Meıirimdilik - adamdardyń janyn jylytatyn kúnniń kózi
Taqyryby: «Meıirimdilik - adamdardyń janyn jylytatyn kúnniń kózi»
Maqsaty:
Meıirimdilikte ómir súrý baqyt ekenin túsindirý jáne balalardyń sanasyna meıirimdilik, qaırymdylyq uǵymdaryn qalyptastyrý, balanyń meıirimdi sózder aıtý qabiletin arttyrý, kishipeıildikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: tapsyrmalar, sýretteri syzbalar, júreksheler, tústi qaǵazdar
Ádis tásili: synı turǵydan oılaý, toptastyrý jumysy, oı bólisý, japsyrmalaý
«Shattyq sheńberi»
«Shattyq sheńberi» aıasynda bir - birimizben amandasaıyq.
Qýanamyn men de, (Ózin kórsetedi.)
Qýanasyń sen de, (Janyndaǵy dosyn kórsetedi)
Qýanaıyq, dostarym, (Bir - biriniń qoldarynan ustaıdy)
Araılap atqan kúnge! (Qoldaryn joǵary kóteredi)
*Men senen jylý alamyn (sol jaǵyna qaraıdy)
Júregime salamyn (týra qaraıdy)
Dosyma syılaımyn (ońǵa qaraıdy)
Sáttilik tileımin (týra qaraıdy)
Balalar toppen jumys jasaıdy
İ top «Kún shýaq»
«Biz kúnbiz, shýaǵymyzdy sizderge syılaımyz»
İİ top «Nurly júrek»
«Bizdiń júregimiz sizderge jaqsylyq tileıdi»
İİİ top «Jyly alaqan»
«Bizdiń alaqandarymyz, sizderge kómektesedi»
İÚ top «Keremet kóńil»
«Biz sizderge jaqsy kóńil kúı syılaımyz»
Ú top «Jan jylýy»
«Biz sizderge janymyzdyń jylýyn beremiz»
Biz tanysyp aldyq.
«Men qandaı balamyn?»
(qosymsha tapsyrmalary arqyly óz ónerlerin, hobbıin áńgimeleıdi)
Úlken azamat, eńbekqor ekensizder, olaı bolsa, búgingi tapsyrmalar sizder esh qıyndyqsyz oryndaı alatyndyqtaryńyzǵa eshqandaı kúmán keltirmeımin.
«Sıqyrly qobdısha» jattyǵýy: Qobdıshany bir - birińniń qoldaryńa beresizder, qobdıshany alǵan adam ony ashyp ishine qaraıdy. Onyń ishinde kishkentaı ózennen sizder jan - jaqty jáne qaıtalanbaıtyn beıneni kóresizder. Oǵan kúlip qaraýlaryńyz kerek.
Taldaý: jan - jaqty jáne qaıtalanbaıtyn beıne degen sózdi qalaı túsinesizder?
- sizder ol beınege kúlip qaraǵanda, ol sizge qalaı qarady?
- Qobdıshanyń ishinen qandaı qupıany kúttińizder?
- Demek, biz, siz, árbir adam óz aldyna jan - jaqty qaıtalanbaıtyn dúnıe eken. Endeshe sizderdiń «sıqyrly qobdıshadan» kútken qupıa syrlaryńyz sıaqty, men sizdermen qupıa
oıyndar men tapsyrmalarǵa toly trenıńimizdi bastaımyn.
ERTEGİNİ SAHNALAÝ «Baılyq, baqyt, aqyl»
Avtor: - Erte zamanda Baılyq, Baqyt, Aqyl úsheýi bas qosypty. Olar ózara ótken - ketken áńgimelerdi aıtysady. Sóz kezeginde úsheýi adam balasyna tıgizetin paıdasy jaıynda talasyp qalady. Aldymen Baılyq sóz alady. Baılyq (keýdesin qaǵyp,):
- meniń arqamda ǵana adam balasynyń tórt túligi saı, úıi, dúnıe – múlikke baı, iship - jemi mol bolady. Sondyqtan maǵan teń keler eshteńe joq.
