InfoHub Logo

Qyzylkúreń tústi, kóneleý Aýdı-80 kóliginiń júrgizýshisi otyzdardaǵy jigit — kapotyn tars etikizip japty da sharasyz kúıde jan-jaǵyna qarady. Ary-beri aǵylyp jatqan bóten kólikter men bógde adamdar buǵan kóz qyryn da salar emes. Onyń ýaıymy ózine ǵana batyp, kúlli álem budan teris aınalyp ketkendeı tárizdendi. Mynadaı ersili-qarsyly josylǵan nópir jurttyń arasynda da adam jalǵysyrap, qý dalada qalǵandaı bolatynyna tańyrqady. Osy arada onyń tý syrtynan bireý:

— Ne problema, balam? — dep, aqyryn ǵana kúbir etti. Jigit artyna jalt buryldy. Ózine jymıa qarap turǵan egdeleý, aq shalǵan tyqyrlaý saqal-murtty, qysyńqy kózderi kúlimdegen kisini kórip, bunyń qolynan keletin shárýa emes ekenin bildirgisi kelip: — Aqsaqal, bul problemany siz ben biz sheshe almaspyz... raqmet, peılińizge! — dep teris aınaldy.

— Balam, olaı deme. Problemanyń týyndaýyna qashan da bir sebep bar, sony tabý kerek.

— Oı, aqasaqal-aı, qaıtesiz ony... sebep sol, mashına eskirdi, saıman aýystyrýǵa qarajat tapshy. Osy kúndegi sebep!

— Másele qarajatqa tirelip tur deısiń ǵoı, sonda?

— Aqsaqal, jónińizge júre berseńiz táýir bolar edi, taǵy bir problema týyndamaı turǵanda, sizsiz de taǵdyrymnan japa shegip turmyn!

— Jaqsy aıttyń... taǵdyrymnan japa shegip turmyn... qapelimde oıǵa kele bermeıtin utymdy tirkes eken?!

Jigit úndemeı kóliginiń arǵy jaǵyna shyǵyp turdy. Myna tyqaqtaǵan shal ashýyn oınata bastaǵan syńaıly. Jańa Jyl tanaýdyń astynda. Jeltoqsannyń otyzy. Erteń bala-shaǵamen dýmandatatyn merekelik kún. Dastarqanǵa mázir alýǵa biraz aqsha tappaq bolyp, tańsáriden shyǵyp-aq edi... Túske deıin sáti túsip azyn-aýlaq tıyn-teben túsirgendeı boldy. Endi mine qańtarylǵan arba qusap: kapotty bir ashyp, bir jaýyp ábden qajydy. Akkýmlátory da otyrýǵa aınaldy. Sebep deıdi ǵoı? Sebebin TJO-daǵy jigitter baıaǵyda aıtqan. Bárin jańalaý kerek. Nemese mynany qoqysqa ótkizip, ústine qarajat qosyp jańalaýyn alý qajet... Ol arman ǵana sıaqty.

Úlkeni mektepke baryp, qalǵan ekeýi birin-biri baǵyp, jatahananyń qýyqtaı bir bólmesinde ata-anasy kelgenshe kúneltedi. Úshten tórtke qaraǵan qyzdary erekshe estıar bop ósip keledi. Eńbekteýge háli jetken baýyryna sol bas-kóz. Kishkentaı uldy anasy bir aıaǵynan saqtyq úshin kereýetke baılap ketedi. Qansha estıar bolǵanymen ol qyzy da bala ǵoı. Baıaǵyda ózin de sheshesi aıaqtan baılap ósirgeni esinde, analarynyń... Bazarda jeńil-jelpi tamaq pen termosqa quıǵan sháıdi saýdalaıdy. Aýyldan kelgen bette osy kásipke bir tanystary synalap kirgizgen-di. Bundaı jumys túgili qaıyr suraıtyn oryndardyń ózi satýly jáne baqylaýda.

