InfoHub Logo

Tús aýa bere qabaǵy túnerińki qara qoshqyl bult N. qalasynyń ústin qymtap aldy da ile jumsaqtyq tanytyp jylap jiberdi. Kóńilshek bulttyń kóz jasyn súrtpekke, múmkin jubatpaqqa nıettengendeı batystan baıaý jel esti. Yzǵary ájeptáýir. Qutyrynyp ketpesin deńiz. Qoıyn-qonyshyńdy toltyryp sýmańdaı enip, muzdaı demin tánińe úrleıdi, ashshy tikenegin terińe suqqylaıdy.

Kúzdiń qońsyz jandy qaltyratar, keshe ǵana kúrsine qoshtasqan jaryqtyq jazdy eriksiz esińe oraltar osyndaı bir bozǵylt keshinde Turlyhan aıaq jolmen asyqpaı kele jatty. Sirkiregen jańbyrdy, ekpini baıaý bolsa da qytymyrlyǵy boı túrshiktirer jeldi eler emes. Jan saraıyna álde bir mazasyzdyq ylań salyp, tuqyrtyp barady...

Ánsheıinde taıaq tastam jerge aıaq artpaı barmaıtyn ol búgin jumystan qyzmettik kóligin qaıtaryp jiberip, jaıaý qaıtqan. Baǵyty — óz úıiniń tusyndaǵy ishine kirseń shyqqysyz sýpermarket.

******

Turlyhannyń qarymdy, isker ekenin baǵalaǵan ózi qyzmet etetin úlken kompanıanyń basshylyǵy ony osyndaǵy fılıaldy basqarýǵa jibergen.

Jesir áıeldiń azyn-aýlaq tıyn-tebenine telmire kún keshken keshegi ashqursaq stýdent mine, nebári úsh-tórt jyldyń ishinde ájeptáýir bedel, qomaqty qor jınap, el qataryna ilikti, tipti talaılardan áýdem jer uzap ta ketken. Ózi ósken, belin bekitken Almatydaǵy aǵasy men ápkesine de kómegin aıaǵan emes. Al, anasy negizinde úlken ulynyń qolynda turady demeseńiz, kóbinese perzentteriniń otbasylary arasynda shapqylap, qyzyqqa bata júrip jatqan jaıy bar.

******

Shańyraǵyna qajetti ony-muny zattardy, as-aýqatty satyp alý udaıy áıeliniń enshisindegi is bolǵandyqtan, Turlyhan dúkenge bas suǵa bermeıtin. Biraq, búgin onyń ózimen-ózi jeke qalyp, álgi dúkendi betke alýynyń ózindik sebebi bar edi.

Qyzmettik bólmesinde kúndelikti esep-qısabymen basy qatyp, qaramaǵyndalarǵa berer tapsyrmasyn qaıta-qaıta pysyqtap, murnynyń ushy shyp-shyp terleı qyzý jumys ústinde otyrǵan. Hatshy qyz ruqsat surar-suramastan kirip, munyń qolyna bir konvert ustatty.

— Aǵaı, myna hat sizdiń atyńyzǵa kelipti, konverttiń syrtyna «óz qolyna» dep jazylǵan, — dedi.

Shyrqyn buzbaý úshin shybynnyń yzyńy, saǵattyń syrtyly estilmeýin qalap otyrǵan Turlyhan hatshy qyzdy ishteı jaqtyrmaǵanymen oǵan bólmege erkin kirip-shyǵa berýine ruqsat bergenin eskerip, eshteńe deı qoıǵan joq.