Avtor: - Sonda Baqyt bylaı deıdi:
Baqyt:- Men baqpyn. Kimniń basyna qonsam, sonyń ataq - dańqyn aspanǵa kóteremin, dókeı etemin. Qarsy kelgen dushpandy jer etemin. Aqyl (sabyrly túrde):- O, dostarym, men senderdiń talastaryńa qosylmaımyn. Úsheýmiz teń týdyq. Biraq men birer ıt kóılekti senderden buryn tozdyrdym. Aıtystaryń kóńilime qonbaıdy. Men - Aqylmyn. Sondyqtan beker daýryǵyp, menmensip sóılegendi jaqtyrmaımyn. Úsheýmiz de adam balasyna
qajetpiz. Kóńilderińe kelse de, aıtaıyn, ekeýiń de maǵan baǵynyshtysyńdar. Adam balasy mensiz ómir súre almaıdy. Kelispeseńder Danyshpanǵa júgineıik. Tóreligin sol aıtsyn.
Avtor:- Sóıtip úsheýi Danyshpanǵa keledi. Úsheýiniń talasyn tyńdap alǵan Danyshpan bylaı deıdi. Danyshpan:- Ómirdiń ózi sabaq: «Baılyq - bir juttyq». «Baqyt baıansyz». Aqyl bar jerde ǵana baılyq ta, baqyt ta, birlik te, yntymaq ta túgel. Aqylmen bárin oıdaǵydaı basqarýǵa, atqarýǵa tyndyrýǵa bolady. Aqyldyń eńbek degen súenishi, tireýi, tutqasy bar. Onyń almaıtyn qamaly, qoly jetpeıtin yrzyǵy joq. Sondyqtan aqyldy bolyp eńbek ete bilgen adam balasy baılyqqa da, baqytqa da kenelip, mándi de sándi ómir súre alady.
«Shatasqan sózder»
men, Adam, eń, aqyl, tamasha, bilim, boıyndaǵy, nárse -,
«Adam boıyndaǵy eń tamasha nárse - bilim men aqyl»
J. Balasaǵunı
«Altyn aqyl» (barlyq topqa bir aqyldan beriledi)
*Úıde, mektepte, «Sálem», «Sálemetsiz be», «Qaıyrly tún» degen sıaqty izgi sózderdi aıtýdy umytpa.
*Jasy kishiler úlkenderge sálem berip, al úlkender kishilerge qamqor bolýy tıis.
Muny este saqta
*Ár kúnińdi jaqsy oılar oılaýmen bastap, bos ótkizbe.
*Kúni boıy ózińdi qorshaǵan adamdardyń bári týraly tek súıispenshilikpen jáne izgilikpen oılaı júr.
*Tynyshtyq saqtaı bilýge, názik únmen bıazy, mádenıetti sóıleýge úıren.
*Uıyqtar aldynda búgin qansha adamdy qýanttym dep, jubatqanyńdy, qaıyrym jasaǵanyńdy esińe túsir.
*Ata - anańnyń meıirim shýaǵyn sezinip qadirleı bil.
*«Jaqsylyqqa jaqsylyq - ár kisiniń isi,
Jamandyqqa jaqsylyq - er kisiniń isi» degen maqaldy túsinip jadyńda usta.
«Meıirimdilik» monshaǵyn tizý jattyǵýy» (Ár sózderdi, ár isterdi oryndaǵan soń monshaq retinde tizip otyrý.)
«Áńgimelesý»
Meıirimdi adam - ol qandaı bolady?
*Meıirimdi, qaıyrymdy adam – qıyn sátte qol ushyn berýge, kómektesýge daıar adam.
*Jaqsylyq jasaıtyn adam.
*Tabıǵatty súıetin adam.
*Ań janýarlar men qustarǵa qamqorlyq kórsetetin adam.
* Sypaıy, ádepti, jınaqy adam.
