InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Orfografıalyq jumbaqtar
Sabaqtyń maqsaty: 1. Sózderdiń aıtylýy men jazylýyndaǵy erekshelikter týraly aıtyp,
bilimderin júıeleý.
2. Toppen jumys isteýge, uıymshyldyqqa tárbıeleý
3. Tilderin, sózdik qorlaryn damytý
Sabaqtyń túri: ótilgendi pysyqtaý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: dástúrdentys sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: qyzyqty gramatıkalyq suraqtar syzbasy, úlestirmeler

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Ótilgendi pysyqtaý
1. Sóz degen ne?
2. Onyń negizin ne quraıdy?
3. Sózdiń qurylymyndaǵy dybys pen árip sany únemi birdeı bola bere me?
4. Mysal keltirip, dáleldeńder

İİİ. Jańa sabaq
- Balalar, búgin biz joǵaryda aıtylǵan máseleler boıynsha qaıtalaý, pysyqtaý jumystaryn júrgizemiz. Ol úshin sizder eki topqa bólinińder. Sosyn meniń bergen tapsyrmalarymdy oryndańdar. Al, káne, daıynsyńdar ma?

İ. Kim sóz jasaı alady?
(tómendegi dybystardy tıisinshe tirkestirip, sóz qurańdar
İ topqa:
taa ashaǵ tsyý mlbaa zyq

İİ topqa:
qqaza itl aadm ijitg naa

Jaýaptary: (ata, aǵash, týys, balam, qyz, qazaq, til, adam, jigit, ana)

İİ. Bul qaı sóz?
( tómendegi torkózderge jazylmaı qalǵan áripterdi jazyp, sóz qurańdar)
İ topqa:
_a_a_ _ _a_
(Qazaqstan)
_a_a_a_ _a_ _a_
(Qaraqalpaqtar)

İİ topqa:
_y_ _y_y_ _y
(qyzǵylyqty)
t_t_ _ _t_ _
(Tatarstan)

İİİ. Kim aıtyp jiberer eken?
(qoıylǵan suraqtarǵa qaı top birinshi jaýap beredi, sol topqa upaı alady)
1. «Sh»- dan bastalyp, «sh» - ǵa aıaqtalatyn qaı maldyń aty? (shybysh)
2. «J»- dan bastalsa, jyl mezgili, «q»- dan bastalsa, ol - qus belgili. (Jaz, qaz)
3. Fonetıkalyq eki uǵym,
Birimen biri sybaılas.
Biri aıtylady da, estiledi,
Ekinshisi jazylady da, kórinedi.

4. Bir aǵashta otyz jeti alma bar.
Ony jemek bolsaq,
On ekisi tamaǵyńnan erkin ótedi,
Qalǵandary qaqtyǵyp baryp ótedi.

İY. Áripterdi qosyp oqyńdar
(jaýap jazbasha túrde beriledi)
J p n d b r n r s b r ý z j b q sh l r
m z g l n d b ý r n j z p sh n d t l p
j t q n q z n s b r q r k q p p ı d

A a a i e e a a y a y a y a e i i e a
y a y i i e o y a a a y a a y a o e
y a a

(Daýystyny daýyssyzǵa qosyp oqyńdar. Sonda bir jumbaq shyǵady. Ol ne degen jumbaq? Sheshýi ne?
Jaýaby: Japanda bir nárse bar aýyzy jabyq,
Ashylar mezgilinde baýyryn jazyp.
İshinde tolyp jatqan qazynasy bar,
Qorek qyp paıdalanar tamam halyq. (kitap)
Y. Ornyna qoı...
(Kórsetilgen áripterdiń tıistisin ornyna qoıyp, jazyńdar)
İ topqa:
She(g, k) ara, ba(sh, s) shy, Ja(m, n) peıis
İİ topqa:
Só(z, s) siz, sá(n, ń) qoı, Qorǵa(n, m) bek
Yİ. Bul qandaı yqpal?
(Aldyńǵy sózderdi sońǵylaryna tirkep aıtyp kórińder)

İ topqa:
Boz, qońyr, qyzyl, tý + qoı
İİ topqa:
Ala, tory, sary, kók + at

Yİİ. Neshe árip, neshe dybys?
(Sózderdegi dybys pen árip sandaryn aıtyńyz)
İ topqa:
Noıan, taıaq, aıalda, toǵaı.
İİ topqa:
Qoıan, aıaq, jaıaý, maıa

Yİİİ. Kim shapshań?
(İshinde «h) dybysy bar birneshe sóz oılap, jazyńdar)
Qorytý: Sonymen, balalar, dybys pen áriptiń aıyrmashylyǵy men jazylýyndaǵy ereksheligin eske túsirdik, olaı bolsa, tómendegi dıktant arqyly este saqtaýǵa tyrysaıyq, ony ózderiń tolyqtyryńdar:
Qazaq tilinde... árip bar. Onyń... dybys. Dybys... bólinedi. Daýysty dybys..., al daýyssyz dybys.... Dybysqa...,...,...,...,... áripteri kirmeıdi. Onyń ishinde...,... tańba, al...,...,... dybystary qosarly daýystylar qataryna jatady. «Iý»dybysy... +... dybystarynyń qosyn - dysy, «Ia» dybysy... +... dybystarynyń qosyndysy, al «Ó»dybysy... +... dybystarynyń qosyndysy.
(Sońynda toptardyń jınaǵan upaılaryn eseptep, jeńimpaz topty anyqtap, marapattaýlar jasaý)