«Jyldam habar alǵyzar...» telefon, elektrondy poshta degendeı quraldar adamzat turmysyna dendeı engeli sarǵaıǵan saǵynyshyn arqalaı kelip, taǵaty taýsyla esigińdi qaǵatyn, sálem joldaýshy jannyń alaqanynan aq paraqqa daryǵan jylýdy sýytpaı, aqjarma kóńilin burmalamaı sol qalpynda jetkizer jaryqtyq qaǵaz hattan bedel qashqan kezeńde Turlyhan jumysyna qatysty qujattar salynǵan konvertterdi talaı ret ashqanymen, óz atyna jeke adamnan kelgen hatty alǵash ret keziktirip otyr. Hatshy qyz shyǵyp ketken soń jumysynan bir aýyq qol úzip, qyzyǵýshylyǵy oıanǵan bolar, hat joldaýshynyń meken jaıy kórsetilmegen álgi konvertti taǵatsyzdana ashty.

Hatta: «...Siz basqaryp otyrǵan kásiporynnyń bir bólimine jetekshilik etetin, jasamys tartqan Jaras Seıitqulov degen azamat bar. Ol — meni eki balamen jáne júkti kúıimde tastap ketken burynǵy kúıeýim. Bárin basynan bastasam, Jaras áke-sheshesiniń Qudaıdan tilep alǵan, jalǵyz tuıaǵy edi. Ekeýmiz bir-birimizdi unatyp qosyldyq. Bul basqa áńgime.

Men kelin bolyp túsken jyly ata-enem birinen soń biri naýqastanyp qaıtys boldy. Qaıǵynyń qara baltasy tosynnan salǵan jara bizdi eseńgiretip jiberdi. Sóıtip júrgende dúnıe esigin perzentterimiz birinen soń biri ashyp, álgi qazanyń salmaǵyn az-kem jeńildete túsken. Ekeýmizdiń de bildeı mamandyǵymyz bar, aýyl mektebinde muǵalimbiz. Alaıda, Jaras otbasynyń qyzyǵyn tárk etip, jeke basynyń qamyna kúıttep Almatyǵa attanyp ketti. Jastaıynan ózimshil, ishki «meniniń» buıryǵymen júrip-turýdy daǵdy etken ol aǵaıyn-týysynyń toqtaý salǵan aqyl-keńesine qolyn bir siltedi. Sondaǵy maqsaty esil ómirin qı sasyǵan, uıqy-tuıqysy shyqqan shalǵaıdaǵy aýylda qor etpeı, qalaǵa baryp úlken qyzmetke turý, mansap qýý. Maǵan: «Qalaǵa baryp ornalasqan soń, kóshirip alamyn», — dedi. Biraq, Jaras sol ketkennen óz otbasyna qaıtyp oralmady. Sońynan izdep barǵanymda áldebir dókeıdiń baıdan qaıtqan «erkesine» úılenip, «jumaqtyń» tórinde shalqyp júrip jatqanyn óz kózimmen kórdim. Kóńilim qulazyp ketti. Shıetteı bala-shaǵasyn taǵdyrdyń talqysyna tastap, áke-sheshesiniń amanaty — qara shańyraǵyn jesir men jetimge toltyryp, jumsaq tósekti, jaıly qyzmetti, záýlim úıdi ómirdiń bar máni dep uqqan eken. Ony sol arada balalarymnyń ákesi dep tanýdan bas tartqandaı boldym.

Jónin aıtyp barǵan birdi-ekili aǵaıyn-týystaryn da bezdirip jibergen. Olar Jarasty qazir múlde umytqan.

Men zańǵa júginbekshi de boldym. Biraq, ákeniń balalaryna, eriniń áıeline degen sezimi semip, júregi selt etpese, «munym qalaı?» dep tolǵanbasa, oǵan ne deýge bolady dep oıladym. Sondyqtan, ony men óldige sanadym, adam sanatynan syzyp tastadym. Al, ólikti zańǵa súıregen kimdi kórdińiz?

Osylaısha úsik shalǵan janyma Jarasqa tıesili qarashańyraq jylý bere qoımaıtyndaı kóringen soń, bala-shaǵamdy alyp Almatyǵa kóship kettim.

Jeldeı júırik ýaqyt bir ornynda tursyn ba, sodan beri jıyrma segiz jyl óte shyǵypty. Osy mezgil ishinde qansha taýqymet tartsam da úsh balamdy qatarynan kem etpeı ósirip, órisimdi keńeıtip otyrmyn. Al, odan tyrs etken habar bolmady.

