InfoHub Logo

Ekibastuz qalalyq “Otarqa” gazetiniń 1998 jylǵy 31 shildedegi № 31,32 sandary “Darhan dalanyń danyshpan uly Máshhúr Júsip Kópeev 140 jasta” degen aıdarmen jaryq kórdi. Gazettiń sol sandarynda belgili jýrnalıs Amangeldi Qańtarbaıulynyń “Eskeldi estelikteri” basyldy. “Kútpegen qonaqtar”, “Órtke oranǵan óńir”, “Qoı qyrǵyny” atty úsh áńgimeden turatyn estelikter Máshhúr Júsip Kópeıulynyń erekshe qasıetin aıshyqtaýǵa arnalǵan qundy dúnıeler. Avtor óziniń balalyq shaǵynda úıleriniń Máshekeńniń zırat úıimen kórshi qonystanǵanyn baıandaıdy.  “Áli esimde óte kedeı edik, tisteýik jıren bıemiz, eki laǵy bar qara qasqa eshkimiz boldy. Nege ekenin kim bilsin, bizdiń úıde ydys- aıaq ta jetimsiz bolatyn.

Balta da joqtyn. Onyń bári esimde qalǵany jolaýshylap bireý- mireý kele qalsa, sheshem meni Máshekeńdikine jumsaıtyn .” Osy joldardy oqyǵanda eriksiz oıǵa qalasyń.  “Apyraı, Máshekeńdikine jumsaıtyn”- deýine qaraǵanda, aınala tóńiregin mekendegen tiri adamdar Máshekeń arýaǵyn qasterleýmen odan týra maǵynasynda qolqaıyr da kórgen eken- aý. Máshekeńniń beıit úıinen aǵash jarýǵa balta, úıge kelgen qonaqqa ydys- aıaq alýlary sonyń aıǵaǵy emes pe?!

Sheshesiniń jumsaýymen Máshekeńniń beıitine kelgen bala “Assalaýmaǵaleıkým, ata, aman jatyrmysyz” dep sálem berdi. Quran oqýy, qajetti nársesin surap alýy, paıdalanyp bolǵan soń, ornyna ákelip qoıýy- bir sheti ata- baba tálimi, bir sheti musylmandyqpen ushtasyp jatqan joq pa, urlyq qylmaý, ótirik aıtpaý, bireýdiń aq adal dúnıesin paıdalanyp ketpeýi ata- baba dástúrine de, musylmanshylyqqa da tán emes pe. Mine, osy “tatý kórshiliktiń” shyrqyn aıaq astynan kele qalǵan kútpegen qonaqtar buza jazdaıdy.

Olar, eń birinshi, mollanyń úıine barady, ile bulardyń aýylyna kelip qıǵylyq salady. Ózderiniń mollanyń úıine barǵandaryn aıtyp, esiginde qulyp tur, ishine mysyq qamap qoıypsyńdar dep qıǵylyq salady. Avtordyń baıandaýynsha, úı ishindegiler Máshekeń dúnıe salarynda: “Eger maǵan ózim unatpaıtyn, aram oıly adam kelse, ne mysyq bolyp mıaýlaımyn, ne taýyq bolyp qyt- qyttaımyn” depti – mis. Al sóz bolyp otyrǵan jolaýshylar sondaı jandar bolsa kerek.

“Órtke oranǵan óńir”, “Qoı qyrǵynynda” da Máshekeńniń dara qasıeti sóz bolady. Órt. Ony óshirýge ketip bara jatqan áke- shesheleri balalaryna: “Tósek oryn, ydys- aıaq, kıim- keshekterdi arbaǵa tıep, mollanyń úıine baryńdar. Ol jerge órt bolmaıdy, qoryqpańdar”,- dedi.  Ózderi tilsiz jaý órtke qarsy attanyp bara jatyp, kóziniń qarashyǵyndaı balalaryn alaýlaǵan ot ortasynda qaldyra turyp, “mollanyń úıine baryńdar.

Ol jerge órt barmaıdy” deýleri, birinshi qudaıǵa, ekinshi Máshekeńniń arýaǵyna sený emes pe?! Qudaıdyń qudiretimen sol mańdaǵy bıik taýlardyń biri Bókenbaı taýynyń basyna shyǵyp ketken órt avtordyń jazysyna qaraǵanda: “Órt Máshhúrdiń úıi turǵan tóbege deıin keledi de, etekke jete bere jalp- jalp sónedi”. Bulardyń turaqtary da órtten aman qalady. Órtten panalaǵan bular aýyz úıge kirip, kóz iledi. Túsinde Máshekeń: “Balam, úıińe qaıtsańshy”, - dep aıan beredi.

Iá, pendesine ómir bergen, óner bergen asa meıirbandy Alla taǵalanyń saýsaqpen sanarlyq súıikti quldaryna ǵana tartý etken erekshe qasıetiniń bizge beımálim qyry men syryna tańyrqaı, tamsaný biz sıaqty mýmınderdiń peshenesine jazylǵan sheshýi joq uly jumbaq bolsa kerek. A. Qańtarbaıulynyń qalamynan týǵan qospasy joq dúnıelerdi oqý barysynda osy oıǵa berik taban tirep, Alla Máshekeńe ıman bere gór dep tiledik.

Súleımen Baıazıtov

---