*Úlkendi syılaıtyn, dostaryn syılaıtyn adam.
« Sózdermen jumys:»
«Qalaı oılaısyńdar? Qatigezdik kóp pe, qaıyrymdylyq, meıirimdilik kóp pe?
(sózderdiń qarama - qarsy maǵynasyn tabý)
*Jaman – jaqsy
*Qatigezdik – qaıyrymdylyq
*Soǵys – beıbitshilik
*Aıamaýshylyq - qolyashyqtyq
*Dórekilik – ádeptilik
*Qataldyq – meıirim
*Ótirik – shyndyq
Oıyn: “Ertegi keıipkeri – qaıyrymdy ma álde qatigez be?”
Barlyqtaryń ertegini jaqsy kóresińder. Ertegilerdiń eń basty taqyryby – qaıyrymdylyq pen qatigezdik. Keıipkerler de kóp. Qazir men ertegi keıipkerlerin
ataımyn, al sender onyń qandaı ekenin aıtasyńdar, aýyzsha emes, qaıyrymdy bolsa - alaqan soǵamyz, qatigez bolsa – aıaq pen toqyldatamyz.
Maqtaqyz, Baýyrsaq, Toqyldaq, Qańbaq shal, Qarlyǵash, Taýsoǵar, Dáý, Aldarkóse, Jeti laq, Qasqyr, Mystankempir, túlk «Qurastyrý» oıyny (Danyshpandar sóıleıdi)
1) «Adal jandy ónege tut ózińe». Júsip Balasaǵunı.
2) Jaqsy tártip ádetke aınalsa - yrys,
Jaman tártip ádetke aınalsa – qyrsyq. Ǵabıden Mustafın.
3) Bala bolsań bolǵandaı bol,
Aǵaıynǵa qorǵandaı bol. Nurjan sheshen.
4) Úlkendi izette,
Kishini qurmette. Baýyrjan Momyshuly.
5) Meıirimdiliktiń joly - jaryq kún. Maılyqoja Sultanqojauly.
6) Talaptan da, bilim men óner úıren,
Bilimsiz, ónersiz, bolady aqyl tul. Sh. Qudaıberdiuly
«Oplıkasıa»jattyǵýy: munda ár top ózi tańdap alǵan túsinen plakatqa jabystyrý jasaý arqyly belgili bir beıneni bildiredi.
Nusqaý: myna bólip qoıǵan tústerdi top basylaryńyz tańdaýǵa bolady.
1 topqa – qyzyl, jasyl tús (gúl jasaıdy)
2 - topqa – kók, sary tús ( aspandaǵy kún )
3 topqa - kók, aq tús (bul top Teńizde júzip bara jatqan jelkendi qaıyq beınesin beıneleıdi)
4 - topqa - sur men jasyl ( aǵash pen japyraq)
5 - topqa - kók pen aq (aspan men kógershin)
6 - topqa - sary men qyzǵylt (ara men gúl)
Ár top maqal aıtyp jumystaryn túıindeıdi.
Qorytyndylaý «Meıirimdilik» monshaǵyn tizip, ilý
Aqyl men bilim, meıirimdi júrek adamdy jaqsy nyq qadam jasaýǵa bastaıdy.
«Meıirimdilik»- adamdar bir – birine jyly sezimin bildirip, tek jaqsylyq oılaýy, ıgilik jasaý arqyly meıirimdilik tanyta alýy.
Meıirimdi, qaıyrymdy, sezimtal adam árdaıym jaqsylyq jasaýǵa daıyn turady. Aq nıetpen jaqsylyq jasaý adamnyń ishki dúnıesiniń baılyǵyn, jan sulýlyǵyn, parasattylyǵyn kórsetedi. Meıirimdilik ár adamnyń júreginde ómir súredi.
Meıirimdilikti adamnyń kózinen kórýge kórýge, is qımylynan tabýǵa bolady. Meıirimdi adamdy bári jaqsy kóredi.