Mine, sizdiń beldi qyzmetkerińiz ári irgeles kórshińiz osyndaı miskin.

Meniń estýimshe, olar perzent súımegen. Durysy, qalamaǵan. Bul erli-zaıyptysymaqtardyń bar qyzyǵy — tuqymy azǵyndaǵan sabalaq júndi «Lenochka» atty ıti. Bar tapqan-taıanǵanyn qaraqan bastary men álgi «Lenochkaǵa» jumsaıdy eken.

Ol qosaǵyn qoltyqtap baryp kúnde keshke qaraı sizdiń úıińizge qarsy ornalasqan dúkennen súıikti «perzenti» — «Lenochkaǵa» qunarly, qymbat as-aýqat satyp alady. Senbeısiz be, ózińiz bilińiz. Biraq, múmkindigińiz bolyp, meniń aıtqanyma kóz jetkizgińiz kelse, keshke qaraı álgi dúkenge bas suǵyp kórińiz.

Sizge ony osy qylyǵy úshin qyzmetinen qýyńyz nemese onymen qarym-qatynasyńyzdy úzińiz dep emeýrin tanytyp otyrǵanym joq. Tek qana, súlderin súıretip, kózin shúńireıte tiri júrgenderi bolmasa, shyn máninde áldeqashan ólip qalǵan miskinderdiń aldyńǵy qataryndaǵy álgi Jarasqa óziniń kim ekenin tuspaldap bolsa da jetkizip, onyń bul ómirde eshkim emes ekenin sezdirseńiz», — dep jazylypty.

Hatty oqyp bolǵan Turlyhan ári-sári kúı keship, jaǵyn taıanyp bir aýyq qımylsyz qaldy. Hat jazǵan áıeldiń taǵdyry óz anasynyń ómir jolyna kelińkireıdi eken. Biraq, Turlyhannyń ákesi anasy aıtqandaı, bul dúnıege kelerden birer aı buryn jol apatynan qazaǵa ushyraǵan.

Anasymen taǵdyrlas jalǵyzilikti áıeldiń myna haty, ondaǵy nala men ashýdyń, kúıinish pen yzanyń, ketken ese men kómeıge keptelgen óksiktiń mazmuny oǵan taǵat tapqyzbady.

Mine, Turlyhan álgi hattyń áserimen ári belgisiz áıeldiń tilegin oryndamaq nıetpen sýper marketti betke alǵan edi.

Turlyhan kóz aldyna qaramaǵynda qyzmet etetin Jaras Seıitqulovtyń túr-tulǵasyn elestetip ótti. İle Jarastyń áıeli — Zoıa apaıdyń beınesi janarynyń jaryǵynda qylań berdi. Merekelik keshterde Zoıa apaımen talaı márte jolyǵysqan. Ol kerbezdene, tákapparlana, qylymsı ári iship-jeı kóz tastap, buny birneshe ret yńǵaısyz jaǵdaıǵa qaldyrǵany bar...

Turlyhan kózdegen jerine jaqyndap qalǵanda, myna sáıkestikti qarańyz, Jaras Seıitqulov pen qushyrlana qushaǵyna qysqan ıti bar Zoıa apaı dúkenge bas suǵyp bara jatqan. Jaras kenet bastyǵyn baıqap qalyp, áıelin jeńinen tarta toqtatty. Ózi Turlyhanǵa qaraı júgirgensı adymdap, qol qýsyra amandasyp, máımóńkelep qaldy (Olar búgin jumys ornynda kezdespegen edi). Ákesindeı adamnyń balasyndaı janǵa osynshama ıilip-búgilgeni syrt kózge tym oǵash kórinedi eken. Biraq, laýazym shirkin jas-kári dep bóle me. Kimniń sheni bıik, kimniń sheni tómen — másele sonda ǵoı.

