- 28 sáý. 2015 00:00
- 368
Qasqyr men qozy
Bulaqqa sý ishýge keldi Qozy,
Janynda serigi joq, jalǵyz ózi.
Bári joq deseń, shyǵar bórik astynan,
Bále men qaza alys pa, kelse kezi.
Qańǵyrǵan tamaq izdep bir ash bóri
Qozyǵa jetip keldi jaınap kózi.
Jemekke, kiná qoıyp, sol arada,
Jala ǵyp, mine, Qasqyr aıtqan sózi:
«Sen, Qozy, tekke qarap júre almaısyń,
Soqtyqpa maǵan desem, til almaısyń.
Moınyńdy qazir julyp alaıyn ba,
Sýymdy nege bylǵap, laılaısyń?»
Qozy aıtty: «Qasqyr taqsyr, toqta azyraq,
Tergeńiz, kinám bolsa, ádil biraq.
İzińiz jatqan jerden tómen kelip,
İshtim men júz qadamdaı qashyǵyraq.
Bul jerden eń az bolsa bir júz qadam,
Múmkin be laılaýǵa osy aradan?
Siz túgil, ózgege joq qıanatym,
Ne shara, jetken bolsa búgin qazam?!»
«Beker me, - Qasqyr aıtty, - meniń sózim,
Bilesiń jalǵanshy dep kimdi óziń?
Ákeńdi aldyńdaǵy tanımysyń,
Bálem, sen baıqap qara, ashyp kóziń!
Osyndaı sózder meni kúıdiredi,
Desem de shydaıyn-aq etip tózim.
Esimnen óle-ólgenshe kete qalmas
Byltyrǵy osy arada sókken sóziń».
«Kezek ber birazyraq sózge, taqsyr,
Kelemin jarty jasqa kúzde, taqsyr.
Jaralyp dúnıege bıyl kelsem,
Tıemin byltyr nege sizge, taqsyr?!»
«Ol áste, sen bolmasań, seniń aǵań,
Oılaryń meni joımaq, kelse shamań.
It bolsyn, qoıshyń bolsyn, qojań bolsyn,
Jaýyzdyq oılaısyńdar báriń maǵan!»
«Nansańyz, aǵam da joq, inim de joq,
Ýa, ǵaıyry nasharlyqtan minim de joq.
Naqaqtan meni, taqsyr, kúıdiresiz,
Jaýyzdyq sizge oılaǵan kúnim de joq».
«Ol saǵan álde kúıeý, álde quda,
Súımeıdi qoı ataýly meni júdá.
Ia bóleń, ıa naǵashyń, ıa jıeniń,
Áıteýir, saǵan uqsas edi o da.
Qoı zaty talaı zábir berdi maǵan,
Solaryn men de isteımin endi saǵan.
Kegimdi qoıdan almaı, kimnen alam?!
Taýyspa o dep, bu dep sózdi oǵan».
«Taqsyr-aı, esh jazyǵym joq qoı meniń,
Jábir ǵoı bireý úshin kúıdirgeniń!»
«Úndeme! Jeter! Qazir mursatym joq
Turýǵa aq-qarańdy tergep seniń.
Alypsyń jaman ádet qarsylasyp,
Senimen turam ba men myljyńdasyp.
Aıtaıyn, bilgiń kelse, Qozym, saǵan:
Kináń sol - jegim kep tur, qarnym ashyp!»
Shoshıdy Qozy baıǵus qulqyn tanyp,
Qutylar, bilgenmenen, onan naǵyp?
Bolsyn ba Qozy jumys Qasekeńe,
Jóneldi ıyǵyna salyp alyp.
* * *
Ormanǵa Qasqyr ketti Qozyny alyp,
Belgili eter isi alyp baryp.
Osyndaı jazyqsyzdy jazǵyratyn
Ár jerde kúshtilerde bar ǵoı qalyp.
Qasqyrdyń zorlyq boldy etken isi,
Oılaımyn, ony maqtar shyqpas kisi.
