InfoHub Logo

1982 jyly 22 ıýl men 31 ıýl aralyǵynda muhıttyń, ar jaǵyndaǵy Azattyq aralynda bolýdyń sáti túsken edi. Mundaıda alǵashqy kúnniń ábigeri kóbirek bolady.

Barlyq jón-josyǵy rettelgen soń Moskva-SHenon-Gavana baǵyty boıynsha 345 reıspen ushýǵa daıyndaldyq. Sheteldermen dostyq odaǵynyń qyzmetkerleri báıek bolyp júgirip júr. Qasymda Moskvadaǵy №3 qurylys úıiniń qurylysshylar brıgadıri Ivan Pavlovıch Demın. Qarapaıym, ustamdy adam eken, Sosıalısik Eńbek Eri, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, RSFSR Joǵarǵy Sovetiniń depýtaty. KPSS Ortalyq Komıtetiniń Halyqaralyq bóliminde bolyp shyqtyq. Nasıhat bóliminde Polánıchko Vıktor Petrovıchke jolyqtyq.

Ol ótken 1981 jyly maı aıynda Kýbada bolǵan eken. Meıilinshe táptishtep jazylǵan spravkamen tanystyrdy. Partıa, ıdeologıa jumysynda nazar aýdarar jaılar kóp.

— Kópshiliktiń pikirin jınaý. 48 saǵattyń ishinde búkil el boıynsha halyqtyń pikirin bilýge bolady. Nazar aýdarar jaı.

— Revolúsıalyq rýhy bolmaǵandyqtan partıadan shyǵarady. Naqty qalaı isteledi eken?

Jazýshy Samýel Feıhomen kezdesý de durys bolar edi. Oıǵa baı, biregeı adam sekildi.

Moskva ýaqyty boıynsha 17.30 saǵat. Sheremetevo-2 halyqaralyq aeroportyna keldik. Bizdi osydan úsh kún buryn Almatyda kezdestirgen Irına Vladımırovna Baskakova ertip keldi. Ol respýblıka astanasyna kýba-sovet dostyǵy Asosıasıasynyń vıse-prezıdenti Gose Gonsalesti, onyń qasyndaǵy Nereıda del Pınony ertip ákelgen bolatyn. Osylardyń qatysýymen bizdiń Dostyq qoǵamynda sovet-kýba dostyǵy qoǵamynyń Qazaq bólimshesi quryldy.

Qonaqtar óte razy boldy. Almatynyń kórkine aýzyn ashyp, kózin jumdy.

Irına Vladımırovanyń rıza bolǵandyǵy sonshama, jan ushyryp júgirip júr. Almatydan kelgen beti, úıine barmastan bizdi shyǵaryp salý qamynda eken. Eki aıtyp, bir aıtyp, Qazaqstanǵa, onyń baılyǵyna, qonaqjaılylyǵyna orala beredi. Eń jaqsy nasıhatshy ómir shyndyǵynyń ózi degen ras bolý kerek. Ǵajap shyndyǵymyz bolmasa, ol munshama tańyrqaı alar ma edi. Ispan tilinde jetik sóıleıdi. Moskvadaǵy kýbalyqtarǵa da keremet etip jetkizdi bilem.

...Mine ushyp shyqtyq. Moskvanyń bul jylǵy qalyń jańbyry taǵy da bir kózge tústi. Biz júrgenshe quıyp ketti.

Jol uzaq. Soltústik Irlandıanyń Shenon qalasyna deıin 4 saǵat 10 mınýt ushpaqpyz. Evropany kókteı ótemiz. «IL-62» laıneri halyqaralyq talapqa saı jaıly etip jabdyqtalǵan. Jatasyń ba, turasyń ba, tamaqtyń qandaı túrin ishesiń - 1- klass dárejesinde qyzmet etedi.

Samoletpen 4 saǵattyq jolǵa úırengenbiz ǵoı. Almaty men Moskva arasy tap sondaı emes pe. Júrekti qobaljytatyn ar jaǵy. Shenonnan Gavanaǵa deıin 8 saǵat 30 mınýttyq jol. Onyń ústine tek muhıttyń ústimen ushamyz. Táńirdiń ózi saqtasyn.

Kózdi ashyp-jumǵansha Shenonǵa keldik. Ózge dúnıe, ózge el. Bári bóten, adamdary da, tártip - salttary da bóten. Samolet zapravka jasaýy kerek. Bir saǵat aıaldadyq.

Shet tilin bilmeýdiń qorlyǵyn osymen birneshe ret órdim. Eshkimmen tildese almaısyń. Ivan Pavlovıch ekeýmiz ǵana bir - birimizge ermekpiz. Kýbalyqtar kóp, «Ogonek» sıaqty jýrnalynyń redaktory birge keldi. Bir adam bar. Tildese almaımyz. Olar oryssha, biz ıspansha bilmeımiz.

Bakýde, Odessada oqyp, kanıkýlǵa qaıtyp kele jatqan eki qyzdy taptyq. Solardyń shala orysshasy ájeptáýir ájetke jarady. Bir — birimizben tildesip, tynysymyz keńip qaldy...

Shenonnan ushyp shyqtyq. Shetsiz, sheksiz muhıttyń ústi. Terezeden qarasań záreń ketedi. Mynaý samolettiń ekıpajy neǵylǵan erjúrek adamdar. Úsh júzge jýyq adamnyń taǵdyryna degen jaýapkershilikti moıyndaryna alyp, meńireý muhıttyń ústimen zýlap keledi.

Ózińshe samolettiń dúriline muqıat den qoıǵandaısyń. Bir jeri aqaý berip júrmes pe eken... Biraq qoldan keler ne bar. Qur dalbasa ǵoı.

Quddy kúndi qýyp kele jatqandaımyz. Moskva ýaqyty boıynsha saǵat 24.00. Naǵyz tátti uıqynyń shaǵy. Biraq kádimgi besindegideı kún shaqyraıyp tur. Adamnyń uıqysy kelmeıdi eken. Muhıttyń ústin tutasyp qaptaǵan qalyń aq maqtadaı bulttan kóz almaısyń. Onyń asty túpsiz muhıt ekeni esińe túskende júregiń zý ete qalady.

Onyń ústine mana shyǵarda stúardessa qyz: «Eger sýǵa qona qalatyn májbúr jaǵdaıda, mynany bylaı kıesińder» dep qutqarýshy kostúmdi kórsetken bolatyn.

...Kúndi áli qýyp kelemiz. Moskva ýaqyty boıynsha tańǵy saǵat 4 bolǵanda kún áreń batty. Áli tórt saǵattyq jol bar. Eptep kóz ilgen boldyq. Biraq samolettiń shýyly uıyqtata qoıa ma?