Zoıa apaı munymen jyly shyraı tanyta bas ızep amandasty da dúkenge kirip ketti. Álgi hattyń áserinen áli aıyǵa qoımaǵan Turlyhan Jaras Seıitqulovqa qatysty óziniń ishki dúnıesindegi jan jabyrqatar sezimin shiderlep, sypaıy túrde til qatty.

— Jeńgeı ekeýińiz jarasymdy jupsyzdar. Syrt kózge, ásirese, qoldaryńyzǵa ıt ustap júrgenderińiz áserli kórinedi eken, — dedi Turlyhan.

— Jyly sózińizge kóp-kóp rahmet! Jeńgeńiz — altyn adam. Osy júrgenim sol kisiniń arqasy ǵoı. Áıelimniń tamyr-tanystary mol, shyqqan jeri óte myqty. Dúrkirep tur. Tek, keıingi ýaqytta Zoıanyń kóńil-kúıi túsińki. Oǵan súıkimdi ıtimiz «Lenochkanyń» jıi-jıi aýyryp, júdep bara jatqany qatty tıip júr. Zoıaǵa talaı márte «Lenochkaǵa» «kóńildes» taýyp bereıik, sonda ǵana «kishkentaı súıkimdiń» arsalańdap shyǵa keledi dedim. Biraq, ol meniń keńesimdi tyńdaıtyn emes.

— Nege?

— Óıtkeni, jeńgeń súıikti «Lenochkasyn» basqa ıt turmaq, keıde menen de qyzǵanady.

— Bálkim, ıtińizdiń mazasyzdanýy ıtaıaǵyna durys tamaq quıylmaǵanynan shyǵar.

— Jo-joq, olaı emes. Biz «Lenochkanyń» barlyq jaǵdaıyn jasaǵanbyz. Ony durys tamaqtandyrý úshin mamandardan keńes alamyz, buǵan qosa soǵan qatysty ǵylymı kitaptardy aqtaryp, áıteýir, «Lenochkamyzdyń» as-aýqatynda kinárat bolmaýyn udaıy qadaǵalap otyramyz. Ózińiz biletin bolarsyz, myna dúkenniń bir bóliginde úı janýarlaryna arnalǵan neshe túrli taǵamdar satylady. Bizdiń «Lenochkamyz» solardyń eń tańdaýlysymen qorektenedi. Qazir de dúkenge sonyń as-aýqatyn alý úshin kelip turmyz...

Kenet belgisiz áıeldiń álgi hatta kórinis bergen janaıqaıy Turlyhannyń sanasyn túrtip, onyń sypaıy qalpyn buzyp jiberdi.

— It arqalaǵan jeńgeı sizdiń ekinshi áıelińiz ekenin, alǵashqy jaryńyzdy túkpirdegi bir aýylǵa, týrasyn aıtqanda óz shańyraǵyńyzǵa eki sábıimen jáne júkti kúıinde zar jylata tastap ketkenińizdi bir tanysymnan estim edim. Aıtyńyzshy, bul sóz ras pa? - dedi Turlyhan únindegi ashýdan týyndaǵan dirildi baıqatpaı.

— Tureke, sizdiń aıtyp turǵanyńyz ras. Alaıda, bul meniń jeke ómirim, muny biz talqylamaı-aq qoısaq qaıtedi, - dedi Jaras Seıitqulov ózine janaryn qadap turǵan jas jigittiń júzine qaraýǵa taısaqtap.

Turlyhan:

— Qysqasy seniń sharýań bolmasyn demekshisiz ǵoı?.. - dedi.

Ózin aıtpaǵanda, áıeli men onyń súıikti «Lenochkasynyń» nápaqasyn aıyryp berip otyrǵan kásiporynnyń basshysyna bas kótere jaýap berýge dármensizdik tanytqan Jaras Seıitqulov lám-mım deı qoıǵan joq.

