- 10 tam. 2019 00:00
- 293
Qazybek bıdiń elshiligi
Bir jolǵy elshilik saparda Jońǵar hany Qaldan Boshaqtý Qazaq elshilerine:
— Iá, qazaqtar, nemenege keldińder, aıtatyndaryńdy aıtyńdar da, elderińe qaıtyńdar, — depti.
Sonda bosaǵa jaqta jaıǵasqan, jeteli jetkinshek Qazybek lyp ete kóterilip kep, qontaıshyǵa shoqtaı janǵan kózderimen tesile qarap turyp:
— Biz qazaq degen mal baqqan elmiz, biraq eshkimge soqtyqpaı, jaı jatqan elmiz. Elimizden qut-bereke qashpasyn dep, jerimizdiń shetin jaý baspasyn dep, naızaǵa úki taqqan elmiz, eshbir dushpan basynbaǵan elmiz, basymyzdyń sózdi asyrmaǵan elmiz. Dosymyzdysaqtaı bilgen elmiz, dám-tuzdy aıaqtaı bilgen elmiz, asqaqtaǵan han bolsa, han ordasyn taptaı bilgen elmiz. Atadan ul týsa, qul bolamyn dep týmaıdy, anadan qyz týsa, kúń bolamyn dep týmaıdy. Ul men qyzdy qamatyp otyra almaıtyn elmiz. Sen qalmaq ta, biz qazaq, qarpysqaly kelgenbiz. Qazaq, qalmaq balasy, tabysqaly kelgenbiz. Tanymaıtyn jat elge tanysqaly kelgenbiz. Tanysýǵa kónbeseń, shabysqaly kelgenbiz. Sen qabylan da, biz arystan, alysqaly kelgenbiz. Jańa úıretken jas tulpar jarysqaly kelgenbiz. Tutqyr sary jelimbiz, jabysqaly kelgenbiz. Sen temir de, biz — kómir, eritkeli kelgenbiz. Eki eliktiń laǵyn telitkeli kelgenbiz, egesetin er shyqsa ıiltkeli kelgenbiz. Berseń jóndep bitimińdi aıt, ne turysatyn jerińdi aıt, - dep, kelbetti kelgen jas bala suńqardaı sańqyldaǵan daýsymen túıdekti, jalyndy sózderdi merýertteı tizip, burshaqtaı jaýdyrypty.
— Balam, atyń kim? — deıdi sonda Qaldan Boshaqtý.
— Atym — Qazybek, ákem — Keldibek bı. Ultym — qazaq, rýym — qarakesek, — dep jaýap beripti.
— Endeshe, daýsyń qazdyń daýsyndaı qańqyldap shyǵady eken, esimiń Qaz daýysty Qazybek bop qaıta jańǵyrsyń — dep, onyń qanaty bar tulpar, órkeshi bar nar, zańǵary bar taý ekendigin qabylan tústi qontaıshy túsinip, túsi jylyp, shybyqtaı ıilipti.
Sonymen eki jaq bitimshilik, beıbitshilikke ýaǵdalasady.
Ýyzdaı jas Qaz daýysty Qazybektiń tapqyrlyǵy men alǵyrlyǵy, zerdeliligi men sanalylyǵy, batyrlyǵy men batyldyǵy arqasynda qazaq elshileriniń jorytqanda joly bolyp, aıy ońynań týyp, atamekenine qanattanyp qaıtady.