Gavanaǵa tańǵy saǵat segizde keldik. Jergilikti ýaqyt saǵat 12.00 eken. Bizdi Kýba-Sovet dostyǵy Asosıasıasynyń prezıdenti Soılo Marınelo bastaǵan kýbalyq dostar qarsy aldy. Ol osyndaǵy, arysy búkil Latın amerıkasyna belgili onkolog-ǵalym eken. «Vrevırerıo» qonaq úıine toqtadyq. Túńgi saǵat 1-de qonaq úı kádimgi toı jasap jatqandaı abyr-dabyr. Restoranda mýzyka, bı, qaptap júrgen jastar.

Joldyń qashyqtyǵyna qaramastan jalpy kóńil-kúıimiz jaman emes sekildi. Sharshaǵandyq kózge uryp turǵan joq. Dala tymyrsyq, teńizdiń dymqyl aýasy kóılekti denege jabystyryp tastady.

Qonaqúıdiń ishi salqyn eken. Kondısıonerdiń kúndiz-túni jumys istep turǵany aıdan anyq. Aıaq-qoldy sozyp demalýǵa bolatyn sekildi. Aman esen jetkenimiz kóńilge qýanysh.

23 ıýl. Demalyp, tynyǵyp turdyq. Qonaq úıdiń 15-shi etajynan qala alaqandaǵydaı kórinedi. Sheksiz-shetsiz muhıt. Meksıka buǵazy jaǵy tolqyp - tolyqsyp jatyr.

Saǵat 10.00-da aýdarmashy Nelson Belo kelmek. Sovet Odaǵynda oqyp, oryssha úırengen. Myqty bolmaǵanmen aýdarǵanyn túsinemiz. Erteńgilik tamaq ishken soń, qalany aralaýǵa shyqtyq.

2 mıllıonǵa jýyq halyq turatyn Gavana — eski stıldiń de, jańa stıldiń de qalasy. Kúnniń ystyǵyna qaramastan halyq qyzý jumys ústinde.

Aǵy da, qońyry da, qarasy da kezdesedi. Bárine ortaq bir qasıet kóńildi, aq jarqyn. Búkpesiz yqylaspen qarsy alady, sóılesedi. Sovet eline degen qaltqysyz kóńil atoılap tur.

Sonyń arqasy shyǵar, alystan kelgenimizdi umytyp, asa bir súıikti dosymyzdyń úıinde

qonaqta júrgendeı sezindik.

Mashınamen zyryldatyp, kókteı ótip, túske deıin araladyq. Kórgenderimizdiń bárin Kýba týraly oqyǵanymmen salystyram. Bul halyq azattyq jolynda kep kúresken. Mynaý eskertkishter sonyń belgileri. Kýbalyqtar Hose Martınge qoıylǵan eskertkishti asa maqtanyshpen kórsetedi. Ol 1895-1898 jyldardaǵy ulttyq - azattyq qozǵalysty bastaǵan qaharman. Eskertkish batyr ulǵa laıyq - aq. Qalanyń dál ortasyna qoıylǵan eken.

Bul halyq eń alǵash ıspandyq qanaýǵa qarsy 1868-1878 jyldary bas kóterdi. On jylǵy soǵys otarshyldardyń esin tandyrdy. Sosyn 1895 jylǵy Hose Martı, Antonıo Maseo, Maksımo Goles kóterilisi. Bul tereń mándi kóterilis edi. 1902 jyly formaldi túrde táýelsizdik aldy. Shynynda AQSH-tyń jartylaı otary boldy. Ol otarshyldyqty Amerıka 1906-1909, 1912, 1917, 1922 jyldardaǵy ınterventtik soǵystarymen baıandy etýge tyrysty. Aqyry 1952 jyly general F.Batıstanyń ozbyrlyq úkimeti ornady. AQSH soǵan súıenip, Kýba halqyn tuqyrtyp ustamaó boldy. Alaıda revolúsıalyq kúres elýinshi jyldardyń ortasynda qaıta jandandy. Sóıtip, 1959 jyldyń 1 ıanvarynda jeńiske jetkizdi. 1942 jylǵy H.Kolýmb ashqan, 16 ǵasyr boıy Ispanıanyń quldyǵynda bolǵan, odan soń amerıkandyq ımperıalızmniń ezgisin kórgen qaharmandar araly — Azattyq araly bolyp álemge tanyldy. Sońǵy Kýba revolúsıasynyń bir ereksheligi onyń negizgi formasy partızandyq qozǵalys boldy.Ony jer-jerde jumysshy taby qoldady.

Asa tereńdemegende osynyń ózi qanshama maǵlumat, halyq jóninde qanshama derekter beredi. Revolúsıalyq rýhy kúshti halyq.

Ony tústen keıin qalalyq mýzeıdi aralaǵanda da baıqadyq.

Túski asqa prezıdent Soılo Marınelonyń qatysýymen otyrdyq. Áńgime yqylasty, jyly shyraıly jaǵdaıda ótti. Qazaqstan jóninde kóp aıttym. Aıtaryń bar bolsa kóńildi aıtasyń ǵoı. Qandaı baqyttymyz. Soılo tańdaǵanynan basyn shaıqap - shaıqap qoıady. Almatyǵa kelip ketkisi keldi. Onkologıanyń jaıy da áńgime boldy. Bul kisi Amerıkaǵa da áıgili, bizdiń elimizge de belgili úlken ǵalym eken. Jasy alpystan assa da kúnine 2-3 operasıa jasaýdan áli qalmapty.

Áńgimesiniń jaqsy bolýyna osynda isteıtin Gnılosyrov Vıktor Ivanovıchtiń de úlken septigi tıdi. Ispan tilinde erkin sóıleıdi, erkin aýdarady.

Ǵalymmen áńgimemizdi áli de jalǵastyrýǵa kelistik.

Tústen keıin bizge demalys berdi. Kún ystyq, zoryqpasyn degen bolýy kerek. Nomerde biraz tynystap, Ivan Pavlovıch ekeýimiz qonaq úıdiń qorasyndaǵy baseınge túsýdi jón kórdik. Teńiz sýy, rahattanyp 40 mınýt sýda júrdik. Sýdan shyǵa kýbalyqtar syra iship jatyr.

Munda sýsynnyń bári tastaı salqyn kúıinde, muzben beriledi eken. Tamaǵymen qorqatyn eshkim joq pa dedim. Tamaǵy aýyrsa da kún ystyq jazyp jiberetin shyǵar.