Tıyn-tebenderin qaǵystyryp júrip qoldan kólik aldy. Sheteldiń kólikteriniń syny ketse de syry ketpeıdi ǵoı. Jýyp-sháıip jiberseń jaltyrap shyǵa keledi. Aýyldaǵy týystaryn bir qýantyp qaıtqan-dy. Balalarynyń qońyz terip júrmegenderin bilip, ata-analary da bir marqaıyp qalǵan edi. Endigi kókeıtestileri «Turǵyn úı qurylys jınaq banki» arqyly páterge qol jetkizý. Áıteýir osy bank jarly-jabyqaıdy jarylqaıdy dep jarnamalap jatqan soń, áıeli ekeýi bas-basyna bir depozıt ashqan-dy. Es jınalǵan soń balalarǵa da ashyp qoıýdy kózdegen. Jarty somasyn jınasań, qalǵanyn tómen prosentte zaem qylyp beretin kórinedi. Árıne, ras bolsa...

— Maǵan beker renjip tursyń, balam...

— Siz áli ketken joqsyz ba?

— Seniń máseleńdi sheship bir-aq ketsem be dep edim...

— Syrt turpatyńyzǵa qarasam zeınetaqyǵa kún kórip júrgen kóptiń birine uqsaısyz. Sizden ne qaıyr maǵan?

— Saǵan qoıatyn shartym bar. Eger soǵan kelisseń, qol ushymdy berem.

— Kisini kúldirmeńizshi! Onsyz da ómirim kisi kúlerlik!.. O ne shart?

— Aramyzdaǵy áńgimeni eshkimge tis jaryp aıtpaýyń kerek. Bul eń bastysy!

— Maqul, kelistim. Taýyp jatqanym da shamaly, joǵaltarym da máz emes. Aıta berińiz, aqsaqal.

— Otyr kóligińe, tysqary baryp sóıleseıik...

— Artynan ıteresiz be? Eki saǵattan asty bunyń turalaǵanyna!

— Otyr dedim ǵoı. Ot aldyr.

— Astappyralla?! Mynaý ras ot alyp ketti ǵoı? Qalaı buraıyn?

— Tynyshtaý jerge bet al.

Aqsaqalmen ekeý ara áńgimeden soń, bir jyldan asa ýaqyt ótti. Jigittiń esimi Esirkep edi. Ol adam tanymastaı ózgerdi. Burynǵy qoly-basy maı-maı bolyp, erteli-kesh taryǵyp júretin saldyr-salaq áldekim múldem joq. Otbasy da bojyraǵan súlesoq tirlikten arylyp, bet-poshymdaryna qan júgirip, kıimderi de túlegen jylqynyń saýyryndaı jylt-jylt etedi. Áıeli de qysy-jazy, ystyq-sýyq demeı kúnkóris úshin jantalasqan arpalystan arylyp, esin jıa bastady. Bos ýaqyty paıda bolyp, ózine-ózi qarap, zatynyń áıel ekeni de esine túsken syńaıly. Arqa eti arsha, botbaı eti borsha bolyp tósekke shalajansar sulaǵan kezde — ústinen janarmaıdyń ısi burqyraǵan kúıeýi emirenip, qalǵan janyn shyǵarardaı qınaýshy edi. Baıdyń qyzyǵyn baǵalaýǵa shamasy jetpeı, odan tozaq otyndaı qashatyndy shyǵarǵan. Endi mine tula boıy tyń kúshke bólenip, tabıǵaty uryq sýynan tólejigisi kelgendeı kóktem juparyn ańsady. Sonoý jaman kezde aýyzdyǵymen alysqan kúıeý tarapynan endi esh qımyl tanylmaǵany — onyń keýiline kúdik uıalatty.

— Saǵan ne bolǵan? Menen basqa bireýiń bar ma?

— Janym-aý, o ne degeniń? Úsh qarǵam turǵanda senen ózge maǵan kim kerek?

— Meni balalar úshin ǵana jaqsy kóresiń be?

— Sondaı suraq bola ma eken? Seni bylaı da jaqsy kórem! Áli qyz sekildisiń maǵan!

— Ondaı bolsa meni erkeletpegenińe qansha ýaqyt boldy, bilesiń be?

— Oılamappyn... Jumys bastylyqtan sharshap ta júrmin ǵoı, Janym.

— Túrińe qarasam, sharshap júrgen kisige uqsamaısyń. Kúnnen kúnge jasaryp bara jatqandaısyń. Meniń betime ájim túse bastasa sende syzyq ta joq. Álde massaj jasatyp júrsiń be?

— Qaıdaǵyny aıtady ekensiń? Qoı uıyqtalyq, erte turam... Qaıyrly tún, Janym!

