InfoHub Logo

Ókpeniń qaterli isiginiń klınıkalyq kórinisteri

Ókpeniń qaterli isiginiń aǵymynda klınıkaǵa deıingi jáne klınıkalyq satylary bolady. Birinshisi, bir isik jasýshasy paıda bolǵannan, klınıkalyk belgilerdiń paıda bolýyna deıin 6-9 jylǵa sozylady. Ekinshisi (emdelmegen naýqastyń ómir uzaqtyǵy) 2-3 jylǵa sozylady. Ókpeniń ortalyq jáne shetki qaterli isiginiń klınıkalyq kórinisteri ár túrli. Tamyraldy isiktiń klınıkalyq sımptomdaryn 3 topqa bóledi, olardyń paıda bolýy patogenetıkalyq túrde túsindiriledi.

Birinshi top isiktiń bronhıtta ósýi, sezimtal nerv ushtaryna ósip, jótelý refleksin shaqyrady. Jótel qatty, kurǵaq, jeńildik ákelmeıdi, isik bronh qabyrǵasyna ósedi, jótelý arqyly isikti ıterip jyljytý múmkin emes. Sol kezde isiktiń ortalyq bóligi ydyrańdy, sodan ol jara sıaqty qısaıyp ózgeredi. Bul kezde maıda tamyrlar zaqymdanady jáne kishkene qan túkirik nemese dán tárizdi qaqyryq tastalady. Qaqyryqtaǵy qandy mıkroskopıalyq zertteý kezinde jańa erıtrosıtter kezdesedi. Keýdede aýyrsyný sezimi paıda bolady, sebebi isik úderisine nerv talshyqtary qosylady. Ol aýyrsyný turaqty, tuıyq bolady. Jótel qan túkirý, keýdedegi aýrý sezimi tamyr aldyndaǵy ókpeniń qaterli isiginiń birinshi belgileriniń trıadasyn kuraıdy. Bronhtardaǵy isiktiń ósýi onyń joldarynyń jabylýyna ákeledi, odan atelektaz paıda bolady. İri bronhtyń isikpen jabylýy, entigýge ákeledi. Atelektazǵa ushyraǵan jerde qabyný úderisiniń damýyna jaǵdaı týady.

Ekinshi toptyń sımptomdary asqynýlarmen baılanysty, isiktiń ósýinen jáne metasta berýinen paıda bolady. Bronhtaǵy isiktiń ósýi, onyń joldarynyń jabylýyna ákeledi, isiktiń qaı bronhta ornalasýyna baılanysty segmentte, bólikte nemese tutas ókpede atelektaz bolýy múmkin. Entigý de osy atelektazdarǵa baılanysty. Atelektazǵa ushyraǵan jerde qabyný úderisiniń damýyna jaǵdaı jasalady (ókpeniń tynys alý qyzmetiniń nasharlaýy, bronh zattarynyń irkilýi, termostatıkalyq jaǵdaı, ınfeksıanyń bolýy, oıyq jaraǵa aınalǵan isik). Pnevmonıada naýqas dene qyzýynyń joǵarylaýyna baılanysty dárigerge kórinedi. Pnevmonıa fızıkalyq ádispen (aýskúltasıa, perkýssıa) anyqtalady, emi tez áser beredi, naýqasty aýrýhanadan shyǵarady. Biraq pnevmonıanyń damý jaǵdaıy jalǵasyp, qaıtalanyp, al qaıtalanǵan pnevmonıa keıde ókpe irińdigine aınalýy múmkin. Buny pnevmonıaǵa uqsas nemese abseske uqsas ókpeniń qaterli isigi dep ataıdy, ony isiktiń atıpıalyq túrine jatqyzady.

Jergilikti ósýmen birge lımfa jáne qan tasymaldaý joldaryna metastaz beredi, lımfogendi metastaz kezeńmen ótetin ókpe ishindegi lımfa túıinderine, bronhopýlmonaldy, paratrvhealdy, bıfýraksıa, medıastınaldy lımfa túıinderine, qolqanyń, jutqynshaqtyń, buǵana ústi lımfa túıinderine metastaz beredi. Joǵary qýysty kók tamyrdyń boıynda ornalasqan lımfa túıinderine metastaz beredi. Bul kóktamyrlyq qysymynyn joǵarylaýyna jáne bettiń isinýi men kógerýine alyp keledi.

Gematogendi metastaz kez kelgen múshege, kóbine bas mıda nevrologıalyk oshaqtyń sımptomdarymen (mıshyq túri) kórinedi, baýyrda súıekte, búırekte, búırekústi bezinde, ókpede kezdesedi. Bul ókpe qaterli isiginiń anaplastıkalyq túrine tán, bul kezde isiktiń alǵashqy oshaǵyn anyqtaý qıynǵa soǵady. Qaterli isik kezinde naýqastyń jalpy jaǵdaıy ózgeredi: álsizdik, selqostyk, jumys qabiletiniń tómendeýi, apatıa, ESHJ-niń (erıtrosıtterdiń shógý jyldamdyǵy) joǵarylaýy, aryqtaý jáne anemızasıa bolmaıdy, kerisinshe gemaglobın, vıkarın jáne erıtrosıt joǵary bolady. Shetki ókpeniń qaterli isiginiń klınıkalyk kórinisi aıqyn emes.

Ókpeniń qaterli isiginiń naqtamasy jáne anyqtalýy

Bul aýrýmen kóbine orta jastan asqan er adamdar aýyrady. Sondyqtan aýrýdyń tynys júıesiniń kez kelgen shaǵymyn eskere otyryp, ókpeniń rentgenologıalyq zertteýin júrgizý kerek. Eger patologıalyq kóleńkeler tabylsa, naýqasty ftızıatrǵa emes onkologqa jiberý kerek, sebebi ókpeniń qaterli isigi egde jastaǵy erkekter arasynda, týberkýlezge qaraǵanda eki ese jıi kezdesedi. Ókpeniń qaterli isiginiń negizgi ádisi – rentgenologıalyq, rentgenografıa eki proeksıada, kóp osti rentgenoskopıa, tomografıa. Dıagnozǵa kúdik týsa, bronhografıa, kompúterlik tomografıa jasalady. Ókpeniń ortalyq qaterli isiginde kóleńke atelektazǵa tán, al shetkide sheti aıqyn dóńgelek qarańǵy, biraq tegis emes. Shetki qaterli isik ydyraǵanda qýysty, sheti tolyq, budyr qabattan turatyn túzilis túzedi. Tolyq dıagnoz qoıýda kompúterlik tomografıa jáne radıomagnıtti rezonans tomografıasy kómektesedi, munda kóleńkeniń túri jáne súldesi anyqtalady. Endoskopıalyq zertteýler isiktiń ornalasqan ornyn anyqtaýǵa múmkindik beredi, bıopsıa alýǵa bronhtan jýyndyny sıtologıalyq zertteýge jáne isiktiń betinen jaǵyndy alýǵa kómektesedi. Dıagnostıkanyń sońynda gıstologıalyq zertteý júrgiziledi. Ol qaterli isiktiń qaı túrge jatatynyn anyqtaýǵa jáne emniń durys ádisin tańdaýǵa múmkindik beredi. Eger osy ádisterdiń barlyǵy durys naqtama qoıýǵa múmkindik bermese, onda dıagnostıkalyq torokotomıa jasaý kerek, isik alyp tastalady nemese lımfa túıinin gıstologıalyq zertteý jasalady, bul bolsa qurastyrý tásilimen ary qaraı emdeý ádisin durys tańdaýǵa kómektesedi.

S. Sadyqov

---