Keshke taǵy da kelgen kúngi kórinis. Kóńildi jurt. Qazir Kýbaǵa tán karnavaldyń ótetin shaǵy eken. Kósheler de soǵan laıyq bezendirilgen. Astan keıin jurtty qaıyrdyq ta, Ivan Pavlovıch ekeýimiz túńgi saǵat 10.00-da karnavaldy kórýge shyqtyq. Dástúrli kóńildilik dástúrli aq jarqyndyq toıy qol bulǵap shaqyrǵandaı boldy.

24 ıýl. Bul kúnniń senbi ekenin bilmeı qalyppyz. Negizgi kelgen maqsatymyz — ataqty Monkada shabýylynyń 29 jyldyǵyna, sonyń saltanatyna qatysý. Ol bıyl Granma provınsıasynda ótpek boldy. Kýbada 14 provınsıa (bizdegi oblys) bar. Monkada shabýyly saltanatyn ótkizýdi jeńip alý jolynda olardyń arasynda jarys ótkiziledi. Kýba tarıhynda «26-ıýl qozǵalysy» dep atalatyn bul oqıǵaǵa óte erekshe mán beriledi eken. Óıtkeni revolúsıalyq kúreske zor serpin bergen bul oqıǵa — umytylmas oqıǵa. Bul oqıǵanyń óz týy da bar. Jartysy qara, jartysy - qyzyl. Ortasynda «25» degen sıfr. 29-ıýl kúni bolatyn sol saltanatqa qatysý úshin samoletpen ushpaqpyz. 900 kılometr jer, baǵytymyz Granma provınsıasy. 26 ıýl kúni munda Fıdel Kastro kelmek, sóz sóılemek.

Mine, 9.30-da arnaıy samoletke mindik. Bul reıs sol saltanatqa baratyn barlyq qonaqtardy otyrǵyzyp aldy.

Elshilikterden kóp adam bar. Ár tilde sóıleıtin, ár tústi adamdar. Sovet-Kýba dostyǵy koǵamy jibergen bizdiń delegasıa úsh adam: men, Ivan Pavlovıch Demın (Moskva), Vıktor Ivanovıch Gnılosylov.

Bir saǵattan keıin Olgın provınsıasynyń ortalyǵyna kelip toqtadyq. Jazǵy úlgimen salynǵan ádemi qonaq úı. Maǵan jeke nomer berdi. Dala janyp turǵanmen bólme ishi sap-salqyn. Keshke osy Olgın qalasynyń ortalyǵynda 26 ıýl qozǵalysyna arnalǵan saltanat bolmaq. Osydan úsh jyl buryn (1979j) búkil eldi qamtyǵan jarysta saltanatty ótkizý qurmetin osy provınsıa jeńip alǵan eken.

Granma bul jerden 70 shaqyrym. Mashınamen barmaqpyz. Erteńgi ótetin saltanatty asyǵa kútýdemiz.

Tropıkanyń jaǵdaıynda mundaı úlken sharalar kún batyp, salqyn túsken soń bolady eken.

Keshki saǵat 20. As ishken soń bizdi arnaıy avtobýspen alańǵa alyp júrdi. Tez qarańǵy úıirilip, qala elektr jaryǵyna bólendi. Jan-jaqtan jurt aǵylyp kelip jatyr. Kóńildi, qoldarynda transparanttar. Alańnyń shetin ala úlken plakat. Onda Kýbanyń azattyǵy úshin kúresip qaza tapqandardyń sýreti. 30 myńdaı adam alańǵa jınaldy. Ine shanshar jer joq. Adam muhıt dersiz. Revolúsıalyq óleńder aıtylyp tur.

Saǵat 21. Respýblıkanyń gımni oınaldy. Bul saltanattyń bastalǵany. Kýba Komýnıstik partıasynyń Olgın provınsıaldyq komıteti Saıası Búrosynyń músheligine kandıdat eken.

Jınalǵan adamdar tik túregep tur. Kelgen qonaqtarǵa, jergilikti partıa men úkimet basshylaryna bıiktigi úsh metrdeı kóterme úlken sahna jasalǵan. Sahnanyń eki jaǵyna birneshe qatar oryndyq qoıylǵan. Sol oryndyqtardyń ekinshi qatarynan oryn teptik.

Sahnanyń ortasynda bıik minbe. Sóıleýshilerin kútip tur.

Eń aldymen saltanat ashyq dep jarıalandy.

Sosyn 1953 jyly Monkadada revolúsıonerlermen birge bolǵan ardager áıelge — Melba Erıandeske pıonerler gúl tapsyrdy. Búkil alań qurmet kórsetip qol shapalaqtap turyp aldy. Pıonerler eki nomer oryndady.

Sosyn Olgın provınsıa partıa komıtetiniń birinshi sekretary, Kýba Kompartıasy Ortalyq Komıtetiniń Polıtbúro músheligine kandıdat sóz sóıledi.

Kýbalyq qaıratkerler qaǵazsyz sóıleýdi dástúrge aınaldyrǵan. Fıdelge eliktep, ekpindetip, qolyn sermep - sermep, birese siltep tastap, bir jarym saǵat sóıledi. Jurt jalyqqan joq, qaıta-qaıta qol shapalaqtady. Sheshendik ónerdiń osy túri halyqqa tegi etene sekildi. Sóıleı-sóıleı adam tóseletin de shyǵar.

25 ıýl. Ertemen 70 shaqyrymdaı jerdegi Granma provınsıasynyń ortalyǵy Vaıamaǵa bet aldyq. Munda «Gımn» alańynda merekege baılanysty Karlos Manýel de Sesperestiń eskertkishine gúl qoıýǵa qatysýymyz kerek.

İshi salqyndatylǵan jaıly avtobýspen sheteldik elshilik ókilderimen birge kelemiz.

Eki jaǵymyz qant trostnıgi (quraǵy) men banan aǵashtarynyń plantatsıalary.

Quraqty kórýim alǵash edi. Qamys qusap qalyń ósedi eken. Bir bóligin noıabr - dekabr aıynda egip, martta - aprelde jınaıdy, bir bóligin mart - aprelde egip noıabr -dekabrde jınaıdy.

Jınaý mezgilin safra dep ataıdy. Naǵyz qyzyl tanaý shaq bolady eken. Óıtkeni quraqty sol sátinde zavodqa alyp ketpese, qantyn tez joǵaltatyn kórinedi. Dúnıe júzinde qanttyń tórtten bir bóligin beretin eldiń ekonomıkasy úshin bul daqyl - altyn daqyl. Qolmen buryn qalaı jınalyp kelgen. Qaıran negrlerdiń qaıraty - aı deseńshi. Qazir Sovet Odaǵynyń kómegimen quraqty jınaıtyn kombaın jasapty. Erteń ony Olgınnen kórmekpiz.

