InfoHub Logo

Baǵalaý  tıimdiligi  oqýshynyń   oqýǵa  degen  belsendiligi  men  oqýdaǵy  jetistigin   arttyrýǵa,   muǵalimniń  oqý  úderisine,   ádistemelik  damýyna  úlesin  qosady. Bulaı  ataý sebebimiz,  oqýshy  oqý  men  oqytý  barysyndaǵy  muǵalimniń  birizdi  tásilder  arqyly  bilim  berýinen  jalyǵady, áıtse  de,  bala  óz  biliminiń   baǵalanýy  barysynda   baǵalaýdyń   kórsetkishi  arqyly  pánge  degen  qyzyǵýshylyǵy  artýy múmkin  nemese  belsendiligi  tómendeýi  múmkin. Qanda jaǵdaıda?! Óıtkeni,   árbir  bala  sabaqqa  qatysý  sátinde  ózindik  psıhologıa  qalyptastyrady. «Meniń  jaýabym  naqty» nemese «meniń  jaýabym  kúmándi»  degen. Alǵashqy  pikir  qandaı  jaǵdaıda qalyptasady? Birinshiden - eger  bala   berilgen  málimetti  tolyq  oqyp  meńgergendigine  kóz  jetkize  alǵanda; ekinshiden- bergen  málimetine naqty  kóz jetkize almasa da, ózindik «meniki durys» degen kózqaras  qalyptastyrýynda. Osyndaǵy  sońǵy «meniki  durys» degen  sheshim  bala  psıhologıasyna  keri  áser  berip, «baǵalaýdyń  ádiletsizdigine  ushyradym» degen   túıindi pikirmen  oqý  belsendiligine yqylyassyzdyq tanytady. Mine,  birizdi  qalyptasqan  oqýshynyń osyndaı kereǵar pikirlerin, baǵalaý  tásilderiniń  zamanaýı  tásilderi  men oqý  jáne oqytý  tehnologıalarynyń túrli ádisteri arqyly oqýshy  pikirin   ózgerte  otyryp,  pánge  degen  belsendiligin  arttyrýǵa  bolady.

Muǵalim  sabaq  kezeńderinde   baǵalaýdyń  birneshe  tásilin  qoldana  alady.  Dástúrli  baǵalaý, ol-qashanda  balanyń  bilimin  pán  muǵaliminiń  qorytyndysynda  baǵalansa,  al  jańasha  tehnologıada  bala  bilimi – balanyń   ózin-ózi  baǵalaýy ;  balalardyń  ózara  baǵalaýy   arqyly  nemese  muǵalimniń   balany  deńgeıli  baǵalaýynyń  túrli  tásilderi arqyly  júzege  asady.

Baǵalaýdyń  búgingi  jańasha  túrleri: «Qalyptastyrýshy  baǵalaý»  jáne «Jıyntyqty baǵalaý» bolyp iske asady. Qalyptastyrýshy baǵalaý – kúndelikti oqýdyń alǵa jyljýyna áser etse, jıynyqty baǵalaý-oqýshynyń bólimder boıynsha berilgen sabaqtan alǵan bilim nátıjesin kórsete alady. Osyndaı  baǵalaý  tásilderin  bala  belsendiligin  arttyrýda  túrlendirip  qoldaný  nemese  jańasha  qyrda  óńdeý  nemese  avtorlyq usynystar arqyly baǵalaý, jańashyl  pedagog  mamandardyń  búgingi kún talaby. Osy maqsatta júrgizilgen mektep jumysynda  búgingi  tańda   eki    baǵalaýdyń   jańa  úrdisi   usynylyp,  «Serpin» kásibı qoǵamdastyǵy  aıasynda mektepishilik pán  muǵalimderiniń  qoldanysynda   júzege  asyrylýda.

1. «Nysanaly  baǵalaý  ádisi» (usynýshy- A.Qasymbek)- sabaqtyń  ár  kezeńin  oqýshylar  ózara   bilim  deńgeıin   sheńber  ózeginiń    radıýysy  boıynda  tómengi  shektik 0 baldyq  baǵalaýdan  bastap, joǵary   shektik  deńgeıi  7 bal- ǵa   deıin   nysanaly   belgileý  arqyly   aıqyndaıdy;

2. «Ierarhıalyq baǵalaý  ádisi»(usynýshy-Q.Ozyqbaı)-oqýshylar  ózara  oqý  belsendiligin  ár  kezeńder  boıynsha  baǵdarsham tústi  qaǵazdary  arqyly  japsyrmaly  túrde    pıramıdalyq   ósý  shyńynda  belgileıdi.

Bul  eki  ádis  te  búgingi  ýaqytta  ózindik  tıimdiligimen  mektep  kásibı  qoǵamdastyǵynda   taratylsa,  aýdan deńgeıinde   ótilgen qazaq  tili men  ádebıeti  páni  muǵalimderi  semınarynda aýdandyq  deńgeıde  usynylyp,  pán  uǵalimderi  tarapynan  suranysqa  ıe  boldy.

Oqýshy  qashanda ósý, taný,bilý  obektisi  tulǵasynda  qaralady. Sondyqtan  da, muǵalim -  sol  oqýshynyń kózqarasyndaǵy janardy  oqý arqyly, oqýshynyń  oqý  belsendiligin arttyrý úshin taqyryptyq  júıeli  jumystar barysyna túrli ádis-tásilderdi tıimdi qoldaný baǵytyna  basymdyq berý  qajet.  Óziniń   baǵalanýy  arqyly  óz  biliminiń naqty deńgeıine  kóz jetkizgen jaǵdaıda ǵana, bala yqpaldy, belsendi, izdenimpaz  bola  alady.  Bala, ol-aq  qaǵaz  tárizdi. Kúndelikti  jumys kitapshasyna arnaǵan    dápter  betiniń  birin  tolyq, birin  jartylaı,endi  birin  jaı  ǵana  túrtip  nemese  múldem  jazbasyz  qaldyryp  ótip  ketip  jatady. Biraq, bul dápter. Al, bala  yjdaqatsyz   qaraýdy  qajet  etpeıdi, oǵan tıanaqtylyq, júıeli   baqylaý  men    sheshimdi  jumys  nátıjesi  kerek. Sondyqtan  da,  árbir  ustaz, árbir  sabaqty ótý  kezeńinde   baǵalaýdyń  tıimdi  tásilderin  úrdiske  aınaldyrsa,  oqylmaıtyn  pán,  jazylmaıtyn  dápter  joq. Al, siz júrgizgen  baǵalaý ádisi óz nátıjesine jetken kezde, siz - Batystan turǵan jeldi kúni Shyǵysqa qaraı bet túzegen jelkendi  qaıyq kapıtany tárizdes bolasyz!

Ońtústik Qazaqstan oblysy Otyrar aýdany

Qazaq  tili  men ádebıeti  pániniń  muǵalimi

Ozyqbaı  Qalbıbi  Júsipjanqyzy

---