InfoHub Logo

Bolashaq jolyn anyqtap,

Aıamaı baryn halyqtan.

Nursultan basshy- kemeńger,

Álemge elin tanytqan.

Qazaqstannyń qazirgi tańdaǵy damýy Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń esimimen tyǵyz baılanysty. Qazaqstan Prezıdentiniń bastamasymen memleket ómiriniń barlyq baǵyttary boıynsha júzege asyrylǵan ıdeıalar elimizdiń  saıası- ekonomıkalyq reformalaryn jedeldetip, damý baǵyttaryn aıqyndaý arqyly ulttyq memlekettiń gúldenýin qamtamassyz etti.

Qoly ot kósegen, eńbekpen kósegesi kógergen, halyqtyń óz ishinen jaryp shyǵyp, Abylaı babasynyń armanyn arqalap, Táýelsizdiktiń kók jebesi bolyp Elbasymyz tarıh sahnasyna shyqty. Álem nazary Qazaqstanǵa aýdy. Jeke memleket bolyp kórmegen, jeke saıasatyn júrgizbegen,  keshegi Keńester Odaǵynyń «soqyr ishegi» bolǵan qazaq eli egemendiktiń tizginin ustaı alar ma eken?- dep syrttan synap qaraǵandar da bolǵany jasyryn emes. Biraq dos súısindi, «jaý» kúrsindi. Qazaq el bola alady eken! Qazaq eli bir Týdyń astyna  jınala alady eken. «Qazaqtyń búkil tarıhy- birigý tarıhy» dep Elbasymyz qadap aıtqandaı, Egemendik, Táýelsizdik, Ana tili ultty biriktirýshi kúshke, ulttyq ıdeologıanyń rýhanı tiregine aınaldy. Elbasynyń sarabdal saıasaty Qazaqstannyń álem qoǵamdastyǵy moıyndaǵan «Qazaqstan joly» degen ataýǵa ıe bolyp, óz baǵdaryn tabýyna múmkindik berdi.

Nursultan Nazarbaev memleket basshylyǵyna kelgen alǵashqy sátten bastap aıryqsha ereksheligi bar ózgeshe bir halyqaralyq jáne ultaralyq máseleler shıelenisiniń sheshýin asyǵystyqqa salmaı,  ýaqyttyń talabyna, qazaqstandyq joldyń ereksheligine úıles­tire, jan-jaqty múddelerdiń túıisý núktesin taba bilip sheshýdegi  daralyǵymen birden álem nazaryn aýdardy. 25 jylǵa jeter-jetpes ýaqytta Qazaqstan álemniń azýly memleketteriniń qatarynan óz ornyn oıyp aldy. Qazaqstan Prezıdentiniń usynystary jańa álemdik tártipti ornyqtyrýdyń kózine aınaldy. Osylaı qazaq halqynyń etektegi basy tórge shyqty. N. Nazarbaev jahandyq saıasattyń minberinen sóz aldy. Daýysy Alataýdan asyp, Saryarqadan shyǵyp, kári Kaspııden ótip, Altaıdy aınalyp Birikken Ulttar Uıymynyń minberinen biraq shyqty. Ǵasyrǵa bergisiz jıyrma bes jyldyń ishinde qazaq degen ultty, Qazaqstan atty memleketti kári Evropa da, mýhıttyń arǵyjaǵyndaǵy AQSH ta, kórshi Reseı men Qytaı da moıyndap, strategıalyq áriptestikke qol qoıdy.

Qazaqstandyq damý joly, kóp qyrly syrtqy saıasat, ıadrolyq qarýdan bas tartý, ultaralyq kelisim men dinı toleranttylyq, SHOS, EvrAZES, SVMDA sıaqty uıymdardyń boıyna qan júgirtý, OBSE, OIS, ODKB syndy irgeli uıymdarǵa tóraǵalyq etý, dástúrli álem dinderi lıderleriniń tórt seziniń Qazaqstan júregi – Astanada ótýi – Qazaqstannyń qysqa merzimde alǵan belesi men tolaıym tabysy.

Elbasymyzdyń qazirgi álemdegi eń kórnekti reformatorlardyń biri ekeni daýsyz. Jalpy aıtqanda, ol búginde barlyq álem elderin «damyǵan», «damýshy» jáne «artta qalǵan» dep bólý týraly taptaýryndardy jańasha, qaıta qarastyrýǵa qabiletti jańa ekonomıkalyq saıasatqa uıtqy bolǵan jan.