Án: «Bala tilegi»
Meıirimdilik - adamdardyń janyn jylytatyn kúnniń kózi. júkteý
Maqsaty:
Meıirimdilikte ómir súrý baqyt ekenin túsindirý jáne balalardyń sanasyna meıirimdilik, qaırymdylyq uǵymdaryn qalyptastyrý, balanyń meıirimdi sózder aıtý qabiletin arttyrý, kishipeıildikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: tapsyrmalar, sýretteri syzbalar, júreksheler, tústi qaǵazdar
Ádis tásili: synı turǵydan oılaý, toptastyrý jumysy, oı bólisý, japsyrmalaý
«Shattyq sheńberi»
«Shattyq sheńberi» aıasynda bir - birimizben amandasaıyq.
Qýanamyn men de, (Ózin kórsetedi.)
Qýanasyń sen de, (Janyndaǵy dosyn kórsetedi)
Qýanaıyq, dostarym, (Bir - biriniń qoldarynan ustaıdy)
Araılap atqan kúnge! (Qoldaryn joǵary kóteredi)
*Men senen jylý alamyn (sol jaǵyna qaraıdy)
Júregime salamyn (týra qaraıdy)
Dosyma syılaımyn (ońǵa qaraıdy)
Sáttilik tileımin (týra qaraıdy)
Balalar toppen jumys jasaıdy
İ top «Kún shýaq»
«Biz kúnbiz, shýaǵymyzdy sizderge syılaımyz»
İİ top «Nurly júrek»
«Bizdiń júregimiz sizderge jaqsylyq tileıdi»
İİİ top «Jyly alaqan»
«Bizdiń alaqandarymyz, sizderge kómektesedi»
İÚ top «Keremet kóńil»
«Biz sizderge jaqsy kóńil kúı syılaımyz»
Ú top «Jan jylýy»
«Biz sizderge janymyzdyń jylýyn beremiz»
Biz tanysyp aldyq.
«Men qandaı balamyn?»
(qosymsha tapsyrmalary arqyly óz ónerlerin, hobbıin áńgimeleıdi)
Úlken azamat, eńbekqor ekensizder, olaı bolsa, búgingi tapsyrmalar sizder esh qıyndyqsyz oryndaı alatyndyqtaryńyzǵa eshqandaı kúmán keltirmeımin.
«Sıqyrly qobdısha» jattyǵýy: Qobdıshany bir - birińniń qoldaryńa beresizder, qobdıshany alǵan adam ony ashyp ishine qaraıdy. Onyń ishinde kishkentaı ózennen sizder jan - jaqty jáne qaıtalanbaıtyn beıneni kóresizder. Oǵan kúlip qaraýlaryńyz kerek.
Taldaý: jan - jaqty jáne qaıtalanbaıtyn beıne degen sózdi qalaı túsinesizder?
- sizder ol beınege kúlip qaraǵanda, ol sizge qalaı qarady?
- Qobdıshanyń ishinen qandaı qupıany kúttińizder?
- Demek, biz, siz, árbir adam óz aldyna jan - jaqty qaıtalanbaıtyn dúnıe eken. Endeshe sizderdiń «sıqyrly qobdıshadan» kútken qupıa syrlaryńyz sıaqty, men sizdermen qupıa
oıyndar men tapsyrmalarǵa toly trenıńimizdi bastaımyn.
ERTEGİNİ SAHNALAÝ «Baılyq, baqyt, aqyl»
Avtor: - Erte zamanda Baılyq, Baqyt, Aqyl úsheýi bas qosypty. Olar ózara ótken - ketken áńgimelerdi aıtysady. Sóz kezeginde úsheýi adam balasyna tıgizetin paıdasy jaıynda talasyp qalady. Aldymen Baılyq sóz alady. Baılyq (keýdesin qaǵyp,):
- meniń arqamda ǵana adam balasynyń tórt túligi saı, úıi, dúnıe – múlikke baı, iship - jemi mol bolady. Sondyqtan maǵan teń keler eshteńe joq.
