InfoHub Logo

Eldiń kásibiniń túrine oraı áńgimeleri de ózgerip otyrady. Egin, pishen, joq bolsa, el asharshylyqqa bet alsa, óris alatyn áńgime — urylardyń eptiligi, eti tiri jigitterdiń elden olja túsirgishtigi, aqsaqaldardyń bılikke sheberligi, taǵy sondaılar.

Bıyl elde egin, pishen mol ǵoı. Eldiń áńgimesi sharýashylyq týraly kóbirek ushyraıdy: Myrqymbaıdyń tarysynyń bitiktigi, Sharbaıdyń jerin ádemi tyrmalaǵandyǵy, Mójibaıdyń tuqym shashqyshtyǵy. Qyskasy, qaıtkende eginniń bitik shyǵatyndyǵyn el sezedi. Sony kóbirek áńgime qylady. Biraq sezip otyrsa da, sony isteý jaǵy shaban. Aýzy aıtqanmen, qoly istemeıdi.

Úı toly adam qymyz iship kúpildep otyrǵanda, Stepan degen usta keldi. Qazaq sheberge qandaı jalpaqtaǵysh:

— Stepan, joǵary shyq,— dep tórden oryn beristi.

— Qalaı, egin bitik pe?

— Bitik.

— Bıyl qansha alasyń?

— Úsh myń puttan artyǵyraq alarmyn,— dep Stepan mıyǵynan kúledi. Sepken jerin surasań, on jer sepken.

Jerinen 150 put qurǵan bolady. On jer bıdaı sepken qazaqtan neshe put bıdaı alasyń dep surasań:

— 400-500 put alamyz,— deıdi. Stepannyń jerinen 150 puttan túskende, qazaqtyń jerinen eń quryǵanda 100 put nege túspeıdi? Álde orystyń jeri erekshe ádemi me? Joq, jerde ózgeshelik shamaly. Jaýyn da birdeı jaýady.

Endeshe kem shyǵatyn sebebi ne? Jaýapty eldiń ózi beredi: 1) Stepan qar sýymen saldy. Jerdiń dymqyly bar kezinde egin tegis kóktep shyǵyp qalady. 2) Stepan bıdaıdy kileń zálógke septi.

Qazaqqa ne kórindi? Erte sepse, qolyn bireý baılap qoıdy ma? Zálóg jyrtsa, kóligi jetpeı otyr ma?

Munyń sebebin Moldaǵalıdan surasań, áp-ádemi qyp jaýap beredi: jetispegen dúnıe, orysqa kúnimiz túspeı turmaıdy. Birdemesin qaryzǵa alsań, jer jyrtyp ber deıdi. Jáne soqany aldymen jyrttyrady. Osy elde qys boıy orysqa beresilenbegen jan joq. Sonyń bári jazǵytury soqa jegisimen aldymen orystyń eginin aıdaıdy.

Jurt jınalyp otyrǵan úıge jalań aıaq, ústindegi kıimi dalba-dulba bir orys kirip keldi. Abaılamaǵan adam sol eldiń sıyrshysy ma deıtin.

Tyńdap otyrsań tańdanasyń zálóg aıyratyn adam izdep júr! Otyrǵan jigitter saýdaǵa kirise bastady:— Jerine neden beresiń?

— Bes som berem.

— On somnan ber, jyrtaıyq.

— Oı, ol kóp qoı, 8 somnan bereıin.

— Jaraıdy, zádetkesin beresiń.

— Berem.

— Qap, jaqsy boldy-aý, nasybaıym bitip júr edi, — dep jer jyrtýshy qýanyp qaldy. Jańa ǵana aıtylyp ótken keńesti esterine salýǵa týra keldi:

— Qoldaryń bos bolsa, kólikteriń saı bolsa, zálógti ózderiń nege aıyrmaısyńdar, zálógtiń bıdaıynyń bitik bolatynyn ózderiń aıtyp otyrsyńdar ǵoı?

— Oı, qashan sol bıdaı shyǵady dep júrgenshe, ázirge mynaý ońaı olja durys qoı, — dedi.

Orysta zapas kóp. Bir jylǵy astyǵy ekinshi jylyna qosylady. Qazaq unǵa jarymaıdy. Metrapan degen orys uny joq qazaqtarǵa nesıege bıdaı satyp jatyr dep estildi.

Bıdaıdyń puty bazarda - 1 som. Uny joq, alýǵa aqshasy joq qazaqtar Metrapannan bıdaıdy nesıege 1 som 80 tıynnan alyp jatyr dep esittim.

Qazirde sol elde bıdaıdyń puty 70-80 tıyn deıdi. Olaı bolsa, nesıege alýshylardyń ábden joly boldy ǵoı.

Qazir kúz boldy. Oktábr, noıabr ishi jaz bop ótetin jer bar. Sol eldiń bozbalalary osy kúni aýyl qydyrýmen júredi. Orys bozbalalaryn alsań, osy kúni jer jyrtyp, qara bıdaı sebýmen áýre. Kúz sepken qara bıdaı endigi jyl jazǵy eginnen 20 kún, bir aı buryn pisedi. Uny joq qazaqtar ony da satyp alyp, un qylady. Biraq ózderi sebýge moıyndary jar bermeıdi, kózge kórinip turǵan ońaı olja emes. "Erteńgini esek qaıǵyrady" dep kazirgi saǵatyn ǵana eskeredi.

Úkimet el sharýashylyǵyn kóterýdiń qamyn jep jatyr ǵoı. Sharýashylyq ózdiginen kóterilmeıdi. Eldiń yntasy, sharýashylyqqa jumyla kiriskeni kerek. Búgingini ǵana oılamaı, aldaǵyny da eskergen jón. Áıtpese, ońaı olja uzaqqa aparmas.

---