El táýelsizdiginiń baıandy bolýy men bolashaqtyń kemeldiligin qamtamasyz etý jolyndaǵy Tuńǵysh Prezıdentke artylar júk te aýyr boldy. Artylǵan júkti abyroımen kóterý, halyq senimin aqtaý, táýelsizdikti tuǵyrly etý, álemdik qaýymdastyqqa terezesi teń elder qatarynda bolýdy jú­zege asyrý odan da qıynyraq isterdi atqarýdy, batyl sheshimder qabyldaýdy qajet etti. Osy atal­ǵan asa mańyzdy maqsat, mindetterdi sheshý turǵysynda Elbasy N. Á. Nazarbaev birden-bir durys qadam jasaı aldy. Bul qadam – táýelsizdiktiń alǵashqy kúnderinen qalana bastaǵan Qazaqstannyń ózindik damý joly edi. 

Bul jol tek ekonomıkalyq úlgini tańdaýǵa, jalpy konstıtýsıalyq erejelerdi qabyldaýǵa, pre­zıdenttik kúshti bılikti ornyqtyrýdy ǵana emes, so­nymen birge saıası rejımdi, ınfraqurylymdy jáne konfessıonaldyq qatynastardy qamtýdyń da saıası úlgisi bolatyn. Qazirgi ýaqytta bul úlgi dú­nıejúzinde, bedeldi halyqaralyq uıymdarda jáne respýblıkamyzdyń ózinde de asa joǵary baǵalanyp otyr. Qazaqstanda jıyrma jylǵa taıaý ýaqyt boıy etnıkalyq jáne dinı ózara túsinistiktiń saqtalýy kóp jaǵdaıda qazaqstandyq joldyń már­tebesin arttyra túsedi. Bul joldyń ońtaıly sheshilýiniń jáne tıimdiliginiń Qazaqstan Prezı­dentiniń atymen baılanystyrylýy da qazaqstandyq qoǵamnyń Ult Kóshbasshysynyń tóńire­gine odan ári toptasa túsý qajettiligin aıqyndaıdy.      

Qazirgi táýelsiz Qazaqstannyń damý tarıhyn bizge ótkennen izdeýdiń qajeti joq. Óıtkeni, bizdiń ózimiz táýelsiz elimizben birge ómir súrip kelemiz. Táýelsizdiktiń qıynshylyǵyn da, jemisi men jeńisin de, tipti árbir qadamyn ózimiz de birge kórip, birge ilgeri jyljýdamyz. Sodan da bolar eldiń búgingi jetistigi men tabysy qudaı bergen nesibe sıaqty bolyp kórinýi de múmkin. Biraq, onyń olaı emes­tigin, táýelsiz eldiń búgingi álem súısinip otyrǵan jetistigin biz  ózimizdiń ótkenimizben jáne búginimiz­ben salystyra otyryp, táýelsizdiktiń jıyrma bes jyl­dyq jolyn eńserý bizge ońaıǵa túspegendigin, munyń sarabdal jolynda Elasynyń danalyǵy men kóregendigi jatqandyǵyn aıtqanymyz durys.

El táýelsizdiginiń basynda turǵan, ótpeli kezeńniń barlyq qıynshylyǵyn eńserip, memleke­timizdi saıası, áleýmettik, ekonomıkalyq daǵdarystarǵa soqtyrmaı, búgingi kóz kórgen yntymaq pen jetistikke qol jetkizgen elimizdiń Tuńǵysh Prezı­denti Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń qajyrly eńbegin, durys tańdaǵan saıasatyn álem jurtshylyǵy da moıyndaýda.

Qazir táýelsiz qazaq eliniń tarıhy jasaldy. Biraq ony qazaq eliniń Kóshbasshysy bola alǵan Nursultan Nazarbaevtyń 1991 jyly búkil halyqtyq saılaýdan keıin qolǵa alǵan basshylyq qyzmetinsiz kózge elestetý múmkin de emes. Óıtkeni, táýelsizdik  qarsańyndaǵy jáne táýelsizdiktiń san qyrly soqpaqty jyldaryndaǵy onyń tizginin ustaǵan Memleket basshysy, onyń tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń el basqarǵan qyzmetinsiz táýelsiz el tarıhynyń paraqtaryn jazyp shyǵý múmkin de emes, Óıtkeni, bul tarıhta táýelsiz elimizdiń irgetasyn qalap, keregesin kerip, onyń árbir ýyǵyn shanshyp, shańyraǵyn kótergen, bar-joǵyn túgendep, irgesin keńeıtken, ony álem elderi moıyndaǵan memleketke aınaldyrǵan, onymen sanasýǵa májbúr etken Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti, onyń Kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń  qoltańbasy, qabyldaǵan tarıhı sheshimderi, ustanǵan saıasaty, saıası qyzmeti, ózindik dara joly jatyr.