Avtor: - Sonda Baqyt bylaı deıdi:
Baqyt:- Men baqpyn. Kimniń basyna qonsam, sonyń ataq - dańqyn aspanǵa kóteremin, dókeı etemin. Qarsy kelgen dushpandy jer etemin. Aqyl (sabyrly túrde):- O, dostarym, men senderdiń talastaryńa qosylmaımyn. Úsheýmiz teń týdyq. Biraq men birer ıt kóılekti senderden buryn tozdyrdym. Aıtystaryń kóńilime qonbaıdy. Men - Aqylmyn. Sondyqtan beker daýryǵyp, menmensip sóılegendi jaqtyrmaımyn. Úsheýmiz de adam balasyna
qajetpiz. Kóńilderińe kelse de, aıtaıyn, ekeýiń de maǵan baǵynyshtysyńdar. Adam balasy mensiz ómir súre almaıdy. Kelispeseńder Danyshpanǵa júgineıik. Tóreligin sol aıtsyn.
Avtor:- Sóıtip úsheýi Danyshpanǵa keledi. Úsheýiniń talasyn tyńdap alǵan Danyshpan bylaı deıdi. Danyshpan:- Ómirdiń ózi sabaq: «Baılyq - bir juttyq». «Baqyt baıansyz». Aqyl bar jerde ǵana baılyq ta, baqyt ta, birlik te, yntymaq ta túgel. Aqylmen bárin oıdaǵydaı basqarýǵa, atqarýǵa tyndyrýǵa bolady. Aqyldyń eńbek degen súenishi, tireýi, tutqasy bar. Onyń almaıtyn qamaly, qoly jetpeıtin yrzyǵy joq. Sondyqtan aqyldy bolyp eńbek ete bilgen adam balasy baılyqqa da, baqytqa da kenelip, mándi de sándi ómir súre alady.
«Shatasqan sózder»
men, Adam, eń, aqyl, tamasha, bilim, boıyndaǵy, nárse -,
«Adam boıyndaǵy eń tamasha nárse - bilim men aqyl»
J. Balasaǵunı
«Altyn aqyl» (barlyq topqa bir aqyldan beriledi)
*Úıde, mektepte, «Sálem», «Sálemetsiz be», «Qaıyrly tún» degen sıaqty izgi sózderdi aıtýdy umytpa.
*Jasy kishiler úlkenderge sálem berip, al úlkender kishilerge qamqor bolýy tıis.
Muny este saqta
*Ár kúnińdi jaqsy oılar oılaýmen bastap, bos ótkizbe.
*Kúni boıy ózińdi qorshaǵan adamdardyń bári týraly tek súıispenshilikpen jáne izgilikpen oılaı júr.
*Tynyshtyq saqtaı bilýge, názik únmen bıazy, mádenıetti sóıleýge úıren.
*Uıyqtar aldynda búgin qansha adamdy qýanttym dep, jubatqanyńdy, qaıyrym jasaǵanyńdy esińe túsir.
*Ata - anańnyń meıirim shýaǵyn sezinip qadirleı bil.
*«Jaqsylyqqa jaqsylyq - ár kisiniń isi,
Jamandyqqa jaqsylyq - er kisiniń isi» degen maqaldy túsinip jadyńda usta.
«Meıirimdilik» monshaǵyn tizý jattyǵýy» (Ár sózderdi, ár isterdi oryndaǵan soń monshaq retinde tizip otyrý.)
«Áńgimelesý»
Meıirimdi adam - ol qandaı bolady?
*Meıirimdi, qaıyrymdy adam – qıyn sátte qol ushyn berýge, kómektesýge daıar adam.
*Jaqsylyq jasaıtyn adam.
*Tabıǵatty súıetin adam.
*Ań janýarlar men qustarǵa qamqorlyq kórsetetin adam.
* Sypaıy, ádepti, jınaqy adam.
*Úlkendi syılaıtyn, dostaryn syılaıtyn adam.
« Sózdermen jumys:»
«Qalaı oılaısyńdar? Qatigezdik kóp pe, qaıyrymdylyq, meıirimdilik kóp pe?