Baıamo qalasynyń ortalyǵy. Jurt qalyń jınalǵan. Shymqaı kók tústi kostúm kıgen mýzykanttar kózge birden túsedi. Olar saltanatty marshtar oınap tur.

Sesperestiń eskertkishiniń qarsysynda gımndi jazǵan Perýcho Fıgeredonyń eskertkishi. Osy eskertkishke tórt soldat venok ispetti etilip jasalǵan gúlder qoıdy.

Osy rásimnen keıin bizdiń delegasıa bólinip, Mansanılo qalasyna kettik. Baıamodan 70 shaqyrym.

Munda delegasıany Monkoda shabýylynyń tiri qalǵan ardagerleri kútip otyr eken. Óte ǵajap kezdesý boldy.

Qazir alpystyń ústine kelgen adamdar áli shıraq. Keýdeleri revolúsıalyq rýhqa toly. Sózderi jigerli. Bizdiń Oktábr revolúsıasynyń ardagerleri sıaqty revolúsıaǵa berilgendiktiń oty sharpyp tur. Ár elde osyndaı ot júrektiler bolmasa revolúsıanyń jeńýi qıyn ǵoı. Naǵyz jankeshti, rýhy kúshti adamdardyń ózi eken.

Maǵan Sovet eli, Qazaqstan týraly biraz áńgimelesýge týra keldi. Úlken yqylaspen tyńdady. Bizdiń elimizdegi jasampaz jumystyń aýqymymen tanystyrǵanda bastaryn shaıqap - shaıqap qoıady.

İshterinde ulty negr, shashyn aq basqan, iri deneli bir adam otyrdy. Alǵashqy kezde áńgimeni únsiz tyńdady. Birazdan keıin qozǵalaqtap otyra almady. Sóıtsem aqyn eken. Elimizdiń jetistikteri júregin qozǵap jiberse kerek, sózderin tógip - tógip jiberdi.

— Mine, bostandyq alý degen ne!

— Mine, eńbek bostandyǵy, ar bostandyǵy degen ne?

— Sosıalızm adamǵa eń kerektiniń bárin beredi.

— Bostandyq altynnan da qymbat.

— Biz bostandyq bir kezde aıaq asty bolǵan, satylǵan elde turdyq.

— Bostandyq qazyna, el baqytynyń kózi — bostandyqta.

Kózi jasaýrap, ar jaǵynan úlken bir tolqyn kóterilgendeı mol denesin qopara ornynan turdy.

— Biz Monkadaǵa shabýyl jasaǵanda eń aldymen bostandyqty bosatqymyz keldi. Bostandyqtyń qol-aıaǵyndaǵy qursaýdy kúl talqan etpek boldy. Shabýylymyz sátsiz bolǵanmen bostandyqty bosatýǵa bolady degen halyqtyń júregine ot tastadyq. Sol ot laýlap jandy. Mine, erkin elde bizde ómir súrip otyrmyz.

— Mynaý sizder kelgen bizdiń mereke. Monkada shabýylynyń 29 jyldyǵy biz úshin qymbat mereke. Men shydaı almaımyn.

Gúrildegen kúshti únimen óleń bastap jiberdi. Bári oryndarynan turyp qosyldy. Biz bir revolúsıalyq keshte otyrǵandaı sezindik.

Sóıtsek jańaǵy oryndalǵan «26 ıýl» gımni eken. Sózi de, mýzykasyn da jazǵan aldymyzda turǵan mol deneli Aýgıstın Dıas Kartaıa bolyp shyqty. Túrmede Kastromen birge otyrǵanda jazypty.

Ótken jyly Gavanada bolǵan bir kezdesýde Fıdel: «Sen eshnárse jazyp júrsiń be» depti. Kastronyń «sen» dep sóılesetin súıikti adamynyń biri eken. Fıdel túrmedegi, shabýyl kezindegi munyń ǵajaıyp erligin kózimen kórgen. Sodan revolúsıalyq kúres bulardy jymdastyryp jibergen. Aralarynan qyl ótpeıdi.

Álgi suraqqa «Latın Amerıkasynyń gımnin» jazdym dep jaýap beripti.

— Káni aıtshy.

Bul yńyldap aıtyp beredi...

Erteńinde ertemen búkil elge radıo álgi shyǵarmany sańqyldata oryndapty.

Mine, ǵajap kezdesý. Qarsy aldymyzda bir gımnniń emes, eki gımnniń avtory. Sońǵy gımndi de dostary bolmaı oryndattyrdy.

Aqyn babyna kelip alyp, Sovet eli, úlken dos úshin tost kóterdi.

Qazaqstan úshin bir tosty óleńdetip taǵy usyndy. Aýdarmashy aqyn bolmaǵan soń ol joldardy jazyp qalýdyń sáti túspedi.

Biraq, shyn yqylasty, júrek jardy tost ekeni bet júzinen, sóıleý maqamynan ábden baıqalyp turdy.

Monkada shabýylshylarymen birge sýretke tústik, tamaq ishtik. Tarıhı adamdardyń ortasynda boldyq.

Keterdegi jyly qoshtasýymyzǵa qala turǵyndary kelip qosyldy. Dostyqtyń manıfesasıasynda boldy. Ideıa ortaq, kúres ortaq, kún ortaq bolsa — dostyqtyń mereıi qashan da ústem ǵoı.

Bul kún aıtýly oqıǵalarǵa toly boldy. Olgın qalasyna qaıtyp kelgen soń, ózimiz toqtaǵan «Pernık» qonaq úıinen tamaq ishtik. Keshke teatrǵa barmaqpyz.

Konsert saǵat 21.00-de bastaldy. Birneshe ádemi nomerler. Dámdi, shaǵyn konsert. Eń sońynda mana kúndiz Monkada shabýylshylary aıtqan, avtorynyń óz aýzynan estigen «26 shilde» gımni. Búkil zal túregep turyp qosyldy.

Men Aýgıstın Dıas Kartaıany óte baqytty adam sanadym. Sózi, shyǵarǵan mýzykasy búkil el aýzynda.