Zamannyń kóshin bastap, esesi ketken qazaqty órkenıet jolyna salǵan N. Nazarbaevtyń ǵasyrǵa bergisiz jıyrma bes jylda atqarǵan jumystary álemniń saıası lıderleri tarapynan moıyndaldy. Oǵan tómendegi mysaldar kýá bolady ǵoı dep oılaımyn.

Djordj Býsh (AQSH-tyń eksprezıdenti): «Ol bolashaqty boljaı alady».

Margaret Techer (Anglıanyń ekspremer-mınıstri): «Nazarbaev – qalypqa syımaıtyn tulǵa».

Dj. Aıtken (N. Nazarbaevtyń ómirbaıanshysy, aǵylshyn jazýshysy): «Ómiri ... halqynyń taǵdyrymen qabysyp jatqan ... keıipker retinde zaman júgin kóterip turatyn saıası qaıratkerdiń ómiri qyzyqtyrady».

Muzafar Álimbaev.  Halyq jazýshysy, aqyn.

Danalyq dańǵyl joldan burylmaıdy,

Jeńisten qýanysh týyndaıdy.

Halyqtyń mahabbaty Sizge qýat,

Shyn súıgen júrek áste sýynbaıdy.

Namyq Kemel Zeıbek (Týrkıanyń eksmádenıet mınıstri, saıasatker): «Qazaqstan eń alǵash táýelsizdigin alǵanda biz Qazaqstan úshin Túrkıa úlgi bolarlyq memleket bolady dedik, al jyldar ótken soń biz Túrkıa úshin Qazaqstan úlgi bolarlyq memleketke aınaldy dep moıyndaýǵa májbúrmiz».

Vladımır Jırıhın, saıasatker, Reseıdiń TMD elderi jónindegi ınstıtýty dırektorynyń orynbasary: «Nursultan Nazarbaevtyń Prezıdenttik qyzmetin, álbette, joǵary baǵalaý kerek. Ol Keńester Odaǵynyń shytynaǵan halyq sharýashylyǵynyń qaldyǵyna aınalǵan, qańyraǵan Qazaqstandy aldy. Sóıtip, Keńester Odaǵynyń quldyraǵan elin derbes damý traektorıasyna shyǵardy. Mundaı tereń saıası jáne ekonomıkalyq mindetti Prezıdent N.Á. Nazarbaev tıimdi sheshti».

Qazaqstan óz Táýelsizdiginiń 25 jyly ishinde álem moıyndaǵan memleketterdiń qataryna qosyldy. Elimizdiń tuńǵysh Prezıdenti, Elbasy N.Á. Nazarbaev az ǵana jyldyń ishinde buryn-sońdy bolmaǵan memleket qurdy. Myńdaǵan jyldar boıy babalarymyz ańsaǵan Táýelsizdiktiń Týyn kóterdi. Álemniń 150-den astam elderimen dıplomatıalyq qatynas ornatty. Qazaqstan ózge memleketterdiń damý joldaryn saralady, óziniń kóp qyrly saıasatyn qalyptastyrdy, ulttyq sana men ulttyq tanymǵa úlken ózgerister engizdi. Ulttyq ıdeologıanyń, memlekettik saıasattyń basym baǵyttary belgilendi. Qazaqstannyń Ata Zańyna sáıkes qazaq tili – Memlekettik til dep aıǵaqtaldy.

Qazaqstan – jas memleket. Respýblıka halqynyń basym bóligi jastardy quraıdy. Demek, qazaq bolashaǵy jastardyń qolynda. Olar atalary men babalary qurǵan memlekettiń tizginiń berik ustap, álem moıyndaǵan Qazaqstandy odan ári asqaqtata bermek.

 

Dańǵyl joldy salyp berer, Nur aǵa

Endi halqym eshqashanda qulama

Barlyq jerden jıyp- terip qazaqty,

Halqy úshin, janyn salǵan ǵulama.

Jańa kezeń bastaýyna sendińder,

Astananyń báıteregin kórdińder.

Halqymyzdyń sany ósip búginde,

Árbir jyldy merekelep keldińder.

Munyń bári Nur aǵanyń jemisi,

Árqashanda alda júrdi jeńisi.

Búkil álem tynyshtyqty tiledi,

Sebebi bul Nur aǵanyń jemisi.

 

Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi:

1. «Egemen Qazaqstan» Jalpyulttyq Respýblıkalyq gazeti.
2. «Kemeńger» Almaty «Qazaq ensıklopedıasy» 2010 j.
3. N. Á. Nazarbaev. «Ǵasyrlar toǵysynda».
4. N. Á. Nazarbaev. «Táýelsiz memlekettiń negizin qalaýshy».
5. HHİ ǵasyr:  Álem saıasatkerleri, rýhanıat jetekshileri, zıatkerleri men kásipshileri N. Á. Nazarbaev týraly.

---