— Esirkep! Menen jasyrǵan syryń bolsa aıt! Múmkin bir dert jamap alǵan shyǵarsyń? Qaral. Erteń ózim jetektep aparam ýrologqa!

— Janym, bári durys. Eshteńeniń qajeti joq. Ýaqyty kelgende bárin aıtam. Tek, meni qınamashy. Eń bastysy ash-jalańash emespiz ǵoı!

— Onyń ras. Seniń tabysyń túzelip, el qataryna qosyldyq. Biraq maǵan unamaıtyny: sen ylǵı syrttan toıyp keldim dep, bir dastarqanda bas qosyp tamaq ishpeı júrgeniń. Qonaq kelse de shárýam shyǵyp tur dep qashyp ketesiń... Buny ne dep jorý kerek? Aıtshy, óziń!..

— Jorıtyn dáneńesi joq. Bári durys.

— Ol — jaýap emes! Shynyńdy aıt! Men seniń jan-jaryńmyn! Seniń qaıǵyń meniń qaıǵym!

— Ýaqyty kelgende aıtam dedim ǵoı, mazalamshy, janym!

— Meni tań qaldyratyn bir jáıt: sen kúnde jazǵyrynyp otyratyn eski kóligińniń de buzylmaıtyn bolǵandyǵy? Alǵash ápergen kıimiń de sol qalpy, bireýge jýdyryp júrgendeı jeıdeńniń jaǵasyn da kir shalmaıdy. Esirkep, sen meni aldap júrsiń! Y-y-y-ý...

— Janym jylamashy... Túnde jylaýǵa bolmaıdy. balalar estise shoshyr...

Tań eleń-alańda Esirkep jymyn bildirmeı zytty. Áıeliniń túndegi tergeýi qatty alańdatty. Eger osyndaı qyspaqqa túse berse, ýádege tura almaı, shyndyǵyn amalsyz ashyp tastaýy da yqtımal-aý. Egde kisimen eki aradaǵy basty shart — qupıany ashpaý edi ǵoı. Al ony oryndaý kúnnen kúnge qıyndap barady. Artta qalǵan ýaqyt ishindegi úsh jyldy oılasa elesi qalmaǵan tuman sekildendi. Al aldydaǵy ótpeı jatqan jyldardyń jyljýy qıamet eken. Aı men aptanyń ózi syzdyqtap, kózi bitelgen elekten sorǵalaǵan sar sý sıaqtanady. Osy ýaqyt aralyǵynda Esirkep kóp nársege ózge kózqaras týdyrdy. Onsyz kún kóre almastaı kóringen talaı dúnıeniń quny kók tıynǵa tatymaıtynyna kózi jetti. Saǵymsha buldyraǵan, qýsa jete almaıtyn, ýysyn toltyryp ustatpaıtyn talaı dúnıe — óziniń ras túkke turǵysyz ekenin dáleldedi. Esirkep ózine tıesili zattary tozbaıtyn, eshqashan ashtyq pen shólden taryqpaıtyn, pendelik yndyny toıattaǵan — máńgilik toqtyqty sezindi. Alǵashqy kezderi bul kúıi oǵan qatty unady. Jolaýshylardyń usynǵan aqshalaryn jalań qolmen almaý týraly kelisimge oraı ol arnaıy qapshyqqa saldyrdy. Qapshyqty úıine kelgen soń áıeline berip, tazarttyrdy. Onyń ishinde qundy qaǵazdar emes, baqa-shaıandar jatqandaı jıirkenishpen qarady. Adamdy ar-uıat, qanaǵattan aıyrǵan, az bolsa da kóp bolsa da baqytsyzdyqqa dýshar etken osy aqsha, múlik, nápsi degen zaýaldardy jan-tánimen jek kórdi. Ótken jolǵy kezdeısoq ushyrasqan aqsaqaldyń áldebir qudiret arqyly boıyna juqtyrǵan kúsh-qýattyń arqasynda osy dúnıelik zattardan qundylyq tanýdan qalaıyn dedi. Múmkin ólgen adam ǵana osylaı sezinýi tıis shyǵar degen oı da keldi, basyna... Sonda shynaıy tazalyqty tek ólip baryp seziný kerek bolǵany ma? O dúnıe degen ne? Onda eshqandaı materıaldyq qundylyq joq pa? Esirkeptiń shaqshadaı basy sharadaı bolýǵa aınaldy. Tek, óziniń tiri pendege tán qylyqtardan ajyrap, tula-boıyndaǵy qara, sary sýlary sarqylyp, táni áldeǵandaı bir túsiniksiz sáýlege orana bastaǵanyn ishteı sezedi. Ol ózin myna ómirden alshaqtap, ózge bir keńistikke aýyp bara jatqanyn aǵarady. Kúdikti bolsa da ásem tazalyǵy bar, jer betindegi topyraqqa uqsamaıtyn tabany bar, ózgeshe álemdi kóretindeı... Boıynan áli de tarap úlgermegen pendelik talaby tolyq óship, aýamen aralasyp ketetindeı múmkindigi bar, máńgi joǵalmaıtyn, máńgilikpen tutasqan sol tyń dúnıe ony ózine arbaı túsetin tárizdi... Egde kisiniń ótinishi esine keldi. «Eger, onsyz da ótip jatqan pendelik ǵumyryńnyń úsh jylyn maǵan qısań, seni adamzattyń asyly etip shyǵaramyn. Sen — rýh shýaǵy bolasyń!»