Búgin osyndaı saltanat barlyq qalada, barlyq eldi mekende ótip jatyr. Barlyq jurt osy gımndi aıtýda. Kúreskerlerdiń gımni, kúreske shaqyratyn gımn. Konsertten shyqqan soń túnniń bir ýaǵynda bizdi eńbekshiler turatyn qalanyń kádimgi bir kvartalyna apardy. Aınala kýbalyq alasa úıler. Kóbi bir qatarly. Sonyń bireýiniń tóbesine mýzyka qoıǵan. Saltanatty, kóńildi mýzyka. Tórt jasar baladan qartqa deıin bári osynda. Biz revolúsıany qorǵaý komıtetiniń kvartaldyq Sovetiniń predsedateline jolyqtyq. Otyzdarǵa jetpegen jas jigit. Revolúsıany qorǵaý komıteti qoǵamdyq negizdegi uıym. Ár qalanyń ár kvartalynda onyń Soveti bar. Sol kvartalda kim ne istep júr, qaı úıde qandaı qonaq bar — soǵan deıin bilip otyrady eken bul sovet. Negizgi mindeti — halyqtyń pikirin zertteý, sony jıyp suryptap otyrý. Ol balalar tárbıesine de, turmys-salt máselesine de aralasyp otyrady.

Revolúsıaǵa qarsylar bas kótergende halyqtyń óz ınısıatıvasymen qurylǵan komıtet eken. Onyń boryshy — qyraǵylyq. Sharýashylyqta, saıası ómirde qandaı jaǵdaı bolyp jatyr — sonyń bárine zer salyp otyrýǵa mindetti. Tez habarshy da osy.

Mynaý merekege ázirlik tusynda bul organnyń jumysy tipti kóbeıip ketetin bolsa kerek. 24 ıýl kúni qalanyń ortasyndaǵy úlken alańǵa jurttyń mol jınalýyn qamtamasyz etýge kúsh salǵandar sol komıtetter. Bul komıtettiń aýdandyq, qalalyq, provınsıalyq (oblys) búkil eldiń óziniń organy bar.

Jurt kóńildi bolý úshin bári qarastyrylypty. Úlken qazanda qaınatylyp jatqan kójeni, úıitip jatqan toraıdy kórsetti.

— Osydan 24 ıýldi uıyqtamaı qarsy alamyz, — deıdi kvartaldyq Sovettiń predsedateli.

Sovet elinen ekenimizdi bilip, bári bizge qol soqty. Maǵan da bir-eki aýyz jyly lebiz bildirýge týra keldi. Onsyz da kóńildi halyq mereke qýanyshymen tipti dúrildep ketken.

Álgi kvartaldan attanyp, qonaq úıge bet aldyq. Jurttyń bári dalada. Sharaptaryn, syralaryn iship, bılerin bılep saırandap jatyr. Búkil qala qýanysh qushaǵynda. Mundaı shattyq bir ǵana bul qalada emes qoı. Búkil el búgin osyndaı qýanysh ústinde.

Túńgi saǵat 23.00-te qonaq úıde úlken qabyldaý bolmaq. Oǵan osynda kelgen dıpkorpýs túgel qatyspaq. Soǵan asyǵyp kelemiz. Qonaq úıdiń soltústik jaǵynda qoldan jasalǵan baseın. Sonyń aınalasynda ashyq aspan astynda qoıylǵan stoldar. Uzyn sany 300-den asa adam jınalǵan. Bári de erteńgi Baıamada bolatyn saltanatqa kelgender. Elshilerdiń kóbi áıelderimen júr. Dúnıe júzindegi talaı ulttyń ókilin osy jerden kórgendeısiń. Bári de Kýbada isteıtindikten ıspan tilinde sóıleıdi.

Tamaqty baseın jaǵalata «shvedtik stol» prınsıpimen samsatyp qoıǵan. Árkim kereginshe alyp, stolǵa otyrady. İshimdikti suraýynsha ákep beredi. Bul jerdegi «kúlt» syra. Bizdiń delegasıa da tıisti ornyn aldy.

Mebeldiń túsi aq tús eken. Bólmelerde de, qonaq úıdiń holdary da, stoldar da appaq. Aǵashtyń tapshylyǵy ma eken, álde únem turǵysynan ba, oryndyqtary ádemi jyltyldaq etip plasıkadan quıylǵan. Otyrýǵa da jaıly, taza da. Áneý kúni kelip túskende de aeroporttan sony baıqaǵan edim.

Jurt birin biri merekemen quttyqtap, soǵystyryp jatyr. Baseınniń bir basynda shaǵyn sahna. Soǵan túrli-tústi kıinip, estradalyq ansámbl shyqty.

Kádimgi estradalyq qutyrǵan bıler men qulaq jarǵan ánder. Repertýary, baıqaımyn, kýbalyq revolúsıalyq rýhta. Bir nomerinen bir nomer asyp túsedi. Tamaqtan góri sony tamashaladyq. Eki saǵat jalyqtyrmaı jaqsy kóńil kúı týǵyzdy. Saǵatymyzǵa qarasaq túńgi saǵat 01.00. Osy kezde orkestrdiń adamdary, negizgi bıshilerdi mýzykalaryn oınaǵan kúıi stoldardy aralap, jurtqa qoshtasý sálemin jasady. Dıplomattar, qonaqtar tik turyp, kórsetken qyzyqty da qyzýly konsertine rızashylyq bildirdi.

Ansámbl ketken soń, basqa jaqtan mýzyka estildi. Bul bıge shaqyrǵan áýen - di. Biz ornymyzdan turyp, demalýǵa bettedik. Sol mýzyka tań atqansha basylǵan joq dedi ǵoı, qonaq úıdiń baseın jaǵynda turatyndar.

26 ıýl. Búgin úlken mereke. Saǵat keshki 4-te Granama provınsıasynyń ortalyǵy Baıamoǵa júrýimiz kerek. «Pernık» qonaq úıindegiler túgel júrmek.

Qala basshylary túske deıin bizdi aldandyrý maqsatymen arnaıy programma jasapty. Olgındi aralap kórmekpiz. Osynda Sovet eliniń kómegimen salynyp bitken quraq jınaıtyn kombaın zavody bar eken. Biz soǵan barýǵa tilek bildirdik.

Sóıtsek, búgin mereke kúni zavod jumys istemeıdi eken. Oǵan qaramastan bizben kezdesýge sovettik mamandardy alǵyzdy.

Mine, zavodymyz. İshinde júmysshylar joq. Erkin aralap kelemiz. Qarsy aldymyzda «KTP-1» kombaıny. Eger qant quraǵy degenińiz ný qamys dep uqsańyz, ony oratyn kombaınnyń qandaı bolatynyn oılaı berińiz. Quraqtyń qantty jeri tómengi jýan jaǵy bolatyn kórinedi. Sondyqtan «pyshaq» dep atalatyn aınalmaly dıski jermen jeksen qylýǵa tıis. Al plantasıa tegis emes, ári jer tasty. Sonda alǵashqy kezde jıi synǵan da jaǵdaı bolypty. Biraq osy zavod qant quraǵyn jınaýdy 50 prosent mehanıkalandyrýǵa múmkindik bergen. 1977 jyly iske qosylǵan zavod osynsha ıgi is atqarǵan. 1981 jyly 600 kombaın shyǵaryp josparly qýattylyǵyna jetken. Qazir elde 6 myń 300 kombaın jumys isteıdi. Sonyń eki myńnan astamy osy zavod shyǵarǵan tehnıka qalǵany Avstralıa men FRG- dan satyp alynǵan desedi.

