InfoHub Logo

Aqshuqyr mektep – lıseıiniń muǵalimi Nýrjanova Gýlden

Taqyryby: «Otbasym – altyn dińgegim!» (7 synyp)
Maqsaty:
a) «Otbasy» qundylyǵy týraly túsinikterdi otbasy týraly uǵymdardy keńeıtý, ony súıe bilýge, otbasy ıgiligi úshin talmaı eńbek etýge úıretý;
b) otbasynyń negizi ómirdiń uıytqysy, kıeli qasıetke ıe bolý syry, otbasy táliminiń máni týraly túsinikterdi keńeıtý;
v) otbasy tárbıesiniń mán - maǵynasyn ashyp kórsete otyryp, ulttyq salt – dástúrdi túsinip, qurmetteýge baýlý, aldaǵy ómirge daıarlaý.

Barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi
II. Shattyq sheńberi
III. Otbasy degen uǵymdy qalaı túsinisińder? Suraq – jaýap
IV. Otbasy týraly baıandama
V. Áke jáne ana týraly baıandama, óleń shýmaqtary
VI. Toptyq tapsyrma «berekeli otbasy» sqemasy
VII. Ulaǵatty sózdermen tanystyrý
VIII. Sýret arqyly Abaı Qunanbaevtyń qarasózin jatqa aıtý
IX. «Qyzym saǵan aıtamyn...» aıdary
X. Otbasy týraly beınerolık
XI. Suraq – jaýap
XII. Kórinis «Baılyq, tabys, súıispenshilik»
XIII. Shyǵarmashylyq jumys «Otbasy qundylyqtary»
XIV. Tolǵanys
XV. Saýalnama
XVI. Qorytyndy

Júrý barysy
I. Júrgizýshi: Sálemetsizder me, qurmetti ustazdar, qadirmendi ata – analar men oqýshylar! Búgingi «Otbasym – altyn dińgegim» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
Otbasy adamǵa baqyt, tolyq mándi tynys – tirshilik ákeledi. Otbasynyń basty qazyǵy, altyn dińgegi – bala. Balanyń tárbıeli jan - jaqty bolyp ósýine berekeli, ónegeli, yntymaqty otbasynyń yqpaly mol. Otbasy ata men balanyń, kelin men eneniń jáne basqa da otbasy músheleriniń jyly qarym - qatynasynan qurylady. Otbasy berekeli, tatý bolý úshin syılastyq, meıirimdilik, janashyrlyq, baýyrmaldyq qasıetter ár adamnyń júreginen oryn alýy kerek. Otbasyn qurǵanda Adam ómirge urpaq ákelip qana qoımaı, sonymen birge oǵan jalpy adamzattyq jáne ulttyq qundylyqtardy, ata - babasynyń salt - dástúrin, jas urpaqtyń boıyna sińirtedi. Balalaryn ózderin qorshaǵan ortaǵa jáne qoǵamǵa paıdaly azamat etip ósirý – ata - ananyń eń mańyzdy mindeti.
«Otan ottan bastalady» deıdi halqymyz. Eldiń, ulttyń, jalpy adamzattyń bolashaǵy, damý deńgeıi osy otbasynan bastalady.

II. Oqýshylar bizder qazirgi tańda osy synypta kishigirim otbasymyz osy otbasynyń baqytty ekendigin bildirý maqsatynda shattyq sheńberin quryp, bir – birimizdi jyly lebizben tanystyryp óteıik
Oqýshylar qolyndaǵy júrekti bir – birine atynyń bas árpinen bastalatyn jyly sózdermen atap jalǵastyrady.
Mysaly: meıirimdi Móldirmin, izetti İnjýmin, aqyldy Aqjarqynmyn t. b.

III. Júrgizýshi: jaraısyńdar ornymyzǵa jaıǵasaıyq!
Oqýshylar jalpy otbasy degen uǵymdy sender qalaı túsinesińder?
Otbasy degen ne?
Otbasy quramy degen kimder?
Otbasynyń adam ómirindegi mańyzy qandaı?

IV. Júrgizýshi: Durys aıtasyńdar. Endeshe senderdiń oılaryńdy tolyqqandy jetkizip anyqtaý úshin myna baıandamaǵa zer salyp tyńdańyzdar?!
Otbasy - birlesip kún kóretin týystyq qatynasta turatyn adamdar toby. Balalar tárbıesin júzege asyryp, basqa da qoǵamdyq turǵydan mándi qajettilikterdi qanaǵattandyratyn nekelik nemese týystyq qatynastarmen baılanysqan adamdar toby.
Otbasynyń mańyzdy sıpaty - onyń qyzmeti, qurylymy jáne dınamıkasy bolyp tabylady.

