InfoHub Logo

Muhammed Haıdar Dýlat (Dýglatı) (XVI ǵasyr) — asa kórnekti tarıhshy, aqyn, memleket qaıratkeri jáne áskerbasy. Belgili dýlat rýynan shyqqan. Óz zamanyna saı joǵary musylmandyq bilim alǵan. Ol túrik, arab jáne parsy tilderin jetik bilgen. Óleń jazyp, sýret salýmen de aınalysqan. Qolóner kásibiniń sheberi bolǵan: aǵashtan oıý oıǵan, asyl zatgar, jebe men sadaq, pyshaq jasaǵan, qurylyspen aınalysqan, oıý-órnek salǵan, t.b. jetik bilgen.

Úlken memlekettik jáne áskerı qyzmetterde bolyp, uzaq jyldar boıy Moǵolstannyń (Qashǵar handyǵy) hany Saıdtyń ulynyń tárbıeshisi bolyp qyzmet atkarady. Ózi bılik qurǵan Úndistannyń Kashmır qalasynda qaıtys bolǵan.

Qazaqstan, Orta Azıa, Shyǵys Túrikmenstan jáne Úndistan jerlerinde ótken kóptegen oqıǵalardyń kýágeri ári olarǵa qatysýshy retinde Haıdar Dýlat baǵa jetpes tarıhı eńbek («Tarıh-ı Rashıdı») jazady. Onda qazaqtardyń, ózbekterdiń, qyrǵyzdardyń tarıhy, mádenıeti, sharýashylyǵy, turmyysy, salt-dástúri jóninde mańyzdy derekter keltiredi. Onyń kitaby Qazaq handyǵynyń tarıhy boıynsha asa qundy eńbek bolyp tabylady. Osylaısha Haıdar Dýlat tuńǵysh ret Qazaq handyǵynyń qurylǵan merzimi jáne Jánibek pen Kereıdiń tuńǵysh qazaq handary bolǵany týraly habardar etedi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Muhammed Haıdar Dýlatıdiń naqyl sózderi

---