Turlyhan:

— Qalaı deseńiz de bir mekeme turmaq, ortaq qoǵamda ómir súrip jatqan biz árqaısysymyzdyń kúnáli, júıke kúızelter is-áreketimizge beı-jaı qaraýǵa tıisti emespiz. Óz perzentterińizdi jetim etip, qaıdaǵy bir sabalaq júndi sasyq ıtke «ákelik qamqorlyq» tanytyp júrgenińizdi Jaratqan ıemiz keshirmeıdi, - dedi de burylyp ketýge yńǵaı tanyta bere, - siz ózińizdi baqytty janǵa balaıtyn shyǵarsyz. Solaı oılaı berińiz. Biraq, qýys keýdeńizdiń bir túkpirinde aıarlyǵyńyz matap tastaǵan izgilikti qasıetińizdiń bolmaýy múmkin emes. Óıtkeni, bir Allamyz ózi jaratqan pendesiniń boıyna tamshydaı bolsa da izgilik, meıirim uryǵyn seppeı qoımaıdy. Al ony mápelep, tula boıda jaıqalta ósirý, janyńnyń ajyramas bóligine aınaldyra bilý ár pendeniń jeke isi. Sol izgiligińiz ben meırimińiz kúnderdiń kúninde oıanyp, jan azabyńyzǵa aınalatynyn, júregińizdi qaraqurtsha shaǵyp, sespeı qatyratynyn umytpańyz. Al, ázirge «baqyttan» basyńyz aınalyp júre bergeısiz.

Turlyhannyń alqymnan qysqan ýytty sózderi Jaras Seıitqulovqa qalaı áser etkeni ózine ǵana aıan. Degenmen, onyń ishki saraıy kelsaptyń toqpaǵyna janshylǵan tarydaı ezilip, tasqa shaǵylǵan shynydaı byt-shyty shyǵyp ketken-di.

******

Shyndyǵyna kelgende, hat ıesi Turlyhannyń anasy, Jaras Seıitqulovtyń burynǵy áıeli bolatyn.

Mine, kúzdiń kóńilsiz bir keshinde áke men bala osylaı kezdesti.

Olardyń ózara áńgimelesýleri sátinde ekeýine de ózderiniń qany bir, tym jaqyn, biraq, taǵdyrdyń talaıymen aralary qaıta birikpesteı alshaqtap ketken jandar ekenin ańǵarmady. Osylaısha, shyndyqtyń shymyldyǵy túrilmeı, aqıqattyń altyn esigi aıqara ashylmaı qalýynyń jóni de bar. Óıtkeni, Jaras Seıitqulov óz shańyraǵyn ókpek jeldiń ótine tastap ketkende Turlyhan ishtegi bala edi. Sondaı-aq, bet álpetteri de anaý aıtty uqsas emes-tin. Óıtkeni, Turlyhannyń bet júzi naǵashylaryna kelińkireıtin. Buǵan qosa anasy úsh perzentiniń de tegin qaıyn jurtynyń rýy atyna jazdyryp jibergen-di.

Turlyhannyń anasy balalaryna ákeleri jáne onyń jaqyndary turǵysynda lám-mım dep jaq ashpaǵan. Perzentterine ákeleriniń ózderin tastap ketkenin jasyrý úshin ony jol apatynan qaıtys boldy dep sendirgen.

Turlyhan men Jaras betpe-bet kezdesip turǵan keshte záýlim úıdiń besinshi qabatynan tereze perdesin jartylaı ashyp, samaıyn aq shalsa da óńin bermegen, aq oramalyn adaldyqtyń belgisi dep uǵyp ómir súrip kele jatqan, bar peıilin perzentterine usynǵan, balasynyń shańyraǵyna qydyrystap kelip-ketip júrgende burynǵy kúıeýin syrttaı kórip qalyp, áldekimniń kómegimen ol týraly mán-jaıǵa qanyǵyp alǵan jasamys áıel álgi dúken jaqqa qarap otyr edi: dúken aldyndaǵy ekeýdiń biri beri qaraı burylǵanda, ekinshisi tuńǵıyqqa áp-sátte jutylyp ketken-tin.

Kúzdiń jańbyry terezeni syndyra jazdap órekpidi.

---