V. Júrgizýshi: endi kezeńde osy otbasy múshelerin birtindep baıandap aıtatyn qurdastaryńnyń baıandamasy men óleń shýmaqtaryn tyńdap, tamashalaıyq?!
Áke – asqar taý
Bolattaı berik, quryshtaı qaısar rýhy bar ákeniń óz perzentine kórseter úlgi - ónegesi mol. Otbasynyń, balalardyń, áke – sheshesiniń qamyn oılap, týǵan – týysqa kómek jasaıdy. Shyǵys halqy “Ákeden artyq arman joq, ákeden artyq qorǵan joq, ákeden artyq dana joq, ákeden artyq pana joq” dep ákeni aıryqsha dáriptegen.
Din musylman jolynda Ákeni qurmetteý – aıryqsha paryz.
« Ákege baǵyný – Allaǵa baǵyný. Onyń aldynda kúnáhar bolý – Alla aldynda kúnáhar bolý» deıdi Paıǵambarymyz.
Ákeme
Asqar taý ákeshim bar, súıenishim,
İzgilik, adaldyqty súıedi shyn.
Qabaq shytsa balalyq qylyǵyma,
Eshqashan bolmaq emes renishim.
Oılaıdy árqashanda bala qamyn,
Kóremin aıalaǵan alaqanyn.
Ákemnen alǵan asyl qasıetti,
Elimniń keregine jaratamyn.
Jaraısyń, ıa áke orny qashanda otbasynda erekshelenip turary sózsiz. Al ana týraly baıandamany kim aıtady?
Ana – aqqan bulaq
Ana esimine qatyssyz dúnıede qasıetti eshteńe joq. Sondyqtan «Anany» ardaqtamaıtyn halyq ta joq. Ana balany toǵyz aı kóterip, tolǵatyp, dúnıege keltirip qana qoımaı, kóziniń qarashyǵyndaı qorǵap, aıalap ósirip, aıaǵynan tik turǵyzatyn da ana. Olaı bolsa Y. Altynsarınniń bala uǵymyna laıyq tilmen ananyń qadir – qasıetin júrekke jyly etip jetkizgen «Ananyń súıýi» degen óleńin tyńdalyq.
Kim senderdi balalar, súıetuǵyn,
Qýanyshyńa qýanyp, qaıǵyńa kúıetuǵyn.
Tún uıqysyn tórt bólip, kirpik qaqpaı,
Shesheń baıǵus damylsyz júretuǵyn.
Kim senderdi balalar, terbetetin,
Erkeletip, oınatyp, sergitetin?
Jalqaý bolsań, balalar, jaman bolsań,
Qamqor anań kóz jasyn kóldetetin.
Kim senderdi saǵynar shetke ketseń,
Ǵylym izdep, tez qaıtpaı, kópke ketseń.
Umytpa, eń keminde juldyz saıyn,
Hat jazyp, tur umytpa, tóbesi kókke jetsin.
Kim saǵynar senderdi, kelgenińshe,
Qulyndaryn kózimen kórgeninshe?
Sender qaıtyp kelgende adam bolyp,
Esh armanym bolmas der óle - ólgenshe.

Júrgizýshi: Barsha anaǵa tán qasıet osyndaı, balalar. Muhammed paıǵambarymyzdyń hadısterinde de eń aldymen anany qurmetteý paryz ekeni aıtylady. Ananyń balany qanshalyqty sheksiz súıetinin bildiretin kóńilsiz mysal. Ata - ananyń úmit - armany balasymen birge jasaıdy. Sol sebepti olardyń bar tileýi balaǵa baǵyshtalǵan.
Bala – baýyryńdaǵy quraq
Ata - anasyz ómir joq, ıaǵnı adam joq. Demek ata - ana ómiriniń jalǵasy – bala. Bala – ata - ananyń baýyr eti. Balanyń kisilik kelbetin qalyptastyratyn ortasy – óziniń ushqan uıasy. «Uıada ne kórseń, ushqanda sony ilersiń»,- deıdi halqymyz. Aınaladaǵy adamdardy syılaý ata - anany qurmetteýden bastalady. Áke - sheshesin, baýyrlaryn qadirlep, qurmetteı almaǵan adam ózge eshkimdi syılap ta jarytpaıdy.