(sózderdiń qarama - qarsy maǵynasyn tabý)
*Jaman – jaqsy
*Qatigezdik – qaıyrymdylyq
*Soǵys – beıbitshilik
*Aıamaýshylyq - qolyashyqtyq
*Dórekilik – ádeptilik
*Qataldyq – meıirim
*Ótirik – shyndyq
Oıyn: “Ertegi keıipkeri – qaıyrymdy ma álde qatigez be?”
Barlyqtaryń ertegini jaqsy kóresińder. Ertegilerdiń eń basty taqyryby – qaıyrymdylyq pen qatigezdik. Keıipkerler de kóp. Qazir men ertegi keıipkerlerin
ataımyn, al sender onyń qandaı ekenin aıtasyńdar, aýyzsha emes, qaıyrymdy bolsa - alaqan soǵamyz, qatigez bolsa – aıaq pen toqyldatamyz.
Maqtaqyz, Baýyrsaq, Toqyldaq, Qańbaq shal, Qarlyǵash, Taýsoǵar, Dáý, Aldarkóse, Jeti laq, Qasqyr, Mystankempir, túlk «Qurastyrý» oıyny (Danyshpandar sóıleıdi)
1) «Adal jandy ónege tut ózińe». Júsip Balasaǵunı.
2) Jaqsy tártip ádetke aınalsa - yrys,
Jaman tártip ádetke aınalsa – qyrsyq. Ǵabıden Mustafın.
3) Bala bolsań bolǵandaı bol,
Aǵaıynǵa qorǵandaı bol. Nurjan sheshen.
4) Úlkendi izette,
Kishini qurmette. Baýyrjan Momyshuly.
5) Meıirimdiliktiń joly - jaryq kún. Maılyqoja Sultanqojauly.
6) Talaptan da, bilim men óner úıren,
Bilimsiz, ónersiz, bolady aqyl tul. Sh. Qudaıberdiuly
«Oplıkasıa»jattyǵýy: munda ár top ózi tańdap alǵan túsinen plakatqa jabystyrý jasaý arqyly belgili bir beıneni bildiredi.
Nusqaý: myna bólip qoıǵan tústerdi top basylaryńyz tańdaýǵa bolady.
1 topqa – qyzyl, jasyl tús (gúl jasaıdy)
2 - topqa – kók, sary tús ( aspandaǵy kún )
3 topqa - kók, aq tús (bul top Teńizde júzip bara jatqan jelkendi qaıyq beınesin beıneleıdi)
4 - topqa - sur men jasyl ( aǵash pen japyraq)
5 - topqa - kók pen aq (aspan men kógershin)
6 - topqa - sary men qyzǵylt (ara men gúl)
Ár top maqal aıtyp jumystaryn túıindeıdi.
Qorytyndylaý «Meıirimdilik» monshaǵyn tizip, ilý
Aqyl men bilim, meıirimdi júrek adamdy jaqsy nyq qadam jasaýǵa bastaıdy.
«Meıirimdilik»- adamdar bir – birine jyly sezimin bildirip, tek jaqsylyq oılaýy, ıgilik jasaý arqyly meıirimdilik tanyta alýy.
Meıirimdi, qaıyrymdy, sezimtal adam árdaıym jaqsylyq jasaýǵa daıyn turady. Aq nıetpen jaqsylyq jasaý adamnyń ishki dúnıesiniń baılyǵyn, jan sulýlyǵyn, parasattylyǵyn kórsetedi. Meıirimdilik ár adamnyń júreginde ómir súredi.
Meıirimdilikti adamnyń kózinen kórýge kórýge, is qımylynan tabýǵa bolady. Meıirimdi adamdy bári jaqsy kóredi.
Án: «Bala tilegi»
Meıirimdilik - adamdardyń janyn jylytatyn kúnniń kózi. júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Sanaý júıesi. Sanaý júıesiniń túrleri, jasalý joldary
