qaharly sóz... (qamal buzar).
9. Bas kespek bolsa da,... (til kespek joq).
10. Aıtylǵan sóz, atylǵan... (oqpen teń).

2 - top
1. Bal tamǵan tilden... (ý tamǵan).
2. Taýdy, tasty jel buzar,... (adamzatty sóz buzar).
3. Jaqsy sóz... (jarym yrys).
4. Jaqsy baıqap sóıler,... (jaman shaıqap sóıler).
5. Til qylyshtan... (ótkir).
6. Ana súti boı ósiredi, ana tili... (oı ósiredi).
7. Jylannyń ýy tisinde, adamnyń ýy... (tilindi).
8. Kóre - kóre kósem bolarsyń, sóıleı - sóıleı... (sheshen bolarsyń).
9. Tilden artyq... (qazyna joq).
10. Súńgi jarasy biter,... (til jarasy bitpes).
Endi bizdiń oqýshylardyń memlekettik tildi qalaı meńgergendigin vıktorınalyq suraqtarǵa jaýap berý arqyly synap kóreıik.

Vıktorınalyq suraqtar:
1 - topqa:
1. QR qashan táýelsizdik alady? (1991 j. 16 jeltoqsan).
2. Qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri kim? (Toqtar Áýbákirov).
3. ájesi? (Aıǵanym).
4. «Erkinniń eńbegi» áńgimesiniń basty keıipkeri? (Erkin).
5. Qandaı ulttyq taǵamdardy bilesiń? (qazy - qarta, jal - jaıa, besbarmaq, qymyz, shubat).
6. Dybystyń neshe túri bar? (2).
7. «Qazaq hrestomatıasyn» jazǵan kim? (Y. Altynsarın).
8. Kúı atasy kim? (Qurmanǵazy).
9. «Dıalog degen ne? (eki adamnyń sóılesýi).
10. Qazaq tili alfavıtinde neshe árip bar? (42).

2 - topqa:
1. Qazaq tili alǵash memlekettik mártebesin qaı jyly aldy? (1989).
2. Abaıdyń týǵan jyly? (1845).
3. Sheshe men bala avtory kim? (Y. Altynsarın).
4. Aqyldy sóziniń túbiri? (aqyl).
5. Qazaq alfavıtin jasaǵan ǵalym kim? (A. Baıtursynov).
6. Ulttyq kıimder qalaı atalady? (taqıa, beshpent, qamzol, sáýkele, ton, ishik, kımeshek t. b.).
7. Betashar qashan aıtylady? (kelin túskende).
8. Tuńǵysh kemeńger? (Ybyraı).
9. Aıaq degen ne? (aǵash tabaq).
10. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerin ata? (shildehana, besik toı, tusaý kesý, quda túsý, kelin túsirý, qyz uzatý t. b.).
1 - júrgizýshi synyptary oqýshylarynyń daıarlaǵan synyptan tys is - sharasy aıaqtaldy.
2 - júrgizýshi: Zeıin qoıyp tyńdaǵandaryńyz úshin kóp rahmet!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama