Ólshem alý. Áıelder shalbaryn modeldeý
Taqyryby: Ólshem alý. Áıelder shalbaryn modeldeý.
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylarǵa ólshem alýdy jáne shalbardy modeldeýdi
úıretý
Bilimdilik: Oqýshylardy shalbar túrilerine sholý jasatyp, fasonyna baılanysty shalbarlardyń pishindi bólshekteriniń erekshelikterine toqtap, tanystyrý, úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq oılaý qabiletterin, oı — órisin damytý
Tárbıelik: Bolashaq mamandyqqa qyzyǵýshylyǵyn tárbıeleý, jumys barysynda belgili tártip
erejesin saqtaý, ózara kómek kórsetýge tárbıeleý
Sabaqtyń túri: aralas, saramandyq.
Sabaqtyń ádisteri
- Túsindirmeli – sýretti (dıdaktıkalyq materıalmen jumys, kórsetý), Jartylaı izdenis; Nusqaýlyq; zerthanalyq, óz betinshe jumys.
Kórneki quraldar men qural - jabdyqtar: oqýlyq, ólshem alý erejeleri, nusqaýlyq kartalar, shalbardyń úlgisi, santımetrlik taspa, dápter, slaıd.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Amandasý, joq oqýshylardy túgendeý
2. Oqýshylardyń qural - jabdyqtaryn túgendeý.
3. Oqýshylardyń nazarlaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Shalbar degenimiz ne?
Shalbardyń qandaı túrlerin bilesińder?
Nege shalbarlardy beldik kıimderge jatqyzady?
Klasıkalyq shalbar men kúlish shalbarlardyń aıyrmashylyǵy?
İİİ. Jańa sabaq.
Shalbardy konstrýksıalaýda negizgi operasıalardyń biri «ólshem alý» bolyp tabylady. Shalbar tigý úshin aldyn ala ólshemin alý kerek. Ólshemdi qysqartylyp alynǵan sózderdiń bas áripterinen belgileıdi.
Mysaly, aınalym – A, jartylaı aınalym – Ja, eni – E, bıiktik – B, uzyndyq – U. Bas áriptiń oń jaǵyndaǵy árip ólshem bólshekterin kórsetedi. Mysaly,
Jartylaı bel aınalymy – Jba,
Jartylaı myqyn aınalymy – Jma,
Shalbardyń uzyndyǵy - Shu.
Balaq eni - Bae.
Otyrý bıiktigi - Ob.
Ólshem alǵanda beldi belbeýmen aldyn ala býyp alady. Santımetrlik taspany qatty tartyp ustaýǵa nemese bos ustaýǵa bolmaıdy.
Shalbar — syrt kıim. Shalbar júrip - turýǵa yńǵaıly pishimdeledi de, tizeden tómen jeri tar, bel tusy qapsyrylǵan, balaǵy keń, yshqyry biteý etip tigiledi. Ǵalymdardyń kópshiligi ony kem degende erte temir dáýirinde mal sharýashylyǵymen jáne ańshylyqpen aınalysqan kóshpeli taıpalar oılap tapqan dep esepteıdi. Dástúrli qazaq qoǵamynda shalbar qaltasyz ári keń etip tigilgen. Ol turmysqa (miniske, maldas quryp otyrýǵa, taǵy basqa) qolaıly bolý úshin jasalynǵan. Balaǵy keıde etik qonyshyna salynatyndaı tar nemese syrtqa shyǵarylatyndaı keń bolady. Kóshpeli turmysqa yńǵaılastyrylǵan Shalbardyń baýy yshqyrǵa ótkiziledi. Onyń atqa minip - túsýge kedergi keltirmeýi úshin eshqandaı túımesi, ilmeshegi joq, beldik ornyna baý paıdalanyldy. Qazaq qoǵamy shalbardy jazdyq jáne qystyq dep ekige bóledi.
Kez kelgen buıymdy jasaý prosesi eskızden, bolashaq model sýretinen bastalady. Bul kezeń kórkem modeldeý dep atalady.
Tehnıkalyq modeldeý birneshe kezeńnen turady:
- modeldiń syrtqy túrin zerdeleý
- model materıalynyń qasıetterin zerdeleý
- bazalyq lekalolardy tańdaý (syzba)
- syzbaǵa fasondyq syzyqtar túsirý.
Kim tapqyr oıyny.
Árbir suraqta maǵynalary ártúrli, biraq aıtylýy jáne oqylýy bir anyqtamalar berilgen (omonımder)
1. Buıymǵa paıdalanatyn fýrnıtýra nemese tyıym etistigi (túıme)
2. Mata qıyndysynan daıyndalatyn buıym nemese kól jaǵasyndaǵy ósetin ósimdik (quraq)
3. Sý ótetin aryq nemese is - qımyl etistigi (jap)
4. Qamyrdy daıyndaý prosesi nemese qumyrsqanyń uıasy (ıleý)
5. Sport túri nemese erlerdiń shash úlgisi (boks)
6. Ósimdik múshesi nemese mekteptegi oqytý prosesi (sabaq)
7. Juqa sıntetıkalyq mata nemese kógildir otyn (gaz)
8. Iirim jip nemese konfet ataýy (ırıs)
9. Qyzdyń burymy nemese is - qımyl etistigi (shash)
Saramandyq jumys. Óz dene bitiminiń ólshemin alý.
Jumys barysy
1. Nusqaýlyq kartamen tanysyńdar.
2. Ólshem alyp, kesteni dápterlerińe syzyp toltyryńdar.
Ólshem attary. Árippen belgilenýi. Ólshem oryndary. Óz ólshemderin alý
Aǵymdaǵy nusqaýlyq. Saramandyq jumysty oqýshylar top – topqa bólinip oryndaıdy. Qyzdar bir - biriniń ólshemin alyp úırenedi.
- jumys ornynyń uıymdastyrylýyn tekserý;
- saramandyq jumystyń durys oryndalýyn tekserý;
- tehnıka qaýipsizdigi erejesin saqtaý;
Pysyqtaýǵa arnalǵan suraqtar:
1. JMa ólsheminiń qoldanylýy? Bul ólshem qalaı alynady.
2. JBa ólsheminiń qoldanylýy?
3. Bu ólshemi qalaı alynady?
Sońǵy nusqaýlyq.
Sabaqty qorytyndylaý:
Jańa sabaqty qorytyndylaı kele oqýshylardy madaqtaý jáne baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Áıelder shalbaryn modeldeý.
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylarǵa ólshem alýdy jáne shalbardy modeldeýdi
úıretý
Bilimdilik: Oqýshylardy shalbar túrilerine sholý jasatyp, fasonyna baılanysty shalbarlardyń pishindi bólshekteriniń erekshelikterine toqtap, tanystyrý, úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq oılaý qabiletterin, oı — órisin damytý
Tárbıelik: Bolashaq mamandyqqa qyzyǵýshylyǵyn tárbıeleý, jumys barysynda belgili tártip
erejesin saqtaý, ózara kómek kórsetýge tárbıeleý
Sabaqtyń túri: aralas, saramandyq.
Sabaqtyń ádisteri
- Túsindirmeli – sýretti (dıdaktıkalyq materıalmen jumys, kórsetý), Jartylaı izdenis; Nusqaýlyq; zerthanalyq, óz betinshe jumys.
Kórneki quraldar men qural - jabdyqtar: oqýlyq, ólshem alý erejeleri, nusqaýlyq kartalar, shalbardyń úlgisi, santımetrlik taspa, dápter, slaıd.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Amandasý, joq oqýshylardy túgendeý
2. Oqýshylardyń qural - jabdyqtaryn túgendeý.
3. Oqýshylardyń nazarlaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Shalbar degenimiz ne?
Shalbardyń qandaı túrlerin bilesińder?
Nege shalbarlardy beldik kıimderge jatqyzady?
Klasıkalyq shalbar men kúlish shalbarlardyń aıyrmashylyǵy?
İİİ. Jańa sabaq.
Shalbardy konstrýksıalaýda negizgi operasıalardyń biri «ólshem alý» bolyp tabylady. Shalbar tigý úshin aldyn ala ólshemin alý kerek. Ólshemdi qysqartylyp alynǵan sózderdiń bas áripterinen belgileıdi.
Mysaly, aınalym – A, jartylaı aınalym – Ja, eni – E, bıiktik – B, uzyndyq – U. Bas áriptiń oń jaǵyndaǵy árip ólshem bólshekterin kórsetedi. Mysaly,
Jartylaı bel aınalymy – Jba,
Jartylaı myqyn aınalymy – Jma,
Shalbardyń uzyndyǵy - Shu.
Balaq eni - Bae.
Otyrý bıiktigi - Ob.
Ólshem alǵanda beldi belbeýmen aldyn ala býyp alady. Santımetrlik taspany qatty tartyp ustaýǵa nemese bos ustaýǵa bolmaıdy.
Shalbar — syrt kıim. Shalbar júrip - turýǵa yńǵaıly pishimdeledi de, tizeden tómen jeri tar, bel tusy qapsyrylǵan, balaǵy keń, yshqyry biteý etip tigiledi. Ǵalymdardyń kópshiligi ony kem degende erte temir dáýirinde mal sharýashylyǵymen jáne ańshylyqpen aınalysqan kóshpeli taıpalar oılap tapqan dep esepteıdi. Dástúrli qazaq qoǵamynda shalbar qaltasyz ári keń etip tigilgen. Ol turmysqa (miniske, maldas quryp otyrýǵa, taǵy basqa) qolaıly bolý úshin jasalynǵan. Balaǵy keıde etik qonyshyna salynatyndaı tar nemese syrtqa shyǵarylatyndaı keń bolady. Kóshpeli turmysqa yńǵaılastyrylǵan Shalbardyń baýy yshqyrǵa ótkiziledi. Onyń atqa minip - túsýge kedergi keltirmeýi úshin eshqandaı túımesi, ilmeshegi joq, beldik ornyna baý paıdalanyldy. Qazaq qoǵamy shalbardy jazdyq jáne qystyq dep ekige bóledi.
Kez kelgen buıymdy jasaý prosesi eskızden, bolashaq model sýretinen bastalady. Bul kezeń kórkem modeldeý dep atalady.
Tehnıkalyq modeldeý birneshe kezeńnen turady:
- modeldiń syrtqy túrin zerdeleý
- model materıalynyń qasıetterin zerdeleý
- bazalyq lekalolardy tańdaý (syzba)
- syzbaǵa fasondyq syzyqtar túsirý.
Kim tapqyr oıyny.
Árbir suraqta maǵynalary ártúrli, biraq aıtylýy jáne oqylýy bir anyqtamalar berilgen (omonımder)
1. Buıymǵa paıdalanatyn fýrnıtýra nemese tyıym etistigi (túıme)
2. Mata qıyndysynan daıyndalatyn buıym nemese kól jaǵasyndaǵy ósetin ósimdik (quraq)
3. Sý ótetin aryq nemese is - qımyl etistigi (jap)
4. Qamyrdy daıyndaý prosesi nemese qumyrsqanyń uıasy (ıleý)
5. Sport túri nemese erlerdiń shash úlgisi (boks)
6. Ósimdik múshesi nemese mekteptegi oqytý prosesi (sabaq)
7. Juqa sıntetıkalyq mata nemese kógildir otyn (gaz)
8. Iirim jip nemese konfet ataýy (ırıs)
9. Qyzdyń burymy nemese is - qımyl etistigi (shash)
Saramandyq jumys. Óz dene bitiminiń ólshemin alý.
Jumys barysy
1. Nusqaýlyq kartamen tanysyńdar.
2. Ólshem alyp, kesteni dápterlerińe syzyp toltyryńdar.
Ólshem attary. Árippen belgilenýi. Ólshem oryndary. Óz ólshemderin alý
Aǵymdaǵy nusqaýlyq. Saramandyq jumysty oqýshylar top – topqa bólinip oryndaıdy. Qyzdar bir - biriniń ólshemin alyp úırenedi.
- jumys ornynyń uıymdastyrylýyn tekserý;
- saramandyq jumystyń durys oryndalýyn tekserý;
- tehnıka qaýipsizdigi erejesin saqtaý;
Pysyqtaýǵa arnalǵan suraqtar:
1. JMa ólsheminiń qoldanylýy? Bul ólshem qalaı alynady.
2. JBa ólsheminiń qoldanylýy?
3. Bu ólshemi qalaı alynady?
Sońǵy nusqaýlyq.
Sabaqty qorytyndylaý:
Jańa sabaqty qorytyndylaı kele oqýshylardy madaqtaý jáne baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Áıelder shalbaryn modeldeý.
You Might Also Like