Qalaı bolǵanda da bul zavod asa bir qıyn jumysta revolúsıa jasaǵan. Eńbektiń eń aýyr túri atanǵan qant quraǵyn jınaý sosıalısik Kýbada ǵana osylaısha jeńildetile bastaǵan. Qazirdiń ózinde 60 prosenti mehanıkalandyrylsa kóp keshikpeı túgel mehanıkalanady emes pe. Buryn osy provınsıada 12.000 «machechera» (qolmen shabatyndar) bar eken. Qazir sodan 300 ǵana adam qalǵan. Túsindirýdi qajet etpeıtin sıfrlar bul. Eki eldiń arasyndaǵy dostyqtyń shynaıy kórinisi. Qalada V.I.Lenın atyndaǵy gospıtál bar eken, orta mekteptiń úıin, sút kombınatyn kórdik. Bári jańa qurylystar. Bir qyzyǵy Kýbada terezege áınek salynbaıdy. Onyń ornyna beldeý - beldeý juqa taqtaı qoıylady, aralary sańylaýly bolyp keledi. Klımat jaǵdaıynyń ámiri bul. Úılerge batareıalar salyp ta áýre bolmaıdy. Óıtkeni qys joq qoı. Mine saǵat jergilikti ýaqyt boıynsha 16.00. İshi salqyn birneshe avtobýspen «Pernık» qonaq úıindegiler Granma provınsıasynyń ortalyǵy Baıamo qalasyna tarttyq. Kópten kútýli úlken saltanat osynda bolmaq. Barlyq 14 provınsıadan (bizdegi oblys) Gavanadaǵy búkil shet eldik elshilikten kelgen qonaqtardy qarsy alý ońaı ma. Joldyń tártibi, qalanyń tártibi, sonshama halyqqa mynadaı ystyqta sýsyn degendeı — bári baıamoldyqtardyń moınyna túsken júk.

Bir jarym saǵatta jetip keldik. Bıyl salynyp bitken "Rodına" atty alań. Ushy-qıyry joq halyq. Aınala, búkil qala merekedegideı bezendirilgen. Trıbýnanyń ózi bir 500 adamǵa jasalǵan. Eki ıarýs etilip istelgen. Joǵary ıarýsy bir 100 adamǵa, qalǵany tómengi ıarýsta. Baspasózde keıin jasalǵan habarǵa qaraǵanda bul kúngi saltanatqa 100 myńnan astam adam jınalǵan. Keń bir alqaptaǵy qyzyldy-jasyldy gúl jazyǵyna kelgendeısiń.

Biz ekinshi ıarýsta minbege jaqyn kelip otyrdyq. Bir kezde qasymyzǵa erip júrgen jigit egde tartqan bir egde áıelmen tanystyrdy. Ol osydan eki kún buryn Olgınde úlken qoshemet kórsetilgen Melba Ernandes eken. Monkodaǵy shabýyl jasaýǵa qatysqan eki áıeldiń biri. Ekinshisi Aıde Santamarıa osydan biraz jyl buryn qaıtys bolypty.

Melba bizdiń Sovet Odaǵynan ekenimizdi bilgen soń qushaqtap, qatty rızashylyq bildirdi. Merekege kelgenimizge rahmet aıtty.

Kópten kútken saǵat 18.00. Ortalyq trıbýnanyń joǵary ıarýsynda otyrǵandar dúr ete qaldy. Kýbanyń Fıdel Kastro bastaǵan partıa jáne memleket qaıratkerleri kórindi. Búkil alań qol soǵyp oryndarynan turdy. Uran tastap uzaq turyp aldy. Fıdel «jeter» degendeı belgi berdi. Halyq tyna qaldy.

Granma provınsıasyna osy saltanatty ótkizý qurmetine ıe bolǵan kýálik tapsyryldy. Ol bir 5 mınýttaı ǵana ýaqyt aldy. Sosyn minbege Fıdel kóterildi. Alań taǵy da halyqtyń shapalaǵynan jańǵyryqty. Partıanyń atyna, Kýbanyń atyna aıtylǵan urandar...

Ashyq aspan astynda kún kúıdirip barady. Borsha - borshamyz shyǵyp terledik. Halyq ystyǵyńdy eler emes. Qasymyzdaǵylar qazir jarty saǵattan soń ystyq qaıtady, saǵat 7-de kún batady, sosyn jaqsy bolady dep jubatady.

Úkimet basshylarynyń kórgeni de halyqtyń. kórgeni. Olarǵa arnaıy kóleńke jasalmaǵan. Fvdeldiń ózi de minbede, kúnge qasqaıyp qarap, sóılep tur. 2 saǵa 30 mınýt sóıledi. Aldymen Granma provınsıasynyń jetistigine, sosyn eldiń ekanomıkasyna taldaý jasady. Sońynda halyqaralyq jaǵdaıǵa toqtady.

Eshnárseni jasyrmaı halyqqa bárin ashyq aıtyp berdi — jetistikti de, kemshilikti de. Halyqaralyq jaǵdaıda amerıkan ımperıalızmniń arandatý áreketin, beıbitshilik isine qaýip tóndirip otyrǵanyn jiliktep taldady.

Amerıkanyń Karıb baseınindegi elderge jasap otyrǵan arandatýy, qoqan loqqysy, ekonomıkalyq, saıası qysymy qansha árekettengenimen olardyń qalaǵanyndaı nátıjesin bere almaıdy. Bul saıasat barǵan saıyn Amerıkanyń abyroıyn tógýde. Biz durys joldamyz, bizdiń isimiz ádil is.

Eki jarym saǵat tuna tyńdaǵan halyq óziniń osy yqylasymen Kýba Kompartıasynyń júrgizip otyrǵan syrtqy saıasatyn tolyq qoldaıtyndyǵyn bildirdi.

Mıtıńiniń sońynda «26 ıýl» gımni oryndaldy.

Baıamodan saǵat 2Gde shyǵyp, Olgınge on shamasynda jettik. Mereke rýhy júregimizdi ábden baýrap alǵan.

