InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qazaqtyń tuńǵysh tilshi ǵalymdary.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Ótken taqyryptar boıynsha sózdik qoryn júıege keltirip, baılanystyryp sóıleýge baýlý;
2. Oqýshylardyń shyǵarmashylyqpen jumys isteýine yqpal etý, sóıleý mádenıetin jetildirý
3. Belgili adamdar ómirin ónege etip tárbıeleý; oqýshylardyń qazaq tiline degen belsendilik, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
Sabaqtyń túri: dátúrli sabaǵy.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
- oqýshylardy túgeldeý
- oqýshy nazaryn sabaqqa aýdarý
(bir - birine jyly lebizderin aıtý)
- sabaqtyń maqsatymen tanystyrý

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
Ereje jattaý.
İİİ. Jańa sabaq.

Tuńǵysh ǵalymdar
↓
Ahmet Baıtursynuly (1873 - 1937)
Kórnekti tilshi - ǵalym, daryndy aýdarmashy, aǵartýshy, oqý quraldarynyń avtory Tilshi, aǵartýshy, aqyn, oqý quraldaryn jazǵan, orys - qazaq mektebin bitirgen, muǵalimder mektebi bitirgen, qazaq gazetin shyǵarady

Shoqan Ýalıhanov (1835 - 1865)
áıgili zertteýshi, tarıhshy, ǵalym, etnograf
Shoqan qazaq, qyrǵyz, noǵaıly ádebıetiniń jazba muralaryn, tarıhı shejirelerdi jınap, bir júıege keltirip, olar jóninde ǵylymı taldaýlar jasady.

Ybyraı Altynsarın (1841 - 1889)
aǵartýshy, pedagog, qoǵam qaıratkeri, jazýshy
Ybyraı halqyn mádenıetti el qataryna jetkizýdi armandap, bar ónerin sol jolǵa arnaǵan.

IV. Gramatıkalyq taqyryp. Qazaq tiliniń tól sózderi.
Sózdik quramǵa qaraǵanda negizgi sózdik qordyń san mólsheri, kólemi áldeqaıda shaǵyn bolady.
Óıtkeni oǵan kez kelgen sóz kire bermeıdi.
Negizgi sózdik qorǵa ǵasyrlar boıy qalyptasqan qazaqtyń baıyrǵy tól sózderi kiredi. Mysaly,
• týystyq ataýlar: ata, ana, qaryndas, naǵashy, jıen, bóle, quda, qudaǵı, jeńge;
• mal ataýlary: túıe, jylqy, sıyr, bota, qulyn;
• haıýan ataýlary: qasqyr, túlki arystan, qoıan, qarsaq;
• aǵash ataýlary: qaıyń, qaraǵaı, moıyl, emen, tobylǵy, shyrsha;
• kıiz úı ataýlary: shańyraq, týyrlyq, kerege, ýyq, baqan;
• jumys quraldarynyń ataýlary: kúrek, balta, balǵa, urshyq, quryq, pyshaq, biz;
• sapalyq, syndyq, ataýlary: jaqsy, jaman, jeńil, aýyr, qatty, jumsaq, jyly, sýyq t. b.
Myna sózdermen sóılem qurastyryńyz.
Ata, ana. túlki, shańyraq, kúrek, jaqsy.

Vİ. «Shyǵarmashylyq jumys»
Ǵalymǵa hat joldaý
1 – top.: Ahmet Baıtursynuly
2 - top: Ybyraı Altynsarın
3 - top: Ahmet Baıtursynuly

Vİİ Qorytyndylaý
● Ybyraı Altynsarın (1841 - 1889)
Aǵartýshy, asa kórnekti pedagog, aqyn, qazaq balalar ádebıetiniń negizin salýshy. Ol orta júz, qypshaq rýynan.
● Ahmet Baıtursynuly (1873 - 1937 jj.)
Tilshi, aǵartýshy, aqyn, oqý quraldaryn jazǵan, orys - qazaq mektebin bitirgen, muǵalimder mektebi qazaq gazetin shyǵarady
● Ekeýi de kórnekti ǵalym, tuńǵysh ǵalym, saýatty

Vİİİ Úı tapsyrmasy.
ereje jattaý
Oqýshylardy baǵalaý.