Keshkisin sol áńgime qaıta bastaldy. Áıeliniń esimi Meıizgúl edi. Ol eshqandaı ýájge kónetin emes. Kúni boıy ne bir suraqtaryn ázirlep, daıyndalyp alǵan syndy.

— Osydan shynyńdy aıtpasań, senimen ajyrasamyn!

— Janym-aý, senen jasyrǵan dáneńem joq! Imandaı shynym! Tek taǵy biraz mursat bershi, sosyn bárin jáıip salamyn.

— Sen nemene sheteldiń jansyzy bolyp ketkennen saýmysyń? Adam tanymastaı ózgergenińe qaraǵanda bir nársege urynǵansyń!

— Bári durys! Boldy! Maza bershi, aınalaıyn... tań bozynan kettim, bir qapshyq aqsha taýyp keldim... saǵan endi ne kerek?

— Maǵan sen kereksiń! Aqshań qurysyn! Úıdiń berekesi ketti, seniń myna túsiniksiz qylyqtaryńnan!..

— Meıizim meniń! Ózim de ábden qajydym.

— Qansha ýaqyt boldy meniń qolymnan bir túıir dám tatpaǵanyńa?

— «Qaǵanattan» iship júrmin ǵoı...

— Sen eshteńe iship júrgen adamǵa uqsamaısyń. Qaltańda soqyr tıyn da joq. Tamaq ish dep bergen aqshadan jylan kórgendeı jıyrylasyń. Nege?

— Bilmeımin... meniń qarnym ashpaıdy. Máńgilik toqpyn!

— Astapyralla, ne deıdi, mynaý? Sen júıke dertine shaldyqqannan saýmysyń?

— Odan da zorǵy...

— Jaratqan qudaıym-aý, qandaı kúıge dýshar ettiń, taǵy?

— Sharshaǵym keledi, qarnym ashyp, úıge asyǵyp jetkendi saǵyndym... myna ne tozbaıtyn, ne kirlemeıtin kıimderden jalyqtym! Mashınamnyń buzylǵan jerin jóndep maı-maı bolyp júrgen kúnderimdi ańsaımyn! El sıaqty pendeshe bir qalypty ómir súrgim keledi. Kir juqpaıtyn áınek bolǵym kelmeıdi, endi!..

— Seni kim zorlap júr? Bolǵyń kelmese bolma...

— Men úsh jylǵa kelisim-shartqa otyrǵanmyn. Shydaýym kerek. Shartty buzsam, baıaǵy taz kepeshimizdi qaıta kıemiz.

— Sharty da boq dúnıesi de qurysyn! Bar da buz!

— Eshqaıda barýdyń qajeti joq. Men qupıany ashtym, shart buzyldy.

— Oıbaı, attan! Seniń túriń ne bop barady?!

