Ósimdik jasýshasy
Aqmola oblysy, Ereımentaý aýdany,
"Maltabar orta mektebi" KMM - i
bıologıa pániniń muǵalimi
Mýkasheva Aınur Jaqıaqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Ósimdik jasýshasy
Sabaqtyń maqsaty:
1. Jasýshanyń tirshiliktiń eń kishkentaı qurylymdyq birligi ekenin uǵyndyra otyryp, onyń qurylysymen tanystyrý;
2. Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, bilimderin jetildirý;
3. Eńbeksúıgishtikke, jaýapkershilikpen jumysty atqara bilýge, qorshaǵan ortany qorǵaı bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq, zerthanalyq jumys jasaý
Ádisi:
Kórnekilik: mıkroskop, ósimdik jasýshasynyń qurylysynyń plakaty, ınteraktıvti taqta, lýpa, preparat daıyndaýǵa arnalǵan zattyq shyny, jabyn áınek, qabyǵy arshylǵan pıaz, sapty ıne
Barysy:
1. Uıymdastyrý
2. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Ulǵaıtqysh quraldar
1. Oqýshylar, óte usaq, kózge kórinbeıtin tirshilik ıelerin nemese jasýshany qaraý úshin qandaı ulǵaıtqysh quraldar qoldanamyz?
2. Ótken sabaqta qandaı mıkroskoptyń qurylysymen tanystyq?
3. Jaryq mıkroskopynyń qurylysyn aıtyndarshy, aldymyzdaǵy mıkroskoptarǵa qaraıyq.
4. Kóretin zatty neshe ese úlkeıtetinin bilý úshin ne isteımiz?
5. Preparatty qalaı daıyndaımyz?
6. Ózderin alda turǵan zattardy (zattyq shyny, jabyn áınek, sarymsaq, pıpetka, sý, sapty ıne) paıdalanyp preparat jasandar
7. Osy preparatty mıkroskopqa ornalastyraıyq
8. Ornalasqan preparatty qaraımyz, ne baıqadyq?
3. Jańa taqyryp:
Búgin biz preparattan kórip otyrǵan jasýshanyń qurylysymen tanysamyz. Interaktıvti taqtaǵa naza aýdaryndar. Myna sýret ósimdik jasýshasynyń qurylysy. Jasýshanyń óte kishkentaı ekenin bilemiz, sol kishkene ǵana tirshiliktiń qúrylym birliginiń qurylysy kúrdeli bolady eken. Jasýshanyń syrtqy bóligi qabyqshasy dep atalady. Ol óte tyǵyz, qalyń, qatty, ystyq sýda, basqa da qosylystarda erimeıtin myqty bolady. Qabyqsha jasýnyqtan turady. Onyń óte juqa jerin sańylaý dep ataıdy. Sańylaý arqyly za almasady. Qabyqsha ishki bólikterdi zaqymdanýdan qorǵap, jasýshaǵa myqtylyq, beriktik qasıet beredi. Jasýshanyń ishindegi qoımaljyń zat sıtoplazma dep atalady. Onyń ishinde túrli qyzmet atqaratyn organoıdtar bolady. Olar: ıadro, plasıdter, vakýol t. b.
Eń basty organoıd ol, ıadro dep atalady. Ol jasýshanyń kóbeıýine qatysady. Syrtyn eki qabat qabyqsha qaptaıdy. Iadro qabyqshasynda da sańylaýlar bar. ıaǵnı sıtoplazma men ıadro arasynda da zat almasyp turady. Plasıdterdiń ósimdik jasýshasynda úsh túri bar, olar: hloroplast, hromoplast, leıkoplast. Hloroplast – ósimdikke jasyl tús beredi, onda jasyl pıgment hlorofıl bar. organıkalyq zat túzýge qatysady. Hromoplast – gúl kúltelerine, kúzgi japyraqtarǵa, pisken jemisterge, jemtamyrlarǵa qyzyl, sary tús beredi. Leıkoplast – ósimdiktiń tuqymynda, tamyrynda, túıneginde kezdesetin tússiz, usaq deeshikter. Vakýol – ósimdiktiń qysymyn rettep otyratyn organoıd, eger ósimdik jasýshasynda qysym ózgerse, ósimdik qurap qalady. Vakýoldyń ishi shyrynǵa toly bolady.
4. Endi aldymyzdaǵy mıkroskoptan kórip otyrǵan preparattyń sýretin ınteraktıvti taqtadaǵy sýretpen salystyra otyryp, sýretti dápterge salý kerek.
5. Bıologıalyq dıktant
1. Jasýsha............ jasýshanyń chyrtyn qaptaıdy.
2. Qabyqshanyń juqarǵan jerin.......... dep ataıdy.
3. Jasýshanyń tirshiligine qajetti zattar.......... ornalasady.
4......... kóbeıýge qatysady.
5. Quramynda bolatyn boıaǵysh zattardyń túsine qaraı plasıdter.......,
......., jáne....... dep bólinedi.
6. Jasýsha ishindegi qysymdy retteýge qatysatyn organoıd ol -....... dep atalady.
6. Jańa tańysqan termın sózderdi sózdik dápterge jazyp qoıý:
Jasýsha qabyqshasy, sıtoplazma, ıadro, plasıd, hromoplast, hloroplast, leıkoplast, vakýol
7. Úıge tapsyrma: oqyp kelý, keste toltyrý: jasýshanyń qurylysy jáne atqaratyn qyzmeti
"Maltabar orta mektebi" KMM - i
bıologıa pániniń muǵalimi
Mýkasheva Aınur Jaqıaqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Ósimdik jasýshasy
Sabaqtyń maqsaty:
1. Jasýshanyń tirshiliktiń eń kishkentaı qurylymdyq birligi ekenin uǵyndyra otyryp, onyń qurylysymen tanystyrý;
2. Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, bilimderin jetildirý;
3. Eńbeksúıgishtikke, jaýapkershilikpen jumysty atqara bilýge, qorshaǵan ortany qorǵaı bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq, zerthanalyq jumys jasaý
Ádisi:
Kórnekilik: mıkroskop, ósimdik jasýshasynyń qurylysynyń plakaty, ınteraktıvti taqta, lýpa, preparat daıyndaýǵa arnalǵan zattyq shyny, jabyn áınek, qabyǵy arshylǵan pıaz, sapty ıne
Barysy:
1. Uıymdastyrý
2. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Ulǵaıtqysh quraldar
1. Oqýshylar, óte usaq, kózge kórinbeıtin tirshilik ıelerin nemese jasýshany qaraý úshin qandaı ulǵaıtqysh quraldar qoldanamyz?
2. Ótken sabaqta qandaı mıkroskoptyń qurylysymen tanystyq?
3. Jaryq mıkroskopynyń qurylysyn aıtyndarshy, aldymyzdaǵy mıkroskoptarǵa qaraıyq.
4. Kóretin zatty neshe ese úlkeıtetinin bilý úshin ne isteımiz?
5. Preparatty qalaı daıyndaımyz?
6. Ózderin alda turǵan zattardy (zattyq shyny, jabyn áınek, sarymsaq, pıpetka, sý, sapty ıne) paıdalanyp preparat jasandar
7. Osy preparatty mıkroskopqa ornalastyraıyq
8. Ornalasqan preparatty qaraımyz, ne baıqadyq?
3. Jańa taqyryp:
Búgin biz preparattan kórip otyrǵan jasýshanyń qurylysymen tanysamyz. Interaktıvti taqtaǵa naza aýdaryndar. Myna sýret ósimdik jasýshasynyń qurylysy. Jasýshanyń óte kishkentaı ekenin bilemiz, sol kishkene ǵana tirshiliktiń qúrylym birliginiń qurylysy kúrdeli bolady eken. Jasýshanyń syrtqy bóligi qabyqshasy dep atalady. Ol óte tyǵyz, qalyń, qatty, ystyq sýda, basqa da qosylystarda erimeıtin myqty bolady. Qabyqsha jasýnyqtan turady. Onyń óte juqa jerin sańylaý dep ataıdy. Sańylaý arqyly za almasady. Qabyqsha ishki bólikterdi zaqymdanýdan qorǵap, jasýshaǵa myqtylyq, beriktik qasıet beredi. Jasýshanyń ishindegi qoımaljyń zat sıtoplazma dep atalady. Onyń ishinde túrli qyzmet atqaratyn organoıdtar bolady. Olar: ıadro, plasıdter, vakýol t. b.
Eń basty organoıd ol, ıadro dep atalady. Ol jasýshanyń kóbeıýine qatysady. Syrtyn eki qabat qabyqsha qaptaıdy. Iadro qabyqshasynda da sańylaýlar bar. ıaǵnı sıtoplazma men ıadro arasynda da zat almasyp turady. Plasıdterdiń ósimdik jasýshasynda úsh túri bar, olar: hloroplast, hromoplast, leıkoplast. Hloroplast – ósimdikke jasyl tús beredi, onda jasyl pıgment hlorofıl bar. organıkalyq zat túzýge qatysady. Hromoplast – gúl kúltelerine, kúzgi japyraqtarǵa, pisken jemisterge, jemtamyrlarǵa qyzyl, sary tús beredi. Leıkoplast – ósimdiktiń tuqymynda, tamyrynda, túıneginde kezdesetin tússiz, usaq deeshikter. Vakýol – ósimdiktiń qysymyn rettep otyratyn organoıd, eger ósimdik jasýshasynda qysym ózgerse, ósimdik qurap qalady. Vakýoldyń ishi shyrynǵa toly bolady.
4. Endi aldymyzdaǵy mıkroskoptan kórip otyrǵan preparattyń sýretin ınteraktıvti taqtadaǵy sýretpen salystyra otyryp, sýretti dápterge salý kerek.
5. Bıologıalyq dıktant
1. Jasýsha............ jasýshanyń chyrtyn qaptaıdy.
2. Qabyqshanyń juqarǵan jerin.......... dep ataıdy.
3. Jasýshanyń tirshiligine qajetti zattar.......... ornalasady.
4......... kóbeıýge qatysady.
5. Quramynda bolatyn boıaǵysh zattardyń túsine qaraı plasıdter.......,
......., jáne....... dep bólinedi.
6. Jasýsha ishindegi qysymdy retteýge qatysatyn organoıd ol -....... dep atalady.
6. Jańa tańysqan termın sózderdi sózdik dápterge jazyp qoıý:
Jasýsha qabyqshasy, sıtoplazma, ıadro, plasıd, hromoplast, hloroplast, leıkoplast, vakýol
7. Úıge tapsyrma: oqyp kelý, keste toltyrý: jasýshanyń qurylysy jáne atqaratyn qyzmeti
You Might Also Like