Nashardy talaı adam talap jep júr,
Bóriden artyq deımiz onyń nesi?!
Janynda serigi joq, jalǵyz ózi.
Bári joq deseń, shyǵar bórik astynan,
Bále men qaza alys pa, kelse kezi.
Qańǵyrǵan tamaq izdep bir ash bóri
Qozyǵa jetip keldi jaınap kózi.
Jemekke, kiná qoıyp, sol arada,
Jala ǵyp, mine, Qasqyr aıtqan sózi:
«Sen, Qozy, tekke qarap júre almaısyń,
Soqtyqpa maǵan desem, til almaısyń.
Moınyńdy qazir julyp alaıyn ba,
Sýymdy nege bylǵap, laılaısyń?»
Qozy aıtty: «Qasqyr taqsyr, toqta azyraq,
Tergeńiz, kinám bolsa, ádil biraq.
İzińiz jatqan jerden tómen kelip,
İshtim men júz qadamdaı qashyǵyraq.
Bul jerden eń az bolsa bir júz qadam,
Múmkin be laılaýǵa osy aradan?
Siz túgil, ózgege joq qıanatym,
Ne shara, jetken bolsa búgin qazam?!»
«Beker me, - Qasqyr aıtty, - meniń sózim,
Bilesiń jalǵanshy dep kimdi óziń?
Ákeńdi aldyńdaǵy tanımysyń,
Bálem, sen baıqap qara, ashyp kóziń!
Osyndaı sózder meni kúıdiredi,
Desem de shydaıyn-aq etip tózim.
Esimnen óle-ólgenshe kete qalmas
Byltyrǵy osy arada sókken sóziń».
«Kezek ber birazyraq sózge, taqsyr,
Kelemin jarty jasqa kúzde, taqsyr.
Jaralyp dúnıege bıyl kelsem,
Tıemin byltyr nege sizge, taqsyr?!»
«Ol áste, sen bolmasań, seniń aǵań,
Oılaryń meni joımaq, kelse shamań.
It bolsyn, qoıshyń bolsyn, qojań bolsyn,
Jaýyzdyq oılaısyńdar báriń maǵan!»
«Nansańyz, aǵam da joq, inim de joq,
Ýa, ǵaıyry nasharlyqtan minim de joq.
Naqaqtan meni, taqsyr, kúıdiresiz,
Jaýyzdyq sizge oılaǵan kúnim de joq».
«Ol saǵan álde kúıeý, álde quda,
Súımeıdi qoı ataýly meni júdá.
Ia bóleń, ıa naǵashyń, ıa jıeniń,
Áıteýir, saǵan uqsas edi o da.
Qoı zaty talaı zábir berdi maǵan,
Solaryn men de isteımin endi saǵan.
Kegimdi qoıdan almaı, kimnen alam?!
Taýyspa o dep, bu dep sózdi oǵan».
«Taqsyr-aı, esh jazyǵym joq qoı meniń,
Jábir ǵoı bireý úshin kúıdirgeniń!»
«Úndeme! Jeter! Qazir mursatym joq
Turýǵa aq-qarańdy tergep seniń.
Alypsyń jaman ádet qarsylasyp,
Senimen turam ba men myljyńdasyp.
Aıtaıyn, bilgiń kelse, Qozym, saǵan:
Kináń sol - jegim kep tur, qarnym ashyp!»
Shoshıdy Qozy baıǵus qulqyn tanyp,
Qutylar, bilgenmenen, onan naǵyp?
Bolsyn ba Qozy jumys Qasekeńe,
Jóneldi ıyǵyna salyp alyp.
* * *
Ormanǵa Qasqyr ketti Qozyny alyp,
Belgili eter isi alyp baryp.
Osyndaı jazyqsyzdy jazǵyratyn
Ár jerde kúshtilerde bar ǵoı qalyp.
Qasqyrdyń zorlyq boldy etken isi,
Oılaımyn, ony maqtar shyqpas kisi.
Nashardy talaı adam talap jep júr,
Bóriden artyq deımiz onyń nesi?!