Esirkeptiń bet terisi sypyrylǵandaı usaq qan tamyrlary qyp-qyzyl bop byjynaı taramdanyp, odan ishki etteriniń bileýlengen sýretteri kórindi. Sosyn birte-birte ol kórinis sónip, ar jaǵynan aqsıǵan áppaq súıekter qalqyp shyqty. Qańqanyń syrty býaldyrlanyp sál turdy da sińirlerleri sýalyp, jikteri ashylǵan súıekter saldyr etip edenge tógildi. Kisi boıyndaı tutyp turǵan býaldyr tútin sáýlelene úp etip, joǵary usha jóneldi. Myna sumdyqty kózimen kórgen Meıizgúl esinen tana, úıilip jatqan súıekterdiń ústine jalp qulady...

Bazardan ıtermesin aldyna sap, ábden tıtyqtap kele jatqan Meıizgúl joldyń shetinde kóligimen arpalysyp jatqan kúıeýiniń ústinen tústi.

— Taǵy buzyldy ma?

— Bunyń buzylmaıtyn kúni bar ma? Ómir súrgiń kelmeı ketedi!

— Já, jetisip júrgen eshkim joq. Qashan kelesiń?

— E qaıdan bilem. Súıretsem de bir kelermin. Tań atqaly nár syzǵam joq.

— «Qaǵanattan» ishe salmadyń ba? Tamaǵy arzan deıdi ǵoı.

— Aıtady ekensiń! Aqsha únemdeımin dep shylymdy da tastadym. «Qaǵanatshylyn»!..

Osy kezde bulardyń tusynan bir egdeleý kisi ótip bara jatyp, Esirkepke kóz qıaǵyn tastady. Esirkeptiń tula-boıyn bir surapyl yzǵar osyp ótti. Jyrtqysh ańnan da olaı seskenbessiń, sirá! Tili kúrmelip, áıeline bara ber degendeı qolymen ym jasady da jan saqtaǵysy kelgendeı kapotynyń astyna súńgidi. Meıizgúl ıtermesin ıterip úı jaǵyna bet aldy. Onyń sońynan álgi egde kisi ádeıi ileskendeı...  

Esirkep boıyn muzdatqan sýyqtyń alystaǵanyn sezinip, kapot astynan shyǵyp, jan-jaǵyna barlaı qarady. Áıeli ketken jaqtaǵy kósheniń boıynan manaǵy egde kisiniń sulbasyn ańǵarǵandaı boldy. Ol aldyndaǵy ıterme qýalaǵan kelinshektiń sońynan búkeńdep erip bara jatty. Esirkeptiń kóńiline túsiniksiz alań ornady. Óz basynan áldebir beımálim jaǵdaıdy keshirgenin ishteı ańǵardy. Tek, onyń óń ıakı tús ekenin ajyrata alar emes. Kóligin tezdetip jóndeýge kiristi. Boıyn qaýip bılep, úıge asyqty...

— Qyzym, jumysyń aýyr bop, qatty sharshap júrgen sıaqtysyń? Arbańdy men ıteriseıin.

— Ata, onyńyz uıat qoı! Kúndegi tirligim, et ólip ketti.

— Olaı deýge bolmaıdy. Adam erteńge senim artyp, bir úmitke arqa súıeýi kerek.

— Meniń úmitim: ana úsh qarǵamnyń deni saý bolyp, elden qalmaı ómir súrse degen ǵana arman...

— Jaqsy arman eken! Al ózderiń she?

— Kúıeýim ekeýmiz be?

— Iá.

— Bizge eshteńe de kerek emes. Balalardyń kelesheginen ózge ne kerek bizge?

— Jeke bastaryńnyń baqyty degendeı.

— Onyń barlyǵy balalar týǵansha boldy da sosyn umytyldy, ata... Aýstralıa taýyǵy degendi estip pe edińiz?

— O nesi taǵy?

— Sondaı taýyq bar deıdi. Jumyrtqalaryn japyraqtyń astyna kómip, mınýt saıyn tumsyǵyn tyǵyp, qyzýyn ólshep, qysqasy balapandary shyqqansha tynym tappaı, aqyry zoryǵyp óledi eken. Sondaǵy onyń ǵumyry — alǵashqy balapan shyǵarǵan ýaqytqa deıin ǵana kórinedi.

— Sońyna urpaq tastap kóz jumady deseńshi. Tym qatal taǵdyr eken...

— Bizdiki de sol. Keshe ǵana burymy bulǵaqtaǵan erke qyz sekildi edim, endi turmystyń taýqymetinen jún-júni shyqqan jaman áıelge aınaldym.

— Bulaı bolýyna bir dáıekti sebep bolýy tıis qoı?

— Sebep — kedeıshilik. Osyǵan da táýba degizip qoıǵan — ishteı týǵan jasyq túısik... Daraqylyq ta bar. Oǵan únemdeýdi bilmeıtin berekesizdik qosylady. Sebep kóp, atasy. Ómirdi súıgenniń ornyna ony ıttiń etindeı jek kórgizetin sharasyzdyq taǵy bar...

— Eger men qol ushymdy bersem qalaı?

— Siz meni jeńil júriske yńǵaıly bireý dep qalǵan sıaqtysyz? Jarly bolsam da arlymyn!

— Keshir, qyzym! Ondaı oıdy oılaıtyn jastan ketkenmin.

— Qazirginiń shaldary qutyrǵan zaman! Peıilińiz adal bolsa aıtyńyz.

— Tek, bir shartym bar.

— Maqul.

— Qolyńa myna kartany tabys etem, kody ózińniń týǵan jylyń. Bunda qomaqty soma salynǵan. Ony úlken balań kámeletke tolǵanda ǵana alasyń. Oǵan deıin ruqsat joq. Osyǵan kelisesiń be?

— Qaljyńdap turǵan shyǵarsyz? Oıyn kóteretin jaǵdaıda emespin, atasy!..

— Ras aıtam! Bul qarjy seniń erteńge degen senimińdi arttyryp, boıyńa qýat, janyńa súıeý bolady dep oılaımyn. Oǵan deıin osy tirlikterińmen kún kóre berińder. Aldaryńda jarqyn tańnyń atatynyna senimdi bolý da bir baqyt emes pe?

Keshkisin alqym-julqym bolyp Esirkep te jetti. Beti-qolyn shala-sharpy jýyp, dastarqanǵa júgirdi. Kúni boıǵy ashtyqtan qany da túri de qaraıyp ketipti. Qarań-qurańy anda-munda ǵana qazyna kespesin qomaǵaılana asaýǵa kiristi.

— Saǵan bir qyzyq aıtaıyn ba?

— E ne?

— Úıge kele jatqanda bir egde kisimen áńgimelestim. Ózi qyzyq adam eken!

Basynda myna shal maǵan qyryndap kele me dep qaýiptendim. Sosyn qalaı sóılesip ketkenimdi ózim de bilmeımin. Eshqashan qaperime kelmegen ishki oılarymdy aqtaryp tastappyn.

— Basqa eshteńeń aqtarylǵan joq pa?

— Aqshany aıtasyń ba? Ol din aman. Kerisinshe ol maǵan kartyshka berdi.İshinde qomaqty soma bar, balań erjetkende ǵana ala alasyń, shartym sol dep.

— Oǵan deıin alsa neǵylady eken?

— Shart buzylady.

— Buzylsa buzyla bersin! Aqsha bizdiki ǵoı. Onyń shárýasy qansha?

— Bolmaıdy dedi. Bul senderdiń erteńge degen senimderiń, taǵy birdeńeler aıtty, umytyp qaldym...

— Erikken shaldyń qyljaǵy shyǵar?

— Kody seniń týǵan kúniń dedi.

— Eger ras bolsa, myna júıkeni tozdyrǵan kólikten qutylyp, bir shalqyr edik! Júr kettik. Bankomattan baryp tekserip kórelik.

— Bul bizdiń aqsha emes, balalarǵa arnalǵan qarjy. Solardyń keleshegine...

— Ottaıdy ekensiń! Aıtpady deme, bizdiń syrtymyzdan jasyryn kameramen ańdyp júr. Osy qarańǵyda baryp bileıik, ne bylyq ekenin. Óıtpese, kúndiz úńireńdep, elge kúlki-mazaq bolamyz!.. Bular jataqtaryna taıaý jerdegi bankomatqa jaıaý baryp, kartany salyp, kodty terdi. Bári oıdaǵydaı. Qoljetimdi somaǵa basty. Aldyńǵy 1 degen sannan soń qaptaǵan nólder shyqty. Ekeýiniń kózderi atyzdaı bolyp, bir-birine qarasty.

— Bárin almaıyq, jańa kólikke jeterdeı ǵanasyn shyǵaraıyq.

— Óziń bil.

Tablodan «Qarjyny tolyq shyǵarýdy ótinemiz.» degen jazý shyqty. Olar qaıtadan kodty terip, qoljetimdi somadaǵy shubyrǵan nólderdi sanaýǵa kiristi.

— Mynaý orasan aqsha ǵoı! Jıyrma nól sanadym.

— Balalardyń baǵy shyǵar, Esirkep osyǵan tıispeı-aq qoıalyqshy! Ash kózdikpen shartty buzamyz dep, keleshekke balta shaýyp júrmesek ıgi?!

— Qudaı berem dese, portyshkadan da bere salady degen osy! Ottama! Nólderdi sana, qyńqyldamaı... Qansha nól sanadyń?

— Jıyrma bir...

— Ol qansha degen aqsha?

— Men qaıdan bilemin! Áıteý kileń salaqtaǵan nóli kóp aqsha... Tereıin be?

Tabladon «Alynýǵa tıisti soma durys terilmedi. Sońǵy múmkindigińiz qaldy» degen jazý shyqty. Qoljetimdi somany qaıta ashyp, nólderdi yjdaǵatpen sanaýǵa kiristi. Birazdan soń ekeýiniń de kózderi buldyrap, nóldiń ústine nól shyǵyp, byj-tyj bolyp ketti. Esirkep eki kózin ýqalap, anadaı jerge baryp, ashýdan jerge bir túkirdi. Oımaqtaı jaryqqa eminip turǵan áıeline qarap aıǵaı saldy.

— Oıyńa kelgen nóldi tere salshy. Qursyn, keteıik! Mıym aınalyp ketti!

— Birese otyz, birese qyryq bop ketti, qurǵyryń!

Bankomat saqur-suqyr etip, aqshanyń ornyna tildeı qaǵazdy shyǵardy.

Meıizgúl túbirtekti alyp, ejiktep oqı bastady.

— «Shart oryndalmady»

— Shart oryndalmady!? — dep anadaı jerde turǵan Esirkep daýystaı qaıtalady da basyn qos qoldap ustaı aldy: — Shart! Iá, mende osyndaı

bir pálege jolyqqan sekildimin? Túsim be dep júrsem óńim de bolǵan eken ǵoı... Qap!

— Ras aıtasyń Esirkep, mende keıde ańyryp bir tústi oıyma ala berem... ol tús bolmaǵany ǵoı? Seniń súıekteriń shashylyp, óziń bý bolyp ushyp ketkeniń kóz aldymnan ketpeıdi!

— Iá, Meıizgúl... ekeýmizge bir synaq túsken eken. Ony oryndaı almadyq.

— Já, janym... qapa bolma. El irgesi tynysh bolsyn de. Osy pendelik tirliktiń bátýasyn bere gór dep tileıik. Sen aman bol, balalar aman bolsynshy. Basqa ne kerek...

— Solaıy solaı-aý... sen de aman bol Meıizim!

Kóktemniń endi kúsh ala bastaǵan býsanysty shaǵy. Qara órik pen sary óriktiń jarysa gúldep, endigi kelip-keter úsikten de jasqanbaı, ómirsheń túıinderin tastaýǵa asyqqan mezgili. Dúnıedegi barlyq tirshilik ıeleri yntyq sezimge bólenetin, tabıǵattyń tamyljyǵan bir ǵajap kezeńindegi — tymyq kesh edi. Osy juparǵa malynǵan erli-zaıypty ekeý: ústilerinen bir júk túskendeı tynystaryn keń alyp, keremet serýen sýretpen túndi úńgip, uzap bara jatty...

— Osylaı qol ustasyp júrgenimiz qashan edi, Esirkep?

— Qyz-jigit bolǵan shaǵymyzda shyǵar...

Bularǵa qarsy kele jatqan beısaýat jalǵyz qara, tustaryna jaqyndaı bere — qaltarys kóshege aýyp ketti. Ol — ótken jolǵy egde kisi edi. Kilt toqtady da alańsyz ketip bara jatqan ana ekeýiniń sońynan súzile, biraz qarap turdy. «Bular qıaldasa da zatty kóretin, ushsa da zatqa minip ushatyn qyzyq jaratylys eken!? Túsinbedim...» Osyndaı tujyrymǵa kelgen ol kúrsiniske uqsas dybys shyǵardy da quıyn sekildi úıirile kóterilip, qarańǵylyq boıaýyna sińip, ǵaıyp boldy...

---