InfoHub Logo

Qazaq halqynyń ánshilik dástúri. Etistiktiń ótken, keler shaqtary
Sabaqtyń maqsaty: Kásibı qazaq tilin úırenýge ıkemdi, daryndy balalardy dáripteý.
Bilimdilik: Oqýshylardyń memlekettik tildi meńgergenin baıqaý,
oqýshylardyń sózdik qoryn molaıtý, alǵan bilimderin bekitý, kásibı tildegi sózderdi meńgerý.
Damytýshylyq: Ár túrli oıyndar arqyly oqýshylardyń oı – óristerin damytý, durys sóıleý ádebin qalyptastyrý, ózdigimen jumys isteý daǵdylaryn arttyrý.
Tárbıelik. Kásibı qazaq tiline degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, oqýshylardy uıymdasyp eńbektenýge, ádeptilik pen uqyptylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas.
Kórnekiligi: úntaspa, qanatty sózder. (slaıdtar)

Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Kirispe bólimi.
A) Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn habarlaý.

İİİ. Aýyz – eki sóıleý satysy.
1. Ózin – ózi tanystyrý.
2. Án - kúı aspaptary taqyrybyna sergitý tapsyrmalary, sóılemderdi qazaq tiline aýdarý.
• Dombyra – eto drevneıshıı kazahskıı narodnyı ınstrýment.
• Eto samyı lúbımyı ınstrýment kazahov.
• Ona zanımaet osoboe mesto v kazahskoı mýzykalnoı kúltýre.
• Dombyra, v osnovnom dvýh strýnnaıa, ınogda byvaet treh strýnnaıa.
• Qandaı aspaptarda oınaı alasyń? (jaýap ber)
• Jumbaq. «Tıip ketseń án salǵan,
Daýsyna el tamsanǵan. Bul ne?»
Taǵy qandaı ulttyq kóne aspapty bilesizder? (qobyz)
Qobyz týraly oqýshylar bilgenderin mazmundap aıtyp beredi. (Qorqyt ata esimimen baılanystyra shaǵyn málimdeme aıtý)

IV. Jańa taqyryp. Oqýshylar eki topqa bólinedi.
1. Kim myna sózjumbaqty sheshse, sol top oqýshylary «Eń ádemi qazaq sózin» tabady.
Myna sózderdiń aýdarmasyn taýyp jazyńyz.
1. Nastroenıe, drevnıı, prımer, jızn.
Óner týraly ne aıtýǵa bolady? Ár top óz oılaryn jınaqtaıdy.
Mysaly, mynadaı sóılemder aıtylýy múmkin.
* Aspapta oınaý – bul óner.
• Án sala bilý – bul óner.
• Sýret sala bilý – bul óner.
• Ártis bolý – bul óner.
Sonda biz óner adamdarymyz dep aıtýǵa quqyǵymyz bar. Sebebi, biz «Jeke án salý», «Fortepıano», «Horǵa dırıjerlik etý» bólimderinde oqımyz.

2. «Qulaqtan kirip, boıdy alar, -
Ásem ánmen tátti kúı», - dep aǵalarymyz aıtqandaı, qazir án tyńdap kórelik.
R. Rymbaevanyń oryndaýynda «Atameken» áni oryndalady. Án tyńdaı otyryp, ár top óz sezimderin sýretke salý arqyly beıneleıdi. Sol sýret boıynsha sezimderin áńgimeleıdi. Sýretke salǵan sezimderin, toptan bir adam ortaǵa shyǵyp túsindiredi.
Óleńdi tyńdaı bilý, ony túsine bilý, ondaǵy sezimderdi sýret arqyly kórsete bilý de óner.

3. «Óleń – sózdiń patshasy, sóz sarasy,
Qıynnan qıystyrar er danasy».
Kelesi saty – mánerlep oqý satysy. (ár toptan eki adamnan oqıdy)
1. Mátin oqylady.
2. Oqýshylar oqyp bolǵannan keıin, jańa sózderdi terip jazyp aýdarady. Ár top sóılemder qurastyrady.
3. Mátinnen ótken shaq jalǵaýy bar sózderdi taýyp, jalǵaýlardyń jalǵaný erejesin eske túsirý.
4. Kelesi tapsyrma (Ótken shaqta etistikterdi jikteý)
Ánshi daýsymen aıtý, aspapta oınaý, nasıhattaý. (tekserý)

V. Sabaqty qorytyndylaý. Qazaq halqy óner súıgish halyq. Onyń ánshilik dástúri erteden qalyptasqan. Mysaly, eki jas, ishki sezimderin bir – birine óleń joldarymen bildirgen, keıin sazgerler oǵan án jazǵan. Halyq aýzynda, birden – birge tarap osy kúnge deıin jetken óleńder de bar. Munyń barlyǵy qazaq halqynyń ánshilik dástúriniń erteden qalyptasyp kelgendiginiń dáleli dep aıtsaq, qatelespeımiz. Sol ánshilik dástúrdi, myna bizder, erteńdi kúnde jalǵastyrmaqpyz.

Vİ. Úı tapsyrmasy. Maqal – mátelderdi taldap, jattaý.
Top jumystaryn baǵalaý.

Petropavl qalasy,
«Óner koleji - mýzykalyq - estetıkalyq beıindegi
daryndy balalarǵa mamandandyrylǵan mektep - ınternat»kesheni»
Qazaq tili men ádebıeti muǵalimi: J. B. Ashımova