27 ıýl. Búkil dıpkorpýspen bizge tańerteńgi 11.40-taǵy samoletpen Gavanaǵa attandyq. Samolettiń ishinde bilgenimiz amerıka elshiliginiń ókili Baıamodaǵy mıtıńige qatyspapty. Ózderiniń atyna qatań syn aıtylatynyn kúni buryn sezse kerek. Mıtıńide ketip otyrǵannan Olgınde qalýdy artyq sanapty.

26-27 ıýl kúnderi kýbalyqtar úshin demalys, mereke, jumysqa shyqpaıdy. Mekemeler, qoǵamdyq uıymdar jumys istemeıdi. Al Sovet elshiligi úshin bul kúnder jumys kúnderi. Ondaǵylar óz merekelerimizde ǵana demalady. Tústen keıin elshilikke baryp shyǵýdy jón kórdik. Arnaıy ákelgen sálem-saýqatymyz jáne bar. Mana samolet ústinde Elshilikte sovetnık bolyp isteıtin Feodor Ivanovıch Evseevpen tanysqanbyz. Óte jyly shyraıly jaǵdaıda áńgimelesip otyrdyq. Elshilikte áńgime odan da kóńildi, áserli boldy.

Qonaq úıge kóńilimiz tası, shattana oraldyq.

28 ıýl. Programma boıynsha bul kún demalýǵa berilgen. Sol sebepti de ertemen qalanyń shet jaǵyndaǵy plájǵa sýǵa túsýge kettik. Santo-Marı («Jumaq pushpaq») dep atalady eken. Sý óte jyly. Kóktemde bolǵan qatty tasqynnyń izi áli jatyr. Plájǵa edáýir zalal keltiripti. Sýy bizdiń Qara teńizden tuzdylaý. Asty tas emes, jumsaq. Kýbalyqtar úshin 25 gradýs bolsa, sý salqyn dep esepteledi eken. 18 gradýs sýǵa túsip júrgen bizderge ol kúlki bolyp kórinedi.

Teńizdiń sýy deneni shıratyp, sergitip jiberdi. Rahattanyp qaldyq. Túsip júrgenimiz Atlantıka muhıtynyń bir bólegi — Karıb teńizi ǵoı. Muhıttyń arǵy jaǵy degenimizdiń dál ózi. Biraq dostyq nıettegi eldemiz — Kýbadamyz.

Bul kúngi este qalǵan taǵy bir oqıǵa ózimiz turǵan qonaq úıde — «Revıeradaǵy» Kaveraǵa barǵanymyz. Ivan Pavlovıch ekeýmiz muny da kórgimiz keldi. Bizdegi varetteniń bir túri. Biraq odan álde qaıda baı, qyzý, kórkem bolyp shyqty.

Saǵat keshki 23-00-de bastalady eken. Programma bir saǵat 20 mınýtqa eseptelgen. Bir nomer bir nomerdi qaıtalamaıdy. Ekpindetip, eliktirip, esi kete bıleıdi. Kostúmderdiń neshe túrin kórdik. Afrıkalyq, ıspandyq stıl. Ári fantasıkalyq sheberlikpen, tapqyrlyqpen tigilgen. Ár bıdegi kostúmdi jazýǵa, sýretteýge til jetpeýi múmkin. Eń abzaly - kórý. «Krasochnye kostúmy, krasochnye tansy. Stolko vydýmok, stolko poıska. Rejıserskaıa rabota byla ne ız legkıh» dedi Ivan Pavlovıch. Bul sózderdi aýdarmaı-aq qoıaıyn.

Ǵasyrlar boıǵy evropalyq mádenıettiń de, afrıkalyq negirlerdiń ádet-ǵurpy da óz kórinisin tapqan ol bılerden. Bókseni oınatý, bókse bıi myqtap-aq damypty. Óreskel, beıpil kórinbeıdi, ádemi kostúmdermen ajarlanyp, qımylǵa erekshe sıpat, oınaqylyq beredi.

Qarap otyrsań qyzyq qoı, ár halyqtyń óziniń qalyptastyrǵan dástúri bar. Mysaly, grýzınder kúshti aıaqqa túsiredi, orystar da, ýkraındar da solaı. Bizdiń qazaqtar qoldy kóp erbeńdetedi, ári jalyqtyratyn, bir yrǵaqty bolyp shyǵady. Qımyl poezıasy joqtyń qasy. Sondyqtan bıimiz ánimizdeı shyrqaý bıikke shyǵa almaı júr. Bizden góri qol qımylyn ózbekter, tájikter ásem, ár túrli jasaıdy. Olar deneniń plasıkasymen, náziktikpen kep utady.

Al Kýbada bókseden joǵary dene múshelerin oınatý erekshe. Kóp adam solaı bılegen kezde ádemi bir qımyl gammasy paıda bolady. Sodan keıin jaryq múmkindigin paıdalanýy, sol arqyly onsyz da ádemi bıdi, onsyz da ádemi denelerdi, kostúmderdi qulpyrtyp jiberedi.

Keshke restoranǵa kelip, osyny tamashalap jurt demalyp qaıtady eken. Kýbada kóńildendirý sharalary tek keshke qaraı. «Kúndiz jumys istep, tún toılaıtyn halyq dep beker aıtylmasa kerek». Kóńil jaqsy bolsa jumys ta jaqsy. Sol sebepti mundaı sharalardy partıa uıymdary udaıy nazarda ustaıtyn kórinedi.

Elde vytrezvıtel degen atymen joq. Ondaı problemanyń týatyn túri de kórinbeıdi. Salqyn sýsyn — syra, soktar: muz salmaı sýsyn berilmeıdi. Jyǵyla ishý halyqtyń qanyna sińbegen. Áńgime, ázil, kúlki. Barlyq násildiń okilderi teń pravoly, qoıan qoltyq, aralas.

Ispandar ústemdik etip turǵan kezde negrlerdiń tamaq ishetin, sýǵa túsetin jeri de bólek bolypty. Qandaı qorlaý.

Halyqtyń boıynda bir órlik bar. Ózgeni mensinbeý órligi emes, ózine-ózi sený, óz parasatyn ózi tómendetpeý órligi.

29 ıýl. Programma boıynsha V.I. Lenın atyndaǵy parkke barmaqpyz. Bul park kollektıvi Kýba-Sovet dostyǵy Asosıasıasynyń kollektıvti múshesi eken. Asosıasıanyń bul eldegi bedeli óte joǵary. Barlyq provınsıada, barlyq qalada derlik bólimsheler bar. Olar asqan jaýapkershilikpen jumys isteıdi. Parktiń dırektory Lýsı Vılegas partızan qozǵalysyna qatysqan eldegi belgili áıeldiń biri. Orta boıly, tolyq ta emes, aryq ta emes, jyly júzdi ádemi áıel eken.

— Park qalanyń shet jaǵynda. Kólemi 175 gektar. Osydan on jyl buryn osy arada túk joq edi, ashyq alań bolatyn. Park egý jónindegi ıdeıany aıtqan Fıdel Kastro. Mine, kórip tursyz qandaı orman ornattyq, — dedi Lýsı.

On jylda mundaı parktiń bolýy qıyn. Biraq fakti. Tropıkanyń artyqshylyǵy ǵoı. Búkil parkti aınalyp shyǵatyn balalar temir joly bar. Ortasynda úlken qol, serýendep júrgen jurt.

Arnaıy akvarıým salynypty. Odan Karıb teńizindegi balyqtyń barlyq túrin kórdik. Osy akvarıýmniń qasynda eki krokodıl jatyr.

Estradalyq ashyq sahna qyzyq salynǵan. Eńis - eńisten tómengi jaǵy kól. Kóldiń shetine dóńgelek etip sahna ornatylǵan. Konsert bolǵanda artıser aıdyn kóldiń betinde, sýda bılep júrgendeı áser qaldyrady. Eńistiń ózin káne Rım stılindegi otyratyn oryndyq etip paıdalanǵan.

Park qasynda 5 myń oqýshy bilim alatyn orta mektep bar. Onyń jumys isteý prınsıpi bizdegi mektep ınternattaǵydaı. Ol da V.I.Lenın atynda. Kún ystyq. Terlep tepship júrip kórip shyqtyq. Sharshaǵanymyzdy mundaǵy balalarǵa, jas urpaqqa degen qamqorlyq umyttyryp jibergendeı.

Parktiń qaq ortasynan bıik tóbede V.I.Lenınge eskertkish salynbaq. Jobasy ózimizdiń arhıtektor Kerbeldiki. Daıyn eken. Endi ornatýy ǵana tur.

Parkten alǵan jaqsy ásermen Marıel portyna attandyq. Osy port Kýba sovet dostyǵynyń kollektıvti músheligine alynbaq. Kún tas tóbege kelip, qaınap turǵan kezde portqa keldik. Mashınanyń ishi 50 shaqyrymdaı júrgen soń fın monshasyndaı qyzdy. Teńizshiler úlken klýbta asyǵa kútip otyr eken. Bul rásimge bizben birge Asosıasıanyń prezıdenti, ataqty ǵalym onkolog, halyqaralyq Lenındik syılyqty belgileıtin komıtettiń múshesi, Sovet Odaǵynyń úlken dosy Soılo Marınelo, osy Asosıasıanyń sekretary Sergıo Lopez Brel, Kýbanyń halyqtar dostyǵy qoǵamynyń vıse-prezıdenti Gelen Seloıa keldi.

Gelenniń ómir tarıhy da qyzyq, Onyń ulty meksıkan. «Granma» kemesimen 1956 jyly revolúsıoner shabýyl jasaǵanda olardyń ishinde 4 sheteldik bolǵan. Bireýi osy Gelen. Ekinshisi ataqty aqyn argentınalyq Che Gevara. Ol qaza bolyp ketken. Che Gevaranyń sýreti Gavananyń ortasynda úlken etip salynyp qoıylǵan. Ot júrek, qaıtpas adam ekeni aıdan anyq kórinip tur.

Mıtıńi óte saltanatty jaǵdaıda ótti. Sóıle jáne men sóz sóıledik. Kollektıvke Moskvadan ádeıi ákelgen álbomdy tabys ettik. Teńizshiler saǵat keshki 17 kezinde jyly shyraımen shyǵaryp saldy. Sol betimizben Gavanadaǵy Asosıasıasynyń úıine keldik. Bul qaladaǵy eń ádemi úılerdiń biri. Orys tilin úıretetin laboratorıa bar eken. Búgingi tehnıkamen jabdyqtalǵan. Ár eldiń bergen syılyqtary bul uıymnyń baılanys sheńberin ańǵartqandaı. Almatydan arnaıy ákelgen kilemshemizdi syılyqqa tartyp edik Kýbalyqtar qatty razy bolyp qaldy.

Áńgime bergende emes, dostyq kóńilde.Sonaý Azattyq Dostyq úıinde Qazaqstan belgisi de qaldy. Ara qashyqtyq qansha alys bolsa da, dostyq kópirin jalǵastyra túskenimizge qýanamyz. 30- 31 ıýlderde de kýbalyq baýyrlardyń ystyq yqylasyna orandyq. Varadero degen jerge aparyp demaldyrdy. Kýba Kompartıasy Ortalyq Komıtetinde qabyldaýda boldyq. Eki eldiń dostyǵy, ózara kómegi jaıly kóp áńgime shertildi. Sovet eline degen sheksiz súıispenshiliktiń kýási bolyp qaıttyq.

Qıal qusy elge qaıta alyp kele jatqan mynaý IL-62 laınerinen de ushqyr. Kýba kartasyna dámil – dámil kóz tastaısyń. Alǵan áserlerdiń yqpaly ma, shaǵyn aral saǵan alyp aral sekildi bop kórinedi. Ondaǵy istelip jatqan ister, ot júrekti adamdar bul araldy ǵajaıyp eteri sózsiz. Óıtkeni olardyń tańdaǵan joly — sosıalızm - alaptardyń joly. Sonaý Monkada shabýylyn bastaǵan az ǵana toptyń ınısıatıvasy revolúsıa jeńisine jetkizdi. Endi búkil elde revolúsıalyq ózgerister, revolúsıalyq ınısıatıva. Halyqaralyq arenada, beıbitshilik jolyndaǵy kúreste Kýba daýsy sańqyldap aıqyn estiledi. Osy eldegi ózgeristerge kýá bolyp, ot laýlaǵan júrektermen syrlasqanymyzǵa qýanyshtymyz.

Kýbanyń asyl perzenti Hose Martıdiń bir kezde aıtylǵan mynaý keremet sózi eriksiz eske oralady: biz kúresten bas tartpaımyz, Otanymyzdyń azattyǵy men gúldenýi jolyndaǵy kúresten bizdiń bas tartýymyzdan góri Soltústik teńizderdiń Ońtústik teńizderge quıylýy, qyrannyń jumyrtqasynan jylannyń shyǵýy tezirek bolar.

Qandaı beıneli de tereń aıtylǵan sez, qandaı kúshti rýh jatyr munda. Osy rýhtyń búgingi kelbetin kórgenimizge